بر اساس اعلام بانک مرکزی استقبال از چک‌‌‌های جدید در بین استفاده‌کنندگان از چک دارای روندی رو به افزایش است. در این بین نه تنها چک‌های جدید در بین فعالان اقتصادی بیشتر استفاده می‌شود، بلکه بانک‌ها و بخش خصوصی و استارت‌آپ‌های زیادی نیز به حوزه‌های مربوط به چک وارد شده‌‌‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که علاوه بر رضایتمندی قانون چک در بین مشتریان و افزایش اعتبار آن، به نظر می‌رسد که بانک‌ها نیز سعی در توسعه برنامه‌های خود برای سهول کار با چک‌های جدید هستند. البته ممکن است که برخی از برنامه‌های کنونی، برای مشتریان چالش‌هایی داشته باشد، اما شرایط رقابتی در نهایت به بهبود کیفیت این برنامه‌ها کمک خواهد کرد.

تنوع در مسیرهای ثبت و پیگیری چک صیادی

بررسی‌ها حاکی از آن است که افراد برای ثبت چک‌‌‌های صیادی خود می‌توانند از راه‌های مختلفی اقدام کنند. در سایت و «همراه بانک» بانک‌‌‌ها این‌سازوکار فراهم آمده است که افراد بتوانند بدون مراجعه به بانک عملیات مربوط به چک صیادی خود را انجام دهند. از طرفی هرچند ماه یکبار نام یک برنامک جدید منتشر می‌شود که می‌توان در آنها نیز عملیات مربوط به چک را انجام داد. در این بین و با وجود تنوع زیاد مطمئنا رضایت‌مندی و نارضایتی‌‌‌هایی وجود دارد. مثلا برخی از کاربران از استفاده از «همراه بانک» بانک‌ها برای ثبت چک احساس رضایت دارند و در عوض برخی دیگر نارضایتی‌‌‌هایی را اعلام کرده‌اند.

تمایل به ثبت چک در برنامک‌‌‌ها به جای همراه بانک

گفته‌‌‌های برخی از استفاده‌کنندگان از چک‌هایی جدید نشان می‌‌‌دهد برخی از بانک‌ها تمایل دارند مشتریانشان به جای ثبت چک در همراه بانک، از برنامک‌های خصوصی استفاده کنند. به گفته کارشناسان عدم‌تمایل برخی بانک‌‌‌ها به استفاده مشتریانشان از همراه بانک‌‌‌ها شاید به دلیل ظرفیت پایین «همراه بانک»‌‌‌ این بانک‌‌‌هاست. برخی دیگر بر این عقیده‌اند که شاید سوق دادن مشتریان از همراه بانک به سمت برخی برنامه‌های خصوصی می‌تواند به دلیل دریافت کارمزد بالاتر در اپلیکیشن‌‌‌های خصوصی باشد.

درخصوص این برنامک‌های جدید البته مشتریان نیز با چالش‌هایی روبه‌رو شدند. یکی از مشتریان یک بانک مطرح و سرشناس خصوصی به «دنیای اقتصاد» در خصوص تجربه خود از روند ثبت چک به صورت غیر‌حضوری در این بانک توضیح داد: «ابتدا وارد همراه بانک شدم ولی در این اپلیکیشن بخش ثبت چک کار نمی‌‌‌کرد و در صورت وارد کردن اطلاعات مربوط به چک هم خطا اعلام می‌‌‌کرد که این چک صیادی نیست ولی چک صیادی بود. پس از آن به شعبه بانک مراجعه کردم و خطا‌های موجود در همراه بانک را به کارشناس شعبه اعلام کردم. بعد از شکایتم، کارشناس بانک در شعبه اعلام کرد که ثبت چک در نرم‌افزار اعلام شده خراب است و در عوض اپلیکیشن دیگری را برای ثبت چک معرفی کرد.

