کاهش نرخ دلار در بازار آزاد زمینه عقبگرد تقاضا و افت نرخ در بسیاری از بازارهای مالی و کالایی را فراهم کرده است؛ اما با توجه به فاصله محسوس میان نرخ ارز معیار در تعیین قیمت پایه محصولات پتروشیمی و نرخ ارز در بازار آزاد، همچنان خرید محصولات پتروشیمی از بازار فیزیکی بورس‌کالا قابل توجیه است و این فاصله قیمتی، باعث می‌شود فعلا رینگ پتروشیمی‌‌‌ها پررونق بوده و خبری از بروز رکود در آن نباشد. البته کاهش نرخ ارز در بازار آزاد از تب و تاب قیمتی در معاملات محصولات پررقابت خواهد کاست.

سیگنال جهانی و نرخ ارز همراستا شدند

کاهش شتاب رشد اقتصادی دنیا در سال 2023 زمینه افت تقاضا را برای این محصولات در بازارهای جهانی فراهم کرد. با وجود این، بازار داخلی از روند رکود در رینگ پتروشیمی‌‌‌ها در امان ماند. در شرایطی که بازار جهانی متاثر از واهمه از بروز رکود با افت محسوس تقاضا روبه‌رو بود، نوسان مثبت نرخ ارز در بازار داخل و انتظارات مثبت تورمی در کشور باعث شد رینگ پتروشیمی‌‌‌ها در بازار داخل پررونق باشد. اما ظرف روزهای اخیر، روند مثبت نرخ ارز در کشور معکوس شده است، به‌‌‌نحوی که بالاخره دلار در بازار آزاد و غیررسمی پس از چند هفته مقاومت، کانال قیمتی 50‌هزار تومانی را از دست داد و ظرف ساعات ابتدایی بازگشایی بازار در روز یکشنبه 21خردادماه به کف کانال قیمتی 48‌هزار تومانی و برای ساعاتی به کانال قیمتی 47‌هزار تومانی بازگشت.

افت معنادار نرخ ارز ظرف روزهای اخیر و تعدیل انتظارات تورمی میان فعالان بازار، باعث شد تا از نرخ دارایی‌‌‌های مالی و کالایی در بازارهای مختلف کاسته شود. به این ترتیب در شرایطی که سیگنال نوسان قیمت جهانی برای رینگ پتروشیمی کاهشی است، سیگنال انتظارات تورمی و نرخ ارز نیز برای این بازار منفی شد. البته ظرف ماه‌‌‌های اخیر، نرخ ارز معیار در تعیین قیمت پایه محصولات پتروشیمی در کانال 28‌هزار تومانی ثابت نگه‌‌‌داشته شده بود. بنابراین ایجاد جریان کاهشی در بازار آزاد و غیر‌رسمی ارز تاثیری بر قیمت پایه محصولات پتروشیمی نمی‌‌‌گذارد. اما نوسان نرخ ارز در بازار آزاد بر میزان تقاضا و رقابت معامله‌‌‌گران در رینگ پتروشیمی اثرگذار بود و انتظار می‌رود که فروکش کردن تب رشد نرخ دلار در بازار آزاد، از رقابت‌‌‌های هیجانی در معاملات محصولات پلیمری و شیمیایی بکاهد. بررسی روند معاملات محصولات پتروشیمی در بازار فیزیکی بورس‌کالا نشان داد، در حالی که بسیاری از محصولات در نرخی نزدیک به قیمت پایه معامله می‌شدند، رقابت قیمتی 50 تا 80درصدی برای پلی‌‌‌پروپیلن‌‌‌ها وجود داشت.

