برآوردها از سخنان وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی راجع به سیاست تغییر نرخ ارز نیمایی، بیانگر آن است که نرخ این کالا تدریجی به نرخ ارز آزاد نزدیک شود، رویکردی که هدف از آن حذف رانت در بازار نسبتا ارزان ارز دولتی است، ولی خیلی از کارشناسان بر این عقیده اند، چنین اقدامی می تواند زمینه ساز رشد نرخ ارز در بازار آزاد شود، چرا که هر چه قیمت ارز برای تامین کالاهای وارداتی افزایش یابد به همان اندازه قیمت کالاها نیز در بازار گران می شود. علاوه بر این اجرای چنین سیاستی آن هم در شرایط کنونی اقتصاد کشور بی تردید موتور رشد نرخ ارز را در بازار آزاد به دلیل محدودیت منابع ارزی برای متقاضیان و گران شدن آن در بازار روشن می کند. سیاستی که تبعات آن منجر به تشدید نرخ تورم، فشار بر مردم و بخش تولید خواهد شد.

با این وجود به نظر می رسد به جای اجرای چنین سیاستهایی اولا کنترل و نظارت ها بر چگونگی فرایند تامین ارز به واردات کنندگان، نحوه مصرف و عرضه کالاهای ارزبر در بازار قوی تر شود، ثانیا به جای نزدیک کردن نرخ ارز نیمایی به ارز آزاد، بهتر است سیاست گذاری ها و برنامه ها طوری ترسیم و اجرایی شود که نرخ ارز آزاد در بازار افزایش نیابد و از طرفی قیمت آن به نرخ ارز نیمایی نزدیک شود.

اغلب کارشناسان بر این باورند با افزایش قیمت ارز در بازار رسمی، چون نرخ ارز نیمایی، سیگنال گرانی به بازار آزاد نرخ ارز داده می شود و هر چه نرخ ارز دولتی افزایش یابد در مقابل قیمت ارز نیز در بازار آزاد بر مدار رشد قرار می گیرد

سیگنال گرانی ارز نیمایی به بازار آزاد!

هر چند کسی منکر این نیست که چرا ارز نیمایی که به کالاهای اساسی سفر خانوارها تعلق می گیرد، چپاول می شود، زیرا قیمت کالاهای اساسی ارز بر دولتی در بازار، متاسفانه تقریبا نزدیک به قیمت آزاد به دست مصرف کننده نهایی می رسد، بنابر این چنین موضوع مهم و مبهمی باید برای عامه مردم روشن شود، از طرفی سرکوب قیمت ارز نیز سیاستی اشتباه است زیرا انرژی رشد تدریجی ارز انباشته می شود و این فنر فشرده در مواقعی به یکباره رها و قیمت آن جهش می یابد. در چنین شرایطی باید مردم توجیه شوند؛ چرا نرخ ارز در بازار آزاد بر ریل رشد قرار می گیرد و سیاست گذاران ارزی و اقتصادی نمی توانند نسخه ای شفا بخش برای این موضوع بپیچند.

اغلب کارشناسان بر این باورند با افزایش قیمت ارز در بازار رسمی، چون نرخ ارز نیمایی، سیگنال گرانی به بازار آزاد نرخ ارز داده می شود و هر چه نرخ ارز دولتی افزایش یابد در مقابل قیمت ارز نیز در بازار آزاد بر مدار رشد قرار می گیرد. حال که سیاست گذاران درصدد رساندن نرخ ارز نیمایی به بازار آزاد هستند، چرا فکری اساسی برای ممانعت از رشد نرخ ارز در بازار آزاد نمی کنند، زیرا از زمانی نرخ ارز نیمایی طی دو هفته اخیر در بازارهای رسمی افزایش یافته است، نرخ ارز آزاد نیز با رشد قیمت مواجه شده است. نمونه آن رسیدن نرخ ارز نیمایی به حدود ۵۰ هزار تومان در بازار مبادلات ارزی است که باعث شده نرخ ارز آزاد نیز به بیش از ۶۸ هزار تومان برسد.

