رشد حجم معاملات در بورس کالا و انتظار برای تزریق بیشتر ماده اولیه از بورس به بازار در کنار موجودی بالای انبارها داده‌های مهمی در حاشیه بازار تلقی می‌شود که می‌تواند چهره جدیدی از معاملات و نوسان قیمت‌ها را به تصویر بکشد. در این بین پیرو گزارش روز گذشته «دنیای اقتصاد» که در آن به رمزگشایی ابهامات در نامه وزارت صمت به شرکت ملی پتروشیمی مبنی بر معامله مستقیم سه انجمن پلیمری با شرکت‌های تولیدکننده پرداخته شد بررسی‌ها برای روشن شدن ابعاد این نامه توسط خبرنگار روزنامه ادامه یافت که این بررسی‌ها نشان می‌دهند قرار است قراردادهای بلندمدت که در روز گذشته به آنها اشاره کردیم در بستر بورس کالا و با قیمت‌های نهایی همین بازار منعقد شده و به ثبت برسد.

بازار پلیمرها در روزهای اخیر در دو‌راهی رشد هیجانی قیمت‌ها متاثر از نوسان قیمت دلار و سکه و کاهش نرخ به دلیل داده‌های بنیادین در این بازار قرار دارد که در نهایت دوگانه نگران‌کننده و شاید خطرناکی را رقم بزند و البته همین فضای دوقطبی در بازار است که دورنمای قیمت‌ها را تعیین خواهد کرد. در کنار آن اما روند دیگری زیرپوست بازار در جریان است که با تلاش برای خرید حداکثری در بورس و عدم فروش در بازار آزاد، مترصد رشد قیمت‌ها در بازار غیررسمی و همچنین افزایش نرخ و حفظ سطوح بالای قیمتی در بورس کالاست تا بر این اساس بتواند نرخ‌ها را در آینده این بازار مدیریت کند. این موضوع اگرچه در ساز و کار بازار ناشناخته است و شواهدی از فعالیت این فعالان بازار دیده نمی‌شود ولی منافع پنهانی آنها به قدری است که حاضر هستند تن به مخاطرات بیشتری بدهند. دورنمای بازار هم‌اکنون در بین این قطب معاملاتی به گروگان گرفته شده است اگرچه تجربه روزهای گذشته نشان می‌دهد فاز روانی رشد قیمت‌ها تاکنون برنده این بازار بوده و توانسته با ابزار رشد قیمت دلار، بهای پلیمرها  را در بازار آزاد به سمت رشد نرخ متمایل سازد.

البته برنده دوم و شاید برنده اصلی همان بازارسازی برای حفظ سطوح قیمتی موجود در بازار باشد و این به معنی قدرت‌نمایی سیگنال‌های افزایشی در بازار پلیمرها بوده و هست. اگر به هر دلیل بازار بتواند از این دو قطب معاملاتی عبور کند؛ کاهش قیمت‌ها چندان دور از دسترس نیست. البته این احتمال هم وجود دارد که سختگیری‌های نظارتی از سمت شرکت‌های پتروشیمی یا نهادهای دولتی بتواند حجم عرضه در بازار آزاد را افزایش دهد ولی تا زمانی که مشکلات حمل‌ونقل‌ به‌صورت کامل و جامع مرتفع نشوند نمی‌توان در این خصوص اظهارنظر قاطعی داشت. واقعیت‌های بنیادین در بازار از احتمال افت قیمت‌ها حکایت دارد ولی این ادعا منوط به واقعی شدن بازار و فاصله گرفتن از داده‌هایی همراه با بازارسازی یا نوسان هیجانی قیمت‌هاست. اگر در روزهای آینده شاهد افت قیمت‌ها باشیم به این معنی است که بازار از داده‌های افزایشی فوق عبور کرده و افت نرخ عمیق و عمیق‌تر خواهد شد.

  شفاف‌سازی ابعاد خرید مستقیم
روز گذشته در گزارشی به بررسی حاشیه‌های یک نامه از دفتر صنایع سلولزی و شیمیایی وزارت صنمت به شرکت ملی صنایع پتروشیمی پرداختیم که در رسانه‌ها از آن به‌عنوان اولین گام برای خروج محصولات پتروشیمی از بورس کالا یاد شده بود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این روند به ایجاد زمینه معاملاتی جدیدی در بورس کالا در چارچوب معاملات طولانی‌مدت منتهی شده است. نکته مهم در این دستورالعمل تداوم ثبت داد و ستد در بستر بورس کالاست که به خودی خود شائبه خروج محصولات پتروشیمی از بورس کالا را محدود می‌سازد.