نرخ ارز معیار 28هزار و 500تومان باقی ماند

دفتر صنایع تکمیلی محصولات پتروشیمی، قیمت پایه این محصولات را برای عرضه در هفته پیش‌‌‌رو منتهی به ‌روز یکشنبه 28خرداد مجددا بر مبنای نرخ ارز 28هزار و 500تومانی اعلام کرد. این در حالی بود که ظرف روزهای ابتدایی خردادماه امسال، رئیس مجلس در نامه‌‌‌ای به رئیس‌‌‌جمهور تثبیت نرخ ارز نیمایی را غیرقانونی خوانده بود. به‌رغم وعده مسوولان دولتی مبنی بر اصلاح تثبیت نرخ ارز، همچنان نرخ ارز معیار در تعیین قیمت پایه محصولا پتروشیمی بر مبنای 28هزار و 500تومان است.  

در شرایطی که نرخ ارز معیار در تعیین قیمت پایه محصولات پتروشیمی نسبت به نرخ ارز در هفته‌‌‌های قبل بدون تغییر مانده، کاهش نرخ محصولات پتروشیمی در بازارهای جهانی باعث شده است تا قیمت پایه این محصولات برای عرضه در بازار فیزیکی بورس کالای ایران عمدتا کاهشی اعلام شود. از 25محصول پلیمری که قیمت پایه آنها اعلام شده است، نرخ سه‌محصول کاهشی بوده، بهای دومحصول بدون تغییر مانده و قیمت سایر محصولات کاهشی اعلام شده است. همچنین از 20محصول شیمیایی، نرخ یک‌محصول با کاهش و نرخ سایر محصولات افزایشی اعلام شده است.  نرخ ارز در بازار آزاد رو به کاهش گذاشته؛ اما همچنان فاصله معناداری میان نرخ ارز معیار در تعیین قیمت پایه محصولات پتروشیمی و نرخ ارز در بازار آزاد وجود دارد، بنابراین همچنان خرید محصولات پتروشیمی از بازار فیزیکی بورس‌کالا دارای توجیه اقتصادی است.

روند افت نرخ نفتا ادامه‌‌‌دار شد

نفتا؛ محصولی که به‌‌‌عنوان خوراک بسیاری از واحدهای پتروشیمی به مصرف می‌رسد و از نوسان قیمت آن به‌‌‌عنوان معیار سنجش بهای بسیاری از محصولات پتروشیمی یاد می‌شود؛ همچنان در مسیر افت نرخ قرار دارد. این محصول در معاملات آتی کامکس آمریکا در روز جمعه نهم ژوئن با نرخ 571دلار به ازای هر تن به فروش رفت که بدون در نظر گرفتن نرخ فروش 567دلاری برای این محصول در روز سوم ماه مه، این رقم کمترین بهای فروش نفتا پس از آوریل 2021 بود. در عین حال نفتا در بازه هفتگی کاهش 2/ 4درصدی و در بازه ماهانه افت 3درصدی را به ثبت رساند.

در شرایط کنونی فعالان بازار چشم‌‌‌انداز مثبتی برای نفتا پیش‌بینی نمی‌‌‌کنند. تهدید کشورهای عضو اوپک برای کاهش حجم تولید نیز نتوانسته است بر روند نوسان قیمت در بازار نفت اثرگذار شود. در چنین شرایطی امید چندانی به ایجاد جریان افزایشی در بازار محصولات گروه نفت، انرژی و پتروشیمی وجود ندارد. بنابراین احتمال استمرار جریان کاهش نرخ نفتا در بازارهای جهانی وجود دارد که این موضوع از کاهش بیشتر بهای محصولات پتروشیمی حمایت می‌کند.  در شرایطی که اقتصادهای غربی از ابتدای سال تحت فشار رشد نرخ بهره و احتمال بروز رکود قرار داشتند، چشم‌‌‌ امید تولیدکنندگان صنعتی به تقاضای چینی‌‌‌ها بود. با وجود این، داده‌‌‌های فعلی اقتصاد چین حاکی از آن است که این امید، به‌دشواری امکان تحقق دارد. بنابراین باید منتظر کاهش نرخ بیشتر در بازارهای کالایی بود.