صنعت پتروشیمی به عنوان یکی از صنایع ارز آور و مادر در اقتصاد کشور به حساب می‌آید که با اتکا به توان بخش خصوصی توانسته سهم قابل توجهی از تولید ملی را به خود اختصاص دهد.

صنعتی که به دلیل فرآوری گاز و ایجاد محصولات مختلف در رده‌های متفاوت خلق ارزش افزوده کرده تا از خام فروشی منابع انرژی کشور جلوگیری به عمل آید و با فعالیت واحدهای تولیدی در این راستا چرخه صنایع پایین دست پتروشیمی فعال‌تر و رشد اقتصادی و اشتغال را به همراه داشته باشد.

وجود منابع عظیم گازی در کشور سبب در دسترس بودن مواد اولیه ارزان برای واحدهای تولیدی محسوب شده که این مزیت انگیزه سرمایه گذاران را برای سرمایه گذاری در این بخش افزایش داده تا با استفاده از این موقعیت و صادرات در کنار تامین بازار داخلی تولیدی سود ده را از آن خود کنند.

بررسی سهم محصولات پتروشیمی تولید ایران در بازارهای جهانی از زبان بهزاد محمدی مدیرعامل شرکت ملی پتروشیمی حاکی از این است که درآمد حاصل از فروش صنعت پتروشیمی ۱۷.۱ میلیارد دلار بوده که از این میزان ۱۲.۱ میلیارد دلار حاصل درآمد ارزی از صادرات است که در حدود ۳۰ کشور و چند صد مشتری تقسیم می‌شود.

تحت این شرایط و صنعت پتروشیمی ایران با دارا بودن ظرفیت‌های گسترده، وزارت خزانه‌داری آمریکا در جدیدترین اقدام علیه ایران، بزرگترین شرکت هلدینگ پتروشیمی ایران و ۳۹ شرکت وابسته به بخش پتروشیمی ایران را تحت تحریم قرار داده است.

نگاهی به لیست شرکت‌های پتروشیمی تحریم شده نشان می‌دهد برخی واحدها مانند پتروشیمی‌های بندرامام، بوعلی، قائدبصیر، مرجان، بازرگانی پتروشیمی، شرکت ملی صنایع پتروشیمی، پارس، نوری، صدف و تندگویان از آبان سال گذشته در لیست تحریم قرار داشتند که قرارگیری برخی از آن‌ها در لیست جدید اتفاق جدیدی محسوب نمی‌شود.

در همین جهت، جعفر ربیعی مدیرعامل هلدینگ خلیج فارس در واکنش به تحریم‌های جدید آمریکا گفت: شرایط اقتصادی در برهه کنونی با جنگ اقتصادی مواجه و ‎تحریم‌ها یکی از ابزارهای طرف مقابل در این جنگ است.

وی تاکید کرد: باید در چنین زمانی با آرامش در مسیر از قبل پیش‌بینی شده گام برداشت و نباید این فضا را به نفع طرف مقابل هیجانی کرد.

** وابستگی بالای خریداران محصولات پتروشیمی

در همین راستا، فریبرز کریمایی در خصوص تحریم شرکت‌های پتروشیمی گفت: شرایط بازارهای جهانی به گونه ای است که حجم تولید محصولات پتروشیمی در داخل بالا بوده که این مسئله وابستگی کشورهای متقاضی را به بازار پتروشیمی ایران افزایش داده است.

وی با اشاره به اینکه جایگزین کردن محصولات پتروشیمی به راحتی امکان پذیر نیست، بیان کرد: تغییر مبدا خرید محصولات برای کشورهای متقاضی هزینه‌بر و زمان‌بر بوده که این مسئله واردکنندگان محصولات پتروشیمی ایران را با تعلل مواجه می‌کند.

قائم‌مقام انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی عنوان کرد: محصولات پتروشیمی در راستای خلق ارزش افزوده ایجاد می‌شوند و پس از خریداری از یک مبدا در کشور مقصد در مسیر فرآوری و تبدیل به محصول دیگر قرار می‌گیرند، به همین خاطر برای تغییر در کشور مبدا باید تولیداتی جایگزین معرفی شود.

کریمایی اظهار کرد: در صنعت پتروشیمی پیش از تولید بازار محصولات تولیدی مورد سنجش قرار می‌گیرد تا در صورت تقاضا در بازار تولید صورت گیرد.

** تنوع بالا در محصولات تولیدی

وی بیان کرد: تنوع بالا در سطح تولید ۲۵۰ تا ۳۰۰ گرید از محصولات پتروشیمی یکی دیگر از دلایل پیچیده بودن تحریم‌های پتروشیمی به حساب می‌آید.

قائم‌مقام انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی تصریح کرد: با به روز شدن تکنولوژی بازارهای جدیدی شکل می‌گیرد که باعث گسترده‌تر شدن مقاصد خریدار می‌شود.

** همتراز بودن میزان تولید و مصرف برخی محصولات پتروشیمی

همچنین به گفته برخی کارشناسان، بازار محصولات پتروشیمی رقابتی بوده از همین رو در برخی از محصولات تولیدی میزان تولید و مصرف جهانی برابر است که این عامل کاهش صادرات بازار را با بحران مواجه می‌سازد.

بر این اساس بازارهای جهانی همواره در حال تغییر در عرضه و تقاضا است و در بلند مدت عرضه و تقاضا ثابت نمی‌ماند. 

تمام موارد ذکر شده گویای آن است که به صفر رساندن صادرات محصولات پتروشیمی بیش از جنبه اقتصادی، بعد روانی را مد نظر قرار داده که این موضوع با بی توجهی از سوی تولیدکنندگان داخلی و ادامه مسیر با تلاش بیشتر می‌تواند بی نتیجه باقی بماند.

منبع: میزان