همچنین با وجود رشد اقتصادی نزدیک به صفر کشور در سال‌های گذشته، توجه به آمار‌ها و ارقام نشان ‌‌‌می‌‌‌دهد که صنایع پتروشیمی با وجود کاهش فروش در برخی دوره‌ها، افزایش سود را تجربه ‌‌‌کرده‌‌‌اند. در این خصوص با ابوذر انصاری از کارشناسان اقتصادی و توسعه سرمایه‌گذاری ایمیدرو مصاحبه‌‌‌ای انجام شد.

انصاری معتقد است: میانگین هفتگی معاملات در سال‌های اخیر روند صعودی داشته که این امر نشانگر عملکرد مثبت بازار پتروشیمی داخلی است. در چهارماه ابتدایی سال‌جاری حدود یک‌میلیون و ۳۵۰‌هزار تن معامله محصولات پلیمری در تالار اصلی بورس‌کالا انجام شده است. در صنعت پتروشیمی عرضه خارج از بورس ناچیز است و معمولا اکثر محصولات در بورس‌کالا عرضه می‌‌‌شوند. البته برخی صنایع پایین‌دست محدودی هم وجود دارند که محصول موردنیاز خود را از بازار آزاد تهیه می‌کنند؛ ولی به‌‌‌طور کلی قاچاق محصولات در صنعت پتروشیمی بسیار کمتر رخ می‌دهد و حتی اگر تولیدکنندگان از بورس‌کالا هم خرید نکرده باشند، به احتمال زیاد از محصولات معامله‌شده در بورس‌کالا در تولید استفاده کردند و نمی‌‌‌توان این افزایش حجم معاملات در فروش را به مسائلی همون قاچاق و فعالیت‌‌‌های سفته‌بازی نسبت داد.

وی ادامه داد: در دو سال اخیر افزایش پی‌‌‌درپی بهای‌‌‌ ارز آزاد را داشتیم. در حال حاضر شکاف بین بهای آزاد و نیمایی ارز حدود ۲۲‌درصد است که خود عاملی برای افزایش تقاضا و حجم معاملات است. همچنین امسال به‌‌‌دلیل مسائل جهانی مثل حمله نظامی روسیه به اوکراین، بهای انرژی بسیار رشد کرد. کاهش انتظاری عرضه انرژی از سمت روسیه بر قیمت‌های جهانی نفت و گاز تاثیر زیادی داشت. برای مثال، نفت برنت در سال میلادی جاری از کانال ۷۰دلاری به کانال ۱۰۰دلاری صعود کرد و می‌‌‌دانیم که بهای نفت، جهت‌‌‌دهنده اصلی قیمت جهانی محصولات پتروشیمی است. پس افزایش قیمت‌های جهانی و بهای ارز نیز جزو عوامل تاثیرگذار بر حجم معاملات بوده‌‌‌اند.

افزایش سود با وجود کاهش تولید

انصاری در خصوص افزایش سود صنایع بالا‌‌‌دست در سال‌های اخیر گفت: برخی می‌‌‌گویند رشد اقتصادی ایران در سال‌های اخیر نزدیک به صفر بوده؛ اما چرا در سال‌های اخیر افزایش حجم معامله را در بورس‌کالا داشتیم. به ‌‌دلایل بنیادی که سود شرکت‌های بالادست افزایش یافته، به همان دلایل نیز مصرف و خرید مواد اولیه (افزایش موجودی انبار) توسط صنایع پایین‌دست نیز بیشتر شده است.

وی افزود: با توجه به اینکه در این صنایع، قیمت‌گذاری دستوری هم نداریم، افزایش قیمت‌های جهانی و نرخ ارز موجب افزایش قیمت محصولات تولیدی این صنایع شده است؛ در نتیجه، این شرکت‌ها افزایش سود خالص را نسبت به سال‌های قبل تجربه کرده‌‌‌اند. شاید صنایع بالادست ادعا داشته باشند که بخش زیادی از افزایش معامله‌‌‌ها و رشد سود شرکت‌های‌‌‌ پایین‌‌‌دست به‌خاطر فعالیت‌‌‌هایی همچون سفته‌بازی است؛ اما این درست نیست؛ زیرا در هر صورت بخش اعظم این مواد در داخل کشور مصرف می‌شود. برخی شرکت‌ها حتی با وجود کاهش در فروش، طی سال گذشته نسبت به سال ۱۳۹۹ سود خالص را تجربه‌‌‌ کرده‌‌‌اند که دلیل اصلی آن جهش قیمتی ارز و قیمت‌های جهانی بود.

یکی دیگر از مواردی که دست‌اندرکاران صنایع پایین‌دست در جلسات مختلف مطرح می‌کنند، وجود ابهام در قیمت‌گذاری و همچنین تعیین قیمت‌های پایه است. انصاری در این باره معتقد است: در حال حاضر صنایع بالادست و پایین‌دست درباره قیمت پایه‌‌‌ای که توسط شرکت مدیریت صنایع پتروشیمی اعلام می‌شود، ابهام‌‌‌هایی دارند و به نظرم بهتر است ذیل دستورالعمل تنظیم بازار محصولات پتروشیمی مورد شفاف‌سازی قرار گیرد. برای مثال قیمت‌های جهانی محصولات حوزه معدن و صنایع معدنی بعضا به صورت فایل اکسل منتشر می‌شوند که این امر باعث افزایش توان اطلاعاتی کارشناسان این حوزه می‌شود. یکی از راهکارهایی که باعث کاهش ابهام بین صنایع بالادست و پایین‌‌‌دست می‌شود، انتشار و شفاف‌سازی قیمت‌های جهانی به‌‌‌صورت هفتگی است تا فعالان این حوزه بتوانند قیمت‌های تعیین‌شده در بورس‌کالا را به صورت دلاری با نرخ‌های جهانی مقایسه کنند و هرچه این اطلاعات شفاف‌‌‌تر باشد، خودبه‌‌‌خود باعث افزایش شفافیت و کاهش رانت می‌شود.