به گزارش انجمن لوله و اتصالات پی وی سی به نقل از معاونت بررسی‌‌‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران، بررسی وضعیت نوآوری بنگاه‌ها در سطح جهان حاکی از این است که بنگاه‌های با عملکرد بالا و دارای توانایی رویارویی با شرایط آینده از ویژگی‌های مشترکی برخوردارند که آنها را قادر می‌سازد در برابر شوک‌ها و اختلالات، تاب‌آورتر و انعطاف‌پذیرتر باشند و به فعالیت‌های نوآورانه خود برای رشد ارزش‌آفرین سرعت بخشند. علاوه بر برخورداری از دو ویژگی نیروی انسانی و قابلیت‌های فناوری (از جمله هوش مصنوعی)، ویژگی مهم دیگر این گروه از بنگاه‌ها حاکمیت فرهنگ نوآوری‌محور در آنهاست.

رهبران نوآوری، آماده توسعه محصولات و فرآیندها همراه با ارائه مدل‌های جدید کسب‌وکار با تاثیرات مثبت بر پایداری و انتشار کم کربن در بنگاه‌های خود هستند. واکنش بنگاه‌ها در سال 2023 پس از عبور از بحران سلامت در مقایسه با سال ۲۰۰۹ (بعد از بحران مالی جهان) متفاوت است و به نظر می‌رسد در مقایسه با دوره مشابه قبلی، بنگاه‌ها گرایش بیشتری به پیشروی در حوزه‌های نو دارند.

 اولویت‌دهی به نوآوری

با وجود عدم‌قطعیت‌ها در مورد اقتصاد جهانی در سال ۲۰۲۳، سومین سال متوالی است که نوآوری به‌عنوان اولویت اصلی فعالیت‌های بنگاه‌ها در این سال انتخاب شده است و ۷۹‌درصد بنگاه‌ها نوآوری را در بین سه‌هدف و اولویت اصلی برنامه‌های خود قرار داده‌اند. حوزه‌های اصلی مورد تاکید نوآوری، معرفی محصولات جدید و توسعه مدل‌های کسب‌وکار هستند. هزینه، محرک کلیدی و دلیل اصلی نوآوری ۶۲‌درصد بنگاه‌هاست. شرکت‌ها همچنان نسبت به چشم‌انداز نوآوری خود خوش‌بین هستند؛ به طوری که 42درصد آنان انتظار دارند مخارج خود را در زمینه نوآوری به میزان قابل‌توجهی در سال‌جاری افزایش دهند که نسبت به آخرین رکود اقتصادی در سال 2009 جهش 16درصدی دارد.

گروه دیگری از شرکت‌های نوظهور بسیار فراتر می‌روند و نوآوری را در راهبردهای رشد آتی خود نیز در اولویت قرار می‌دهند. دوسال پیش، زمانی که جهان شروع به مهار همه‌گیری کرونا کرد، مشاهده شد که نوآوری موفق به سه‌چیز نیاز دارد؛ اولویت دادن به نوآوری، تعهد توام سرمایه‌گذاری و استعدادها به آن و آمادگی برای تبدیل سرمایه‌گذاری به نتیجه. مشخص شده است که در سال ۲۰۲۳ از هر سه‌بنگاه، دو شرکت، نوآوری را جزو اولویت‌های خود قرار داده‌اند و ۹۰‌درصد آنها درصدد حداقل افزایش 10درصدی هزینه‌های خود در این زمینه هستند.

 ابزارهای نوآوری

بنگاه‌های آماده نوآوری از طیف گسترده‌ای از ابزارهای استراتژیک برای تقویت پلتفرم‌ها و شیوه‌های نوآوری خود استفاده می‌کنند. آنها به توانمندی‌ها و تخصص‌های بیرون از بنگاه هم دسترسی داشته و سیستم‌هایی را برای اهرم کردن ابزارها در جهت خلق ارزش شناسایی کرده‌اند. بنگاه‌ها از ابزارهای متنوع، از جمله ادغام و تملیک (M&A)، آزمایشگاه نوآوری و دیجیتال، اکوسیستم باز نوآوری، تحقیق و توسعه، صندوق‌های سرمایه خطرپذیر شرکتی (CVC) و انکوباتور در مسیر نوآوری استفاده می‌کنند که طبق نظرسنجی موسسه مشاوره بوستون، بنگاه‌های بیشتری از برخی از ابزارهای مزبور از جمله ادغام و تملیک در سال ۲۰۲۳ استفاده خواهند کرد.

این گروه بنگاه‌ها در استفاده از ابزار M&A بسیار تهاجمی‌تر هستند؛ به عنوان نمونه فناوری‌ها یا فرآیندهای نوآورانه را هدف قرار می‌دهند یا رهبران و کارکنانی با توانایی‌های اثبات‌شده برای نوآوری را از بیرون بنگاه جذب و از مشارکت متخصصان نوآوری در تجزیه و تحلیل و انتخاب هدف استفاده می‌کنند.

