«هادی خدادادی» کارشناس مسئول زراعت پرورش ماهی شرکت شرکت دامداری تلیسه نمونه وابسته به بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی است. در ادامه ایشان به توضیح فعالیت این شرکت و همچنین لوله‌های استفاده شده در مزارع می‌پردازد.

پمپاژ آب از موتورخانه تا مزرعه

این شرکت از سال 1354 فعالیت خود را در زمینه زراعت و دامپروری آغاز کرد. پیش از انقلاب اقداماتی در زمینه آبیاری تحت فشار صورت گرفته بود؛ اما این سیستم کامل نبود. بعد از انقلاب و در دهه هفتاد با کمک های جهاد کشاورزی این سیستم کامل شد و تمام 110 هکتار زمین شرکت تحت پوشش آبیاری کلاسیک ثابت قرار گرفت.

استخر ذخیره آب کشاورزی با توجه به گرم شدن هوا مشکل جلبک پیدا کرد. اواخر سال 70  با کمک همکاران جهاد کشاورزی، طرح های استفاده دو منظوره از آب کشاورزی در دستور کار قرار گرفت و طرح‌های پرورش ماهی برای جلوگیری از جلبک زدن در این مجموعه ایجاد شد. علاوه بر این که ماهی موجب جلوگیری از رشد جلبک و مسدود شدن نازل ها می‌شد، تثبیت ازت برای آب زراعی که برای کشاورزی مفید است نیز از فواید آن بود. اکنون آبی که از استخر خروج پیدا می‌کند قابل استفاده برای زراعت است.

 لوله های مورد استفاده در آبیاری از موتورخانه ایستگاه پمپاژ آغاز می‌شود. برای قطعات نزدیکتر تا 300 و برای قطعات دورتر، 250، 200 و 150 مورد استفاده قرار گرفته که این موضوع به فواصل قطعات از یکدیگر ارتباط دارد. این لوله‌ها طی فرایندی دست آخر به شیرخودکار و آبپاش ها منتهی و به نازل ها و شیرخودکارها متصل شده و آبیاری در زمین صورت می گیرد.

برای مشاهده تاریخچه لوله های این پروژه اینجا را کلیک کنید. 

لوله‌های PVC، بیش از 40 سال بدون نیاز به تعمیر...

لوله های مورد استفاده در این پروژه از جنس پی وی سی است. این لوله ها در داخل زمین قرار گرفته اند. مقاومت لوله های پی وی سی نسبت به پوسیدگی بیشتر و در برابر ضربه  و شکستگی مقاومت بالایی دارد. همچنین خوردگی کمتر و عدم مزاحمت سنگ‌ها و ادوات دیگر داخل زمین از دیگر مزایای این محصولات هستند.

تجهیزات اولیه‌ای که در این پروژه مورد استفاده قرار گرفتند، شامل شیرخودکارها و شاه لوله های اصلی است.  اکنون اگر آنها دچار مشکل شوند از تجهیزات داخل کشور استفاده خواهد شد. متاسفانه در اینجا گاهی اقدام به سرقت شیرفلکه‌ها می شود که پیدا کردن نمونه اصلی آن امکان پذیر نیست.

سیستم آبیاری که در شرکت مورد استفاده قرار می گیرد کلاسیک ثابت است. بعد از ایستگاه پمپاژ، لوله های 300، 280، 250، 150، 125 و 75 تا آبپاش ها اجرا شده‌اند. پس از آن لوله های پلی اتیلن مورد استفاده قرار گرفته است. مقاومت لوله های پی وی سی نسبت به پلی اتیلن بسیار بیشتر بوده و تا کنون در 40 سالی که این لوله های در اینجا مورد استفاده قرار گرفته‌اند، تعمیر خاصی روی آنها انجام نشده است.

زمینی که با شتاب فرو می‌نشیند!

 حتی در مواردی که نیاز به تعمیر وجود داشته است مربوط به عدم زیرسازی مناسب بوده است و خود لوله ها برای فشار و موارد دیگر مشکلی ندارند. این زیرسازی نامناسب گاهی موجب شکستگی لوله می‌شوند که آنها مورد تعمیر قرار می‌گیرند. ما در این مدت که بیش از 40 سال است از لوله های پی وی سی استفاده کرده ایم، مشکل خاصی از نظر فشار و بار آن که 7 و 8 بار هستند، نداشته‌ایم.