بیوک صحاف امین رئیس انجمن ملی صنایع پلاستیک در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» درخصوص واقعیت‌های این شیوه معاملاتی عنوان کرد: این شیوه معاملاتی در چارچوب بورس کالاست و در این مورد بحث خروج محصولات پتروشیمی از بورس کالا صحت ندارد. در این مکانیزم پیش‌بینی شده که ۲۵ درصد از حجم عرضه‌ها در بورس کالا در چارچوب مقررات این بورس به‌صورت قراردادهای بلندمدت به خریدار تحویل شده و به همین میزان از سهمیه بهین‌یابی خریدار کاسته شود. قیمت مورد معامله در این شیوه نیز قیمت کشف شده در بورس کالاست. ساز و کار این شیوه معاملات نیز به این صورت است که قراردادهای منعقد شده بین تولیدکننده و نهادهایی همچون وزارت جهادکشاورزی یا وزارت نیرو و شرکت آب و فاضلاب یا حتی اشخاص حقوقی به دفتر صنایع سلولزی و شیمیایی وزارت صمت ارائه شده و میزان قرارداد موجود یعنی مواد اولیه آن بخش از قرارداد که هنوز منجر به تحویل نشده در این چارچوب جدید تامین شود. به‌صورت دقیق‌تر این شیوه معاملاتی توسط وزارت صمت مورد بررسی و کنترل قرار گرفته و خروجی آن برای تامین مواد اولیه به دستگاه‌های ذی‌صلاح ارجاع خواهد شد.

وی در ادامه عنوان کرد: پیشنهاد ما به‌عنوان انجمن ملی صنایع پلاستیک و تشکل‌های تخصصی زیرمجموعه این است که این قراردادها مورد بررسی تشکل‌ها نیز قرار بگیرد، زیرا این تشکل‌ها بیشترین اشراف را بر معاملات و رخدادهای موجود در بازار دارند. هم‌اکنون اصالت‌سنجی قراردادها بر عهده وزارت صمت است و پیشنهاد ما اعمال مجدد اصالت‌سنجی در تشکل‌های تخصصی است که البته باید پس از بررسی این پیشنهادها به کارگروه مربوطه؛ آیین‌نامه اجرایی آن مدون شود تا اجرای آن آغاز شود. رئیس انجمن ملی پلاستیک در ادامه مجددا تاکید کرد این قراردادها در بورس کالا اجرایی خواهد شد و به منظور خروج محصولات پتروشیمی از بورس کالا نیست و تشکل‌های این صنعت مخالف خروج محصولات پتروشیمی از بورس کالا هستند.

  آخرین اوضاع بازار پلیمرها
هنوز التهاب دلاری در بازار آزاد خنثی نشده و نرخ‌های موجود کشف شده برای هر دلار آمریکا موجب شده تا بازار پلیمرها میل خود را به صعود از دست ندهد. این شرایط به معنی آن است که جو روانی و قیمت‌های پیشنهادی هیجانی هنوز هم بخشی از بازار آزاد پلیمرها هستند و تا زمانی که این شرایط به سمت آرامش حرکت نکند و نوسان بهای دلار حداقل ادامه پیدا نکند؛ این شرایط قیمتی در بازار پلیمرها ادامه خواهد داشت ولی این همه ماجرا نیست.

حجم معاملات پلیمرها در هفته گذشته در بورس کالا با ۸۶/ ۲ درصد رشد همراه شد و در نهایت بیش از ۷۴ هزار و ۸۰۰ تن از انواع پلیمرها در این بازار مورد داد و ستد قرار گرفت. این رقم معاملاتی بالاترین حد در ۲۲ هفته اخیر بود. از سوی دیگر در هفته پیش از آن حجم معامله پلیمرها در بورس کالا بیش از ۷۲ هزار تن بود که باز هم یک رقم جذاب را نشان می‌دهد. این دو عدد معاملاتی به معنای آن است که دو هفته اخیر بهترین شرایط معاملاتی در ماه‌های گذشته ثبت شد و در صورت نادیده‌گرفتن معاملات اواخر اردیبهشت‌ماه، دو هفته اخیر یکی از بهترین کارنامه‌های معاملاتی در تاریخ بورس کالا بوده است. این سیگنال به معنی تزریق محسوس پلیمرها از بورس به بازار خواهد بود و در صورت مرتفع‌شدن اما و اگرهای حمل‌و‌نقل می‌توان چهره جدید و جذابی از بازار پلیمرها را ترسیم کرد. این سیگنال در شرایطی مهم‌تر ارزیابی می‌شود که موجودی انبارها در بازار آزاد و همچنین انبار شرکت‌های پتروشیمی به شدت بالاست یعنی شاهد برتری نسبی عرضه‌ها بر تقاضا هستیم اگرچه التهاب دلاری بازار پتروشیمی‌ها تاکنون اجازه خودنمایی واقعیت‌های قیمتی را به بازار آزاد پلیمرها تفویض نکرده است.