 فناوری‌های نو

بنگاه‌ها بیش از هر فناوری دیگری در حال سرمایه‌گذاری روی هوش مصنوعی هستند. در سال ۲۰۲۳ حدود ۶۰‌درصد شرکت‌ها در زمینه هوش مصنوعی و یادگیری ماشین سرمایه‌گذاری می‌کنند. این عدد ۱۵واحد‌درصد بیشتر از سرمایه‌گذاری در حوزه روباتیک و اتوماسیون فرآیند است که به‌عنوان دومین فناوری جذاب برای سرمایه‌گذاری انتخاب شده است. با این حال در حالی که ۸۳‌درصد این شرکت‌ها به‌طور سیستماتیک هوش مصنوعی را برای حمایت از نوآوری در یک یا چند مورد استفاده پیاده‌سازی کرده‌اند، تنها ۴۵‌درصد آنها موفق به تجاری‌سازی مواد مزبور شده‌اند. بنگاه‌هایی که در نهایت متوجه تاثیر هوش مصنوعی می‌شوند، به نیروگاه‌های تولید ایده تبدیل می‌شوند. آنها بیش از پنج‌برابر دیگران ایده و بیش از دوبرابر سایرین محصولات پایدار تولید می‌کنند.

 نوآوران برتر

با وجود وزش بادهای مخالف بازار در سال ۲۰۲۲، حدود ۵۰ شرکت برتر نوآور منتخب موسسه بوستون، نه‌تنها شرایط نامساعد را تحمل کردند، بلکه توانستند بر فعالیت‌های نوآوری خود نیز بیفزایند. شرکت‌های حوزه فناوری همچنان در فهرست ۵۰شرکت برتر (از جمله پنج‌مورد از 10جایگاه برتر) تسلط دارند. شرکت اپل برای سومین سال متوالی رتبه اول را در این فهرست دارد. شرکت تسلا نیز با سه‌پله صعود به مقام دوم رسیده و آمازون در جایگاه سوم باقی‌مانده است.

تعداد ۹شرکت جدید به فهرست ۵۰ شرکت برتر نوآور 2023 اضافه شده‌اند. علاوه بر این، شرکت‌های بین‌المللی فعال در حوزه انرژی نیز پنج‌رتبه را به خود اختصاص داده‌اند که احتمالا منعکس‌کننده نگرانی پاسخ‌دهندگان نظرسنجی در مورد تغییرات آب‌وهوا و همچنین این واقعیت است که آنها بیشتر به دنبال صنعت انرژی هستند تا اینکه بخشی خلاقانه از راه‌حل و مهار تغییرات اقلیمی باشند.۵۰ شرکت نوآور سال‌جاری از نظر موقعیت جغرافیایی نیز متنوع هستند و تقریبا به‌طور مساوی بین آمریکای شمالی و بقیه جهان تقسیم شده‌اند.

مناطق اروپا و آسیا نیز به‌خوبی نمایندگانی در این فهرست دارند و خاورمیانه (شرکت آرامکوی عربستان‌سعودی) برای اولین بار به این فهرست پیوسته است.

یکی از موضوعات مهم در بررسی وضعیت بنگاه‌ها، توانایی نوآوری برای افزایش عملکرد و بازدهی آنهاست. از سال 2005 پرتفوی 50شرکت نوآور، با حاشیه قابل‌توجه -به طور متوسط 3/ 3واحد ‌درصد در سال- در مقایسه با وضعیت مشابه کل بازار بازدهی بیشتری برای سهامداران داشته است. میزان و نوع استفاده بنگاه‌ها از هوش مصنوعی متفاوت است و برخلاف توسعه این ابزار در جهان، تاثیرات آن، قابل‌توجه نیست. مسائلی مانند عدم‌تمایل مدیران عالی سازمان‌ها به سرمایه‌گذاری در این زمینه، دسترسی به داده‌های آموزشی، هزینه ذخیره داده و پیچیدگی رگولاتوری جزو موانع مهم توسعه هوش مصنوعی در بنگاه‌ها عنوان می‌شوند. سه‌کاربرد مهم هوش مصنوعی در بین بنگاه‌ها شامل اولویت‌بندی تصمیمات مرتبت با پرتفوی شرکت‌ها، شناسایی بنگاه‌های با پتانسیل بیرونی نوآوری و آشکارسازی گرایش‌های بازار و فعالیت‌های رقباست که البته میزان موفقیت بنگاه‌ها در این زمینه‌ها نیز متفاوت است.

صنایع فعال با تمرکز بالا در حوزه تحقیق و توسعه مشتمل بر حوزه فناوری، پزشکی، دارویی و شیمیایی بیشترین موفقیت (5/ 1برابر سایر صنایع) را در استفاده از هوش مصنوعی دارند. دارا بودن بنیان قوی دیجیتال عامل اصلی برای بهره‌برداری موفق از هوش مصنوعی است. برخی از شرکت‌های موفق از هوش مصنوعی به‌عنوان ابزاری برای آشکارسازی پتانسیل سایر فناوری‌ها مانند روباتیک، اینترنت اشیا و ارتباطات استفاده می‌کنند. در مقابل صنایعی مانند دارو، تامین مالی و حمل‌ونقل بیش از همه در فناوری روباتیک در مقایسه با سایر فناوری‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند. برخی بنگاه‌های فعال در حوزه صنعت شیمیایی و دارویی در حال استفاده توام از هوش مصنوعی و محاسبات کوآنتومی در یافتن مواد و داروهای جدید هستند.