در تصویر شماره یک، یکی از چاه های عمیق شرکت مشاهده می شود؛ این چاه به عمق 180 متر در سه سال پیش حفر شده است پس از آن که چاه قبلی از کار افتاد و فاقد آب بود، این حلقه چاه حفر شد. همان طور که ملاحظه می‌شود برای نگهداری از دو تیرآهن 16 استفاده و در سطح زمین نصب شده است؛ اما چاهی که در تصویر شماره 2 مشاهده می شود حدود 10 سال پیش حفر شده بود. تیرآهن‌های این چاه با نشستی که در دشت شهریار اتفاق افتاده است از سطح زمین فاصله پیدا کرده‌اند.

همین نشست زمین که به آن اشاره شد موجب ایجاد شکستگی در برخی از لوله‌ها می‌شود و این به دلیل عدم زیرساخت‌های مناسب است. در این تصویر  به خوبی فرونشست زمین نمایان است.

شکستگی یک نمونه به دلیل فرونشست زمین

این نمونه‌ای از فلنچ خارجی پی وی سی است که جنس، قطر و شکل آن نسبت به پلی اتیلن بهتر است. در اینجا مشاهده می شود این لوله دچار شکستگی شده و مورد تعمیر قرار گرفته است. از نظر نصب بسیار راحت بوده و نیازی به جوش ندارد. دلیلی که باعث شده این لوله را از زمین جدا کنیم شکستگی آن نه ناشی از فشار یا عدم تحل بار، بلکه به دلیل فرونشست زمین بوده است.  

قبل از انقلاب این فلنچ کارگزاری شده و بیش از 40 سال است که از آنها استفاده می‌شود در طول ده‌ها سال استفاده از آن، هیچ مشکلی پیش نیامده است.

پست‌های آبیاری

این یکی از پست های آبیاری است. برای این که بتوان هر قطعه آبیاری را تحت کنترل داشت این پست ها طراحی شده اند. زیر این پست با عمق یک تا یک و نیم متری، شاه لوله های 330 و 250 پی وی سی به فاصله یک کیلومتر از استخر تا اینجا کشیده شده است.

در عمق پایین تر از یک متر، لوله ها تبدیل خورده اند. در قسمت بالایی، فلکه های آب برای هر قطعه تعبیه شده اند تا بتوان هر قطعه را به صورت مجزا تحت کنترل داشت. پس از این قسمت و در بخش های چپ و راست همان گونه که در تصویر ملاحظه می شود لوله های 50 و 75 پی وی سی تا سر آبپاش ها به کار گرفته شده اند. همه این لوله ها پیش از انقلاب تا کنون مورد استفاده قرار می گیرند. برای هر 14 آبپاش یک پست تعبیه شده و چپ و راست زمین را تغذیه می کنند.

مشکل مهم؛ نیافتن اتصالات هم نوع لوله

بیگدلی از پرسنل آبیاری زراعت شرکت است. وی از دهه هفتاد در این مجموعه اشتغال داشته و تجربه‌های زیادی در خصوص مزایا و مشکلات استفاده از لوله‌های پی‌وی‌سی در این پروژه دارد.

وی درباره این سیستم می‌گوید: در سال 70 که بنده وارد این بخش شدم، هیچ اطلاعاتی درباره این که لوله و شاه لوله‌ها از کجا عبور کرده‌اند وجود نداشت. در آن موقع با راهنمایی آقای «تیمور گودرزی» کار یافتن لوله ها را به صورت حدودی آغاز کردیم. در ابتدا لوله های فرعی 40 را پیدا کردیم و در ادامه فاصله بین آبپاش ها پیدا شد. سپس به شاه لوله های فرعی و در ادامه به لوله‌های اصلی رسیدیم. سیستم هایی که نیاز به مرمت داشتند را بازسازی کردیم. این لوله ها از 75 تا 300 و به رنگ سفید هستند.

هر چند تعمیر این لوله ها مقداری دشوار است، اما جنس بسیار عالی دارند. مشکل هم از آنجا ناشی می‌شود که ما اتصالات از جنس خود لوله ها را نداشتیم و به دلیل استفاده از محصولات متفرقه، کار مرمت با دشواری همراه بود. البته شکستگی این لوله ها به دلایلی مانند کنده کاری زمین ها و مواردی از این دست بود.

این لوله ها هنوز کار می کنند و عملکرد خوبی دارند؛ تنها مسئله موجود فاصله بین آبپاش ها است. تعدادی از این آبپاش‌ها چون تغییر کرده‌اند مساحت لازم را پوشش نمی دهند. آبپاش هایی که در آن هنگام مورد استفاده قرار گرفته بود مساحت مورد نظر را تحت پوشش قرار می‌داد، اما آبپاش های فعلی فاقد این مزیت هستند و حتی با مقداری وزش باد این مشکل، بیشتر نمود پیدا می کند.

برای مشاهده تاریخچه لوله های این پروژه اینجا را کلیک کنید.