اگر قصد ساده‌سازی رخدادها در بازار پلیمرها را داشته باشیم داده‌های جذابی ترسیم می‌شود. رشد حجم معاملات بورس کالا به بالاترین رقم در ماه‌های اخیر، بالابودن جدی موجودی انبارها، برداشته‌شدن سقف مجاز رقابت در بورس کالا و شفافیت بیشتر رخدادهای معاملاتی و کم‌اهمیت بودن واقعیت‌های تقاضا در فرآیند کشف نرخ در کنار نبود پتانسیل تعیین سقف مجاز قیمتی مواردی است که واقعیت‌های ساده‌سازی شده بازار پلیمرها را نشان می‌دهد که اغلب این سیگنال‌ها از پتانسیل افت نرخ در بازار آزاد حکایت دارد. در کنار این موارد هنوز کابوس دلار بازار پلیمرها را رها نکرده و تا زمانی که کاهش نرخ دلار را به چشم نبینیم نمی‌توان به کاهش جدی نرخ در بازار آزاد پلیمرها امیدوار بود. این در حالی است که رشد قیمت دلار در بازار آزاد بسیار بیشتر از رشد قیمت پلیمرها در بازار داخلی بوده است که نشان می‌دهد تاثیرپذیری بازار پلیمرها از قیمت دلار به شدت کاهش یافته و تنها به قیمت دلار به‌عنوان یک داده جانبی و معرفی برای رفتار هیجانی بازار توجه می‌شود. البته نمی‌توان به افزایش جذابیت صادرات به کشورهای منطقه با رشد قیمت دلار اشاره نکرد که در نهایت تاثیر خود را بر واقعیت‌های بازار بر جای می‌گذارد ولی در شرایط فعلی با سختگیری‌های صادراتی این داده با کمی تاخیر و با اما و اگرهای جدیدی اجرایی خواهد شد.

رخداد قیمتی دیگر در روزهای اخیر کاهش شتاب رشد قیمت‌ها در بازار پلیمرهاست یعنی سرعت رشد قیمت‌ها کاهش یافته و در روز شنبه شاهد بودیم که برخی از گریدها ثبات نرخ داشت و برخی دیگر با رشد قیمت کمتری همراه شد. این سیگنال اگرچه در کنار نوسان قیمت دلار قابل رهگیری است ولی نشان می‌دهد که بازار همچون گذشته مستعد رشد قیمت‌ها نبوده و نیست. از سوی دیگر تداوم رشد نرخ در بازار آزاد به این معنی است که خرید از بورس کالا به مرور جذابیت بیشتری پیدا خواهد کرد و تقاضای موثر در بازار آزاد کاهش می‌یابد. این در حالی است که هم‌اکنون نیز بسیاری از خریداران برجسته عزم خود را برای خرید از بورس کالا به جای بازار آزاد جزم کرده‌اند که خروجی آن در نهایت کاهش تقاضای واقعی در بازار آزاد و برتری شدیدتر عرضه بر تقاضاست.

با توجه به این موارد و البته در صورت کاهش قیمت دلار انتظار داریم تا بازار پلیمرها با سرعت بیشتری وارد فاز کاهش نرخ شود یعنی به‌صورت عمومی می‌توان بازار را کاهشی ارزیابی کرد ولی باز هم چنین ادعایی به شواهد بیشتری نیاز دارد که در دسترس نیست یعنی رخدادهای زیرپوستی بسیاری در بازار ایفای نقش می‌کنند که اجازه افت قیمت‌ها را به بازار نمی‌دهد.

  چرا قیمت‌ها کاهش نمی‌یابد؟
اگر تنها بازار را از مسیرهای فوق مورد بررسی قرار دهیم باید انتظار کاهش قیمت‌ها را مطرح کرد حتی اگر قیمت دلار در همین سطوح باقی بماند و کاهش نرخ چندانی نداشته باشد ولی چنین نشده و احتمالا اتفاق خاصی نخواهد افتاد ولی چرا؟