متعادل کردن نرخ ارز آزاد و نیمایی برای جلوگیری از رانت، رویکردی درست به نظر می رسد چرا که تعدد نرخ ها در بازار ارز همیشه فساد زاست، اما این احتمال وجود دارد که خروجی چنین سیاستی در صورت کم توجهی به رشد نرخ ارز آزاد به مسابقه نرخ ها در این دو بازار منجر شود و دود آن به چشم مردم برود

بیم از مسابقه نرخ ها در بازار ارز آزاد و رسمی

ابراهیم بهادرانی، کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرگزاری «بازار» گفت: منتقل کردن ارز نیمایی به بازار توافقی برای نرخ گذاری، چنانچه بتواند بر کاهش نرخ ارز آزاد موثر شود اقدام خوبی است ولی اگر نرخ ارز نیمایی طوری افزایش یابد که در مقابل نرخ ارز آزاد نیز تحریک و افزایشی شود، سیاستی اشتباه است و این موضوع می تواند بر رشد نرخ تورم تاثیر بگذارد. افزایش تورمی که فشار را بر مردم بیشتر می کند و سیاست های مهار نرخ این شاخص مهم اقتصادی را خنثی خواهد کرد. در چنین شرایطی هر گونه تصمیم گیری برای نزدیک کردن نرخ ارز نیمایی به نرخ ارز آزاد باید به گونه ای باشد که مانع از رشد نرخ ارز در بازار آزاد شود.

وی با بیان اینکه متعادل کردن نرخ ارز آزاد و نیمایی برای جلوگیری از رانت و فساد رویکردی درست به نظر می رسد چرا که تعدد نرخ ها در بازار ارز همیشه فسادزا و به نفع عده ای خاص تمام می شود اظهار داشت: با این وجود حرکت در چنین مسیری از حساسیت بالایی برخوردار بوده زیرا این احتمال وجود دارد که خروجی آن به مسابقه نرخ ها در این دو بازار منجر شود و دود آن به به دلیل رشد نرخ تورم و افزایش سطح عمومی قیمت ها به چشم مردم برود. البته همه کشورها سعی می کنند ارز تک نرخی باشد ولی اکنون که فاصله بین نرخ ارز آزاد و نیمایی عمیق شده است، نباید به یکباره اقدام به چنین کاری کرد.

به نظر می رسد به جای تغییر نرخ ارز در شرایط کنونی باید فکری به حال مهار نرخ تورم کرد. چرا که ورودی ارز به کشور کاهش یافته و از طرفی رکود اقتصادی کشور را فرا گرفته است، با این وجود نباید طوری فکر کرد که تبعات چنین تصمیمی سفره مردم و فعالان اقتصادی را درگیر کند

به جای تغییر در نرخ ارز نیمایی فکری به حال تورم کنید

سید مرتضی افقه، اقتصاددان و استاد دانشگاه نیز طی گفت و گویی با خبرگزاری «بازار» راجع به تصمیماتی که قرار است برای تغییر نرخ ارز نیمایی با هدف رساندن تدریجی نرخ آن به نرخ ارز بازار آزاد گرفته شود، گفت: مدتی است که نرخ ارز نیمایی در مرکز مبادلات ارزی با حرکتی آهسته بر مدار رشد قرار گرفته است، به طوری که هم اکنون نرخ دلار نیمایی حدود ۵۰ هزار تومان شده است. به عبارت دیگر پیش روی به سمت ارز تک نرخی، نیازمند زمینه سازی است تا قیمت ها در بازار آزاد ارز یکباره به هم نریزد و از طرفی با گران شدن نرخ ارز، تورم نیز تشدید نشود.

وی با بیان اینکه چنین اقدامی نیازمند مکانیزیمی درست و اصولی است اظهارداشت: به نظر می رسد به جای تغییر نرخ ارز در شرایط کنونی باید فکری به حال مهار نرخ تورم کرد. چرا که ورودی ارز به کشور کاهش یافته و از طرفی رکود اقتصادی کشور را فرا گرفته است. با این وجود نباید طوری فکر کرد که تبعات چنین تصمیمی سفره مردم و فعالان اقتصادی را درگیر کند.

بنا به این گزارش، با وجودی که وزیر امور اقتصادی و دارایی تاکید دارد؛ سیاست دولت برای ارز تک نرخی با هدف رفع رانت است و از طرفی رئیس‌ کل بانک مرکزی نیز می گوید سیاست ارزی این بانک در حال حاضر این است که نرخ ارز نیما متناسب با متغیرهای بنیادین اقتصادی تغییر کند همچنین نرخ ارز در بازار توافقی بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا شکل ‌ گیرد، ولی خیلی از اقتصاددانان همچنان تاکید دارند چنین سیاستی نباید طوری اجرا شود که تورم را تشدید و نرخ ارز آزاد را در بازار افزایش دهد. البته آنها وجود ارز چند نرخی را به صلاح نمی دانند و بر این باورند نظارت بر چگونگی تامین ارز واردت کنندگان و عرضه کالاهای ارز بر باید قوی تر باشد تا این فرایندمنجر به ایجاد رانت نشود.