در ابتدای وارد شدن به اپلیکیشن جدید اصلا احساس امنیت نمی‌‌‌کردم تا حدی که اگر مسوول بانک این اپلیکیشن را معرفی نکرده بود اصلا حاضر نبودم اطلاعات بانکی خود را در آن وارد کنم. از یک طرف چون همراه بانک و سایت بانک کار نمی‌کرد سر درگمی زیادی را تجربه کردم و با وجود اینکه عجله داشتم مجبور شدم وقت زیادی را صرف کنم. از طرف دیگر چون نرم‌افزاری که به من معرفی کرده بودند هیچ آرم و مشخصاتی از بانک مربوطه را نداشت، احساس نااطمینانی داشتم.» پس از بررسی‌‌‌ها مشخص شد که اپلیکیشن جدید معرفی شده از طرف بانک در اصل یکی از شرکت‌های زیرمجموعه بانک است و این گمانه‌‌‌زنی به وجود می‌‌‌آید که شاید بانک برای اخذ کارمزد بالاتر و همدستی با استارت‌آپ مربوطه ثبت چک در همراه بانک خود را مختل کرده و در عوض اپلیکیشن دیگری را که زیرمجموعه خود است معرفی می‌‌‌کند.

خدمات مربوط به چک در برنامک‌ها

بر اساس اطلاعیه‌‌ بانک مرکزی، ثبت چک‌‌‌های صیادی و عملیات مربوط به چک صیادی در سامانه صیاد اجباری است و بانک‌‌‌ها از پرداخت وجه چک‌‌‌های صیادی که در سامانه صیاد ثبت نشده و انتقال آنها از طریق این سامانه انجام نگرفته بنابر دستور بانک مرکزی خودداری می‌‌‌کنند. برخلاف استعلام چک و ثبت چک صیادی صرفا از طریق دانلود برنامه‌های ثبت چک صیادی امکان‌پذیر بوده و سامانه صیاد سایت بانک مرکزی فاقد چنین امکانی است. این نرم‌افزارها، بخشی را تحت عنوان سامانه صیاد به اپلیکیشن خود اضافه کرده و افرادی که قصد ثبت چک صیادی را داشته می‌توانند با دانلود برنامک‌‌‌های مربوط به چک صیادی و مراجعه به بخش ثبت چک در آن برنامک، برای ثبت چک طبق مقررات قانون جدید چک اقدام کنند.

برخی از برنامه‌‌‌های ثبت چک صیادی معتبر که از مجوزهای لازم برخوردار هستند، در سایت شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت کارت معرفی شده که شامل برنامه آپ، ۷۲۴، تاپ، سکه و ایوا هستند. گفتنی است که برخی از این برنامک‌ها زیرمجموعه بانکی هستند و برخی از آنها مربوط به بانکی نیستند. برای مثال برنامک تاپ مربوط به شرکت تجارت الکترونیک پارسیان و برنامک سکه مربوط به شرکت به پرداخت ملت، برنامک ایوا مربوط به پرداخت الکترونیک سداد (مربوط به بانک ملی) هستند. با این حال این برنامک‌ها خدمات متنوعی را به مشتریان برخی دیگر بانک‌ها نیز ارائه می‌‌‌کنند.

۵/ ۸۷‌درصد چک‌های وصول شده چک صیادی است

آمارها نشان می‌دهد که با گسترش خدمات چک‌های جدید، میزان وصولی این ابزار اعتباری نیز افزایش یافته است. در اردیبهشت سال‌جاری تعداد ۷ میلیون و ۷۰۰‌هزار فقره چک به ارزش بیش‌از ۴۸۱هزار میلیارد تومان در سامانه چکاوک مبادله شده است. از بین چک‌های مبادله شده ۲/ ۹۲‌درصد چک‌ها وصول شده که این شاخص نسبت به اردیبهشت سال ۱۴۰۱ بهبود ۲‌درصدی داشته است. از بین چک‌های وصول شده ۵/ ۸۷‌درصد چک‌ها، چک‌های جدید بوده‌اند که این نسبت نشان می‌دهد چک‌های جدید مورد اقبال و پذیرش مردم و فعالان اقتصادی قرار گرفته است. همچنین نسبت ۵/ ۸۷ درصدی چک‌های جدید نسبت به کلیه چک‌های وصول شده می‌تواند نشان‌دهنده روند افزایش سرعت جایگزینی چک‌های جدید با چک‌های قدیمی باشد.

بر اساس اعلام بانک مرکزی چنانچه شهروندان تمایل داشته باشند می‌توانند به بانک‌ها مراجعه کنند و دسته چک‌های قدیمی خود را با دسته چک‌های جدید صیادی تعویض کنند. همچنین از ابتدای مهرماه سال‌جاری با توجه به تعداد اندک چک‌های قدیمی باقی‌مانده و از طرفی جایگزین شدن چک‌های جدید با چک‌های قدیم، چک‌های قدیمی صرفا در بانک‌های صادر کننده خودشان مورد پذیرش و پردازش قرار خواهند گرفت.