واحد کارشناسی فنی انجمن لوله و اتصالات پی وی سی:

رعایت اصول و ضوابط عمومی زیر به هنگام انجام آزمایش هیدرواستاتیک توصیه می شود.

- فشار آزمایش  خطوط لوله بسته به مورد، باید 1.5 برابر فشار کاری  (برای خطوط لوله با  فشار کاری تا 10 اتمسفر ) و یا فشار کاری به اضافه 5 اتمسفر (برای خطوط لوله با فشار کاری بیش از 10 اتمسفر ) مورد آزمایش قرار گیرند.

- طول هر قطعه از خط لوله که مورد آزمایش فشار واقع می شود، به نوع و قطر لوله بستگی دارد. تقسیم خط لوله به قطعات مورد نظر از طریق بستن شیرها مجاز نیست .

- خاکریزی روی بدنه لوله در موقع آزمایش باید حداقل تا 30 سانتیمتر روی تاج لوله صورت گرفته باشد. اتصال لوله ها به یکدیگر و محل متعلقات باید باز و قابل بازدید و رویت باشند.

- کلیه متعلقات لوله از قبیل زانو، سه راه، چهار راه، تبدیل و غیره باید طبق مشخصات طرح مهار گردند تا در اثر نیروی فشار ناشی از آزمایش تغییر مکان ندهند.

- پرکردن خط لوله باید به آهستگی و از نقطه پست شروع شود.

- کلیه پیچ و مهره فلنجها، کنترل و از محکم بودن آنها اطمینان حاصل شود.

- مقدار آب تزریق شده برای پرنمودن خط لوله نباید از مشخصات طرح تجاوز کند.

- آب تزریق شده برای پر نمودن و آزمایش هیدرولیکی لوله باید کاملاً صاف، بی بو، و عاری از هرگونه مواد معلق قابل رؤیت با چشم غیرمسلح باشد.

- پس از پر شدن خط لوله و حصول اطمینان از اشباع لوله ها (بسته به مورد) و تخلیه تمام هوای موجود در خط، افزایش فشار توسط تزریق آب می تواند شروع شود.

- معمولاً آزمایش فشار هیدرواستاتیکی در دو مرحله آزمایش اولیه ونهایی انجام می شود که نحوه و مقدار فشار هر یک درمشخصات طرح ذکر و یا توسط مهندس مشاور ابلاغ می شود. در صورت فقدان این دستورالعمل، می توان به شرح زیر عمل نمود.

در مرحله اول، فشار خط را به تدریج تا یک سوم فشار مورد آزمایش بالا برده و سپس باید تمام طول خط مورد بازرسی قرار گرفته و هرگونه نقصی مرتفع شود . در مرحله دوم آزمایش، باید تدریجاً فشار را افزایش و پس از هواگیری به فشار مورد نظر رساند.

- پس از رسیدن به فشار مورد نظر، خط لوله باید برای مدت تعیین شده در مشخصات طرح تحت فشار باقی مانده و سپس اندازه گیری لازم بر اساس افت فشار و یا مقدار نشت آب بر اساس مشخصات طرح انجام شود. درصورتی که ارقام بدست آمده افت فشار و یا نشت آب کمتر از ارقام مجاز باشد، خط لوله آب بند تلقی می شود و در غیر این صورت، باید پس از رفع معایب، آزمایش هیدرولیکی تا حصول نتیجه مورد نظر تکرار شود.

- متذکر می شود که برای دستیابی به نتیجه مطلوب در آزمایش هیدرولیکی نخست باید پس از پرکردن خط و حفظ آن برای مدت حداقل 24 ساعت برای اشباع لوله ها و جابجایی واشرها و خروج هوا، اطمینان حاصل نمود که تمام هوای موجود در لوله خارج گردیده و تمام خط عاری از هوای محبوس شده است. ضمناً محل کلیه اتصالات باید مرتباً بازدید شده و عیوب احتمالی برطرف شود. مقدار نشت آب مجاز حسب مورد و با توجه به نوع لوله های به کار رفته ، متفاوت می باشد.

- همانطور که ذکر شد، تقسیم خط لوله به قطعات مورد آزمایش از طریق بستن شیرهای قطع و وصل روی خط مجاز نیست. به عبارت دیگر، نباید  شیرهای قطع و وصل به عنوان درپوش انتهایی قطعه، مورد استفاده قرار گیرند ، بلکه در هر دو انتهای قطعه مورد آزمایش، باید دو درپوش مناسب بر روی لوله نصب و توسط مهاری های لازم از حرکت آنها و همچنین خط لوله جلوگیری شود.

