این خسارت برای صنایع ایران برای هر کیلووات، بین ۷‌هزار تا ۶۳‌هزار‌تومان متغیر است. برآوردهای صنایع پتروشیمی، فولادی و سیمانی نشان‌دهنده خسارت بزرگ عدم‌النفعی بالغ بر ۴ تا ۵‌میلیارد دلار به دلیل قطعی برق در یک سال ‌است. به‌طور خاص، صنعت فولاد با خسارت حدود ۳‌میلیارد دلاری مواجه است. در شرایط فعلی صنعت برق نیازمند سرمایه‌گذاری سالانه ۷ تا ۸‌میلیارد دلار است. نکته بسیار مهم این است که صنعت برق با توجه به رشد مصرف در کشور هر روز نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتری دارد و اگر از بحران امروز عبور نکند، آینده روشنی نخواهد‌داشت.

از دلایل کاهش سرمایه‌گذاری‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

.‌ ناترازی گاز در کشور و خاموشی نیروگاه‌ها در فصول سرد به دلیل کمبود گاز

.‌ نبود مشوق‌‌‌‌‌‌‌‌های دولتی

.‌ اقتصادی‌نبودن سرمایه‌گذاری در این حوزه با توجه به قیمت دستوری برق

.‌ سیاست‌های وزارت نیرو مبنی‌بر قطع برق صنایع خود تامین در صورت نیاز شبکه

.‌ میزان مطالبات نیروگاه‌ها و بخش‌خصوصی از دولت

کارشناسان در گذشته در مورد احتمال خاموشی‌‌‌‌‌‌‌‌ها هشدار داده بودند اما توجهی نشد، باید توجه داشت که در صورتی‌که این وضعیت ادامه‌دار شود مشکلات صنعت برق به موضوع ناترازی‌‌‌‌‌‌‌‌ ختم نمی‌شود، چراکه افزایش سن و فرسودگی تجهیزات تولید و انتقال برق، خروج شرکت‌های موثر بر زنجیره تامین برق، تشدید مشکلات در مبادلات خارجی در اثر تحریم و... باعث افزایش مشکلات و بروز بحران در شبکه خواهدشد، در نتیجه علاوه‌بر افزایش وابستگی صنعت برق به ارز و شرکت‌های خارجی، ریسک پایداری شبکه نیز افزایشی خواهد بود.

با توجه به اهمیت برق در اقتصاد کشور و در پی روند کاهشی سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها در سال‌های گذشته، شاهد ناترازی‌‌‌‌‌‌‌‌های مختلف اقتصادی هستیم که در صورت ادامه روند و نگرش گذشته، رسیدن به رشد هشت‌درصدی امکان‌پذیر نخواهد بود. بدون توسعه زیرساخت‌های اقتصادی هیچ کشوری به توسعه پایدار نرسیده‌است.

از راهکارهای موجود برای پاسخگویی به پیک تقاضای برق گسترش تولید به‌خصوص از محل انرژی‌های تجدیدپذیر و بهبود شبکه انتقال و توزیع است.

در حال‌حاضر وضعیت انرژی‌های تجدیدپذیر تا پایان مرداد ۱۴۰۳ در ایران مطابق جدول(۱) است.

بررسی‌‌‌‌‌‌‌‌ها نشان می‌دهد که ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر تنها حدود یک‌درصد از کل ظرفیت نصب شده در کشور است. (کل ظرفیت نصب شده تا پایان مرداد 1403، حدود 93هزار و 452مگاوات است).

در عصر گذار انرژی، منطقه‌‌‌‌‌‌‌ خاورمیانه وابستگی بالایی به سوخت‌های فسیلی دارد، درحالی‌که سال‌گذشته کل سرمایه‌گذاری‌های جهانی در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و شبکه‌‌‌‌‌‌‌‌های برق برای اولین‌بار از سرمایه‌گذاری در انرژی‌های فسیلی پیشی‌گرفت. آژانس بین‌المللی انرژی می‌گوید؛ در سال‌جاری میلادی انتظار می‌رود دو‌تریلیون دلار در بخش انرژی‌های پاک جهان سرمایه‌گذاری شود که ۷۷۱‌میلیارد دلار مربوط به نیروگاه‌های برقی تجدیدپذیر، ۶۶۹‌میلیارد دلار مربوط به افزایش بهره‌‌‌‌‌‌‌‌وری انرژی، ۴۵۲‌میلیارد دلار در شبکه انتقال، توزیع و ذخیره برق پاک خواهد بود و تنها 1.1تریلیون دلار در بخش انرژی‌های فسیلی سرمایه‌گذاری می‌شود. همچنین پیش‌بینی می‌شود تا سال‌2030 در جهان حدود 5500 گیگاوات ظرفیت تجدیدپذیر جدید اضافه شود.

با درنظرگرفتن مواردی نظیر روند افزایشی تولید برق از انرژی تجدیدپذیر در جهان و همچنین درنظرگرفتن وضعیت فعلی ناترازی برق در کشور و احتمال افزایش آن در سال‌های آتی و اثرات آن بر صنایع و محدودیت‌ها در تامین سوخت‌های فسیلی، به‌نظر می‌رسد توجه به انرژی‌های تجدیدپذیر بیش از پیش اهمیت پیدا می‌کند. با وجود پتانسیل بالای انرژی‌های تجدیدپذیر به‌خصوص انرژی خورشیدی در کشور و همچنین توانمندی بالای شرکت‌های فعال در این حوزه، منطقی نیست که کشور را در بلندمدت به تامین برق خود از دیگر کشورها و وابستگی در حوزه انرژی سوق داد. با بررسی خسارات واردشده به صنایع، این سوال شکل می‌گیرد که اگر همان میزان از خسارت مالی واردشده ناشی از خاموشی‌‌‌‌‌‌‌‌ها در عرض یک سال‌در حوزه احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری می‌شد، امروز چه میزان تولید برق مستقل و بدون وابستگی به شبکه داشتیم؟

هرچند امکان توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران بسیار زیاد است اما متاسفانه تا امروز در این حوزه موفقیت زیادی را کسب نکرده‌‌‌‌‌‌‌‌ایم. این توسعه نه فقط توسط سرمایه‌گذاران در مناطق دارای پتانسیل باید انجام شود، بلکه همانند دیگر کشورهای دنیا مشترکان خانگی و صنایع نیز می‌توانند به احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر به‌ویژه خورشیدی اقدام کنند.

 انتظار می‌رود که مسوولان، صنایع و دیگر بخش‌ها که خواه ناخواه و ناگزیر با چالش خاموشی‌‌‌‌‌‌‌‌ مواجه می‌شوند، یک‌‌‌‌‌‌‌‌بار برای همیشه با استفاده از کارشناسان و متخصصان حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر و با بررسی‌‌‌‌‌‌‌‌ها و امکان‌‌‌‌‌‌‌‌سنجی‌‌‌‌‌‌‌‌های فنی و اقتصادی، به انرژی‌های تجدیدپذیر نگاهی ویژه داشته و به‌عنوان موثرترین راه‌حل روبه‌رشد به آنها  اعتمادکنند.

پرنیان پناهی / کارشناس مطالعات استراتژیک حوزه انرژی