بازار با عرضه و تقاضا به کشف قیمت‌ها نمی‌پردازد بلکه برخی در تلاش هستند تا نرخ‌ها را حداقل تا اواخر هفته آینده بالا نگه دارند. این مطلب را می‌توان در گمانه‌زنی‌های بسیاری از افراد برجسته در روزها و هفته‌های اخیر جست‌وجو کرد تا جایی که اشخاصی همچون دکتر سعید ترکمان، مهندس بیوک صحاف امین، احمد مهدوی ابهر و بسیاری دیگر از افراد برجسته در صنایع پتروشیمی در این خصوص به اظهارنظر پرداختند. به‌صورت دقیق‌تر موجودی انبارها بسیار بالاست و برخی هنوز هم در حال خرید و انبارکردن کالا هستند تا قیمت‌ها را بالا نگه‌دارند و تا حد امکان از فروش خودداری می‌کنند. این رویکرد به این دلیل است که قیمت‌ها در بورس کالا بالا بماند و اگر در هفته جاری و هفته آینده نرخ‌های بالایی در بورس کالا به ثبت برسد؛ همین نرخ متوسط قیمت ۴ هفته اخیر شده و در نهایت قیمت‌های پایه در بورس کالا را همین وضعیت تعیین خواهد کرد. این مطلب به معنی آن است که دیگر قیمت‌ها در بازار کمتر از این نرخ نشده و مسیر نوسان قیمت‌ها همچون جاده یک‌طرفه‌ای خواهد بود که برگشت‌پذیر نیست و مسیر آن تنها در مسیر افزایش نرخ اجازه حرکت خواهد داشت. این مطلب را شاید بتوان قبل بازارسازی روزهای اخیر در بازار پلیمرها به شمار آورد مخصوصا در شرایطی که موجودی انبارها به قدری بالاست که دیگر هزینه‌های انبارداری به قدری زیاد شده که بخشی از درآمدزایی فروش را در بر گرفته است. این وضعیت را باید جدی گرفت و تا زمانی که این رویکرد بازارسازی در بازار ادامه دارد نمی‌توان به کاهش قیمت‌ها داخلی خوش‌بین بود اگرچه وضعیت بازار نشان می‌دهد که میل به افت قیمت‌ها بیش از میل به رشد نرخ است ولی تا زمانی که ابهام بازارسازی مرتفع نشود رای به کاهش قیمت‌ها بیش از حد خوش‌بینانه است مگر افت مقطعی و محدود نرخ.

درخصوص دورنمای قیمت‌ها باید با نگرانی جدی سخن گفت؛ زیرا اگر فاز بازارسازی ادامه یابد و ساز و کار معاملاتی در بورس کالا به همین منوال سپری شده و تغییری در این مسیر به وقوع نپیوندد قیمت‌های موجود در بورس کالا به‌عنوان قیمت‌های پایه مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت و حتی کاهش جدی بهای دلار در بازار آزاد هم نمی‌تواند به کاهش نرخ منتهی شود. این نکته را باید جدی ارزیابی کرد زیرا آینده بازار را رقم خواهد زد و همچنین موجب می‌شود تا کسانی که هم‌اکنون موجودی انبارهای بالایی در اختیار دارند دیگر خیالشان از عدم کاهش قیمت‌ها راحت شود. این شیوه احتکار را باید جدی گرفت زیرا آینده این بازار را رقم خواهد زد.

  آرامش در بازار محصولات شیمیایی
بازار محصولات شیمیایی در بورس کالا در طول هفته گذشته با آرامشی نسبی همراه بود اگرچه در این بازار شاهد کاهش ۴۳/ ۵ درصدی تقاضا بودیم ولی باز هم تقاضایی بیش از ۳۰ هزار تن در تابلوی بورس کالا به ثبت رسید که رقم متعادلی به شمار می‌رود. همچنین حجم تقاضا در طول هفته گذشته با ۹ درصد کاهش همراه شد و به بیش از ۳۴ هزار و ۵۰۰ تن رسید. این وضعیت نشان می‌دهد که بازار محصولات شیمیایی با آرامش بیشتری همراه شده و واسطه‌گری و سفته‌بازی‌ها در این بازار افت جدی داشته است. ویژگی‌های فنی در بازار محصولات شیمیایی و جذابیت محدود خرید و انبارداری نشان می‌دهد که این بازار تا تعادل کلی راه چندانی در پیش ندارد و خودنمایی ۳۴ هزار و ۵۰۰ تن تقاضا در برابر بیش از ۳۰ هزار تن عرضه به خودی خود نشان‌گر آرامش عمومی در این بازار است. این در حالی بود که در طول هفته گذشته تنها ۲۷ هزار و ۲۲۱ تن از محصولات شیمیایی مورد معامله قرار گرفتند و مابقی عرضه‌ها وارد مچینگ شد. این بازار از آن جهت اهمیت دارد که شاید بتواند نماینده‌ای از واقعیت‌های تولیدی و معاملاتی در بازار پلیمرها باشد و اگر وضعیت بازار پلیمرها به همین منوال فعلی با حجم عرضه‌های بالا ادامه مسیر دهد می‌توان به خودنمایی این شرایط امیدوار بود ولی در مورد قیمت‌های پایه نمی‌توان اظهارنظر دقیقی کرد.

منبع: دنیای اقتصاد