- بر روی بالاترین نقطه درپوش انتهایی قسمت مرتفع تر خط لوله باید یک شیر تخلیه هوا با قطر مناسب نصب شود. قطر شیرهای تخلیه هوا متناسب با قطر خط اصلی انتخاب و معمولاً بین 0.5 الی 2 اینچ می باشند. از این شیر می توان به عنوان نمونه برداری و کنترل مقدار هوا به شرح بخشهای بعدی نیز استفاده نمود.

- بر روی پایین ترین نقطه درپوش انتهایی قسمت پایین تر خط لوله باید یک شیر تزریق آب با قطر مناسب نصب شود. قطر این شیر نیز متناسب با قطر خط اصلی و مقدار آب تزریقی به خط بوده و معمولاً بین یک الی چهار اینچ است . از شیرهای تزریق آب می توان به عنوان شیر تخلیه خط نیز استفاده نمود . بر روی هریک از درپوشهای انتهای خط یک فشار سنج نصب می شود. فشار سنجها باید قادر به نمایش تغییرات فشار تا حدود 0.1 بار (یک متر ستون آب) باشند.

- نتیجه آزمایش فشار هیدرواستاتیکی خط باید از پایین ترین نقطه قطعه مورد آزمایش قرائت شود. طول قطعات مورد آزمایش باید به نحوی انتخاب گردند که فشار در بالاترین نقطه ، حداقل معادل 1.1برابر فشار اسمی خط باشد.

- مهار لوله ها، شیرها، اتصالات، متعلقات، پشت بندها و درپوشها در حین آزمایش فشار هیدرواستاتیکی ضروری است. در غیر این صورت و با جابجایی هریک از آنها، نشت آب از همان نقطه شروع و ضمن عدم موفقیت آزمایش، خط لوله نصب شده نیز صدمه می بیند. نحوه مهار درپوشها در مشخصات طرح منعکس و یا توسط مهندس مشاور به پیمانکار ابلاغ خواهد شد .

- هیچ گونه عملیات اجرایی در ترانشه در طی مدت آزمایش فشار هیدرواستاتیکی مجاز نیست.

- هرگاه در حین عملیات آزمایش فشار هیدرواستاتیکی عیوبی در خط ، متعلقات و شیرها و مشاهده شود، عملیات باید متوقف و آب تا حدود فراهم شدن شرایط کار در محل و یا محلهای مورد نظر برای اصلاح، تخلیه شود. شروع مجدد آزمایش تنها پس از رفع کلیه عیوب مجاز است.

- اصلاح و تعمیر اتصالاتی که آب بند نبودن آنها در حین آزمایش مشاهده شده ، می تواند بدون تخلیه آب لوله و پس از کاهش فشار خط تا حد ممکن ، انجام شود.

- جک و یا وسایل مشابه درپوشهای موقت ، تا زمانی که خط لوله دارای فشار است نباید باز و جابجا شوند.

نتیجه آزمایش:

در طول مدت آزمایش، فشار در حد تعیین شده ، ثابت نگهداشته شود. برای تأمین این منظور، لازم است با تلمبه پیستونی مخصوص، اقدام به تزریق آب به خط لوله و درنتیجه افزایش فشار خط لوله نمایید. در این حین نشتی خط لوله نیز بررسی گردد. در صورتی که در قسمتی از اتصال، اثرات نشت آب ملاحظه شود، باید آزمایش متوقف شده و از اتصالی که نشت داشته رفع نقص شود و دوباره اقدام به پر کردن لوله با آب و انجام اقدامات مذکور شود. درصورت منفی بودن جواب آزمون، قطعات معیوب تعویض و یا تعمیر شده و تا رسیدن به نتیجه مطلوب، آزمون مزبور مجددا انجام می گیرد.

در لوله های پی وی سی نشت مجاز نباید از آنچه که طبق فرمول زیر بدست می آید ، بیشتر باشد.

که در آن:                      

L = مقدار نشت مجاز برحسب لیتر در ساعت

N = تعداد اتصالات در طول خط لوله تحت آزمایش

D = قطر اسمی لوله برحسب سانتیمتر

P = متوسط فشار آزمایش کیلوگرم بر سانتیمتر مربع.

- در صورتی که مقدار نشت آب در خط لوله مورد آزمایش بیش از آنچه از فرمول حاصل می شود، باشد ، پیمانکار موظف است اقدام به پیداکردن محل نشت ، ترمیم و اصلاح خط لوله بنماید، به طوری که مقدار نشت کمتر از مقداری شود که از رابطه به دست می آید.