قراردادهای آتی و امکان تعریف صندوق های کالایی از جمله مواردی است که بر مبنای گواهی سپرده کالایی ایجاد می شود و خروجی آن مدیریت بهتر بازار با استفاده از ابزارهای مالی است. در سال های گذشته برای مدیریت ریسک قیمتی در بورس های کالایی، ابزارهای مالی به کار گرفته شده و بر این اساس امنیت عرضه مواد اولیه تقویت شده است. این روند عمومی تاکنون موجب شده تا در بازارهای اصلی در جهان با محوریت بازارهای کالایی آرامش معاملاتی بیشتری حکمفرما بوده و نوسان قیمت‌ها اثر کمتری بر حجم تولید واقعی بر جای گذاشته باشد. این روند در کشورمان نیز قابل تعریف است و باتوجه به توانمندی‌های بورس کالا در ایجاد یک بستر امن معاملاتی، می‌توان امیدوار بود که توسعه ابزارهای مالی به کاهش ریسک فعالیت‌های تجاری و تولیدی منجر شود. اگر بتوان بازار محصولات پتروشیمی را به یک بازار ابزارمحور تبدیل کرد قطعا آینده بهتری پیش‌روی تولید در صنایع تکمیلی پتروشیمی ترسیم خواهد شد.

پلی‌استایرن شاید مهم‌ترین و سهل‌الوصول‌ترین کالایی باشد که در حوزه محصولات پتروشیمی از امکان تعریف ابزارهای مالی با محوریت گواهی سپرده کالایی برخوردار باشد. این کالا بهین‌یابی نیست و حجم تولید آن بالاتر از تقاضای داخلی است و می‌تواند به عنوان یک سنگ‌بنای قدرتمند برای توسعه ابزارهای مالی در صنعت پتروشیمی به کار رود. در گام بعدی شاید پلی‌کربنات را بتوان دومین کالایی به شمار آورد که از پتانسیل ایجاد گواهی سپرده کالایی برخوردار باشد و می‌تواند گام قدرتمند دیگری در مسیر توسعه ابزارهای مالی در صنعت پتروشیمی به شمار رود.  

 براساس مصوبه کمیته تخصصی صنعت پتروشیمی از این پس و در راستای جلوگیری از بازار سیاه و سهولت تامین مواد اولیه صنایع پایین‌دستی، محصول پلی‌استایرن عرضه‌کنندگان از انبار در قالب مکانیزم بورس کالا و صدور گواهی سپرده کالایی صورت خواهد گرفت.

به گزارش کالاخبر، سیدمحمد امین کارشناس بازار سرمایه در تشریح گواهی سپرده کالایی و تاثیر آن بر تامین مواد اولیه صنایع پایین‌دستی به بازار می‌گوید: گواهی سپرده کالا در واقع پشتوانه‌ای است که بر اساس کالا و محصول موجود در انبار و به میزان تقاضا صادر شده و علاوه بر امکان دریافت محصول از قابلیت نقدشوندگی و معامله نیز برخوردار است. بنابراین آنچه مسلم است این ابزار مالی نیز سهولت دستیابی صنایع پایین‌دستی به مواد اولیه با هر میزان و حجم را امکان‌پذیر می‌کند.

وی در ادامه افزود: شکاف قیمتی نرخ ارز در سامانه نیما و بازار آزاد و همچنین مقررات موجود مبنی بر تعیین حداقل میزان تقاضا زمینه حضور برخی واسطه‌گران برای خرید محصول و فروش به واحدهای کوچک و متوسط در قالب حجم‌های اندک و با قیمت‌های بالاتر را فراهم آورده است. به گونه‌ای که جذابیت سود حاصل از این شکاف قیمتی ارز باعث شده تا علاوه بر سودجویان برخی از صاحبان بنگاه‌های تولید بزرگ این حوزه نیز کسب سود از واسطه‌گری مواد اولیه را به تولید ترجیح داده و به اخلال در روند عرضه و تقاضا دامن زنند.

امین درخصوص نحوه عرضه و کشف قیمت‌ها در صدور گواهی سپرده کالا گفت: معاملات گواهی سپرده در بازار مالی صورت می‌گیرد و کشف قیمت پایه نیز از طریق دفتر صنایع تکمیلی و با استفاده از فاکتورهای نرخ ارز در سامانه نیمایی و نرخ محصول در بازار جهانی محاسبه شده و رعایت کف و سقف قیمت نیز اجتناب‌ناپذیر است.

این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به انحصار موجود در تولید محصولات پلی‌استایرن از سوی چند واحد پتروشیمی و در نتیجه ایجاد بازار سیاه و تحت‌الشعاع قرار گرفتن قیمت‌ها گفت: آنچه مسلم است سیاست‌های موجود در توسعه صنعتی انحصار تولید در برخی حوزه‌ها را گریزناپذیر کرده به گونه‌ای که علاوه بر محصول پلی استایرن در برخی محصولات فولادی نیز شاهد تولید انحصاری هستیم. اما آنچه حائز اهمیت است با وجود نظارت و تعیین قیمت پایه از سوی دولت بیشترین تاثیر‌گذاری انحصار تولید در روند عرضه محصولات صورت می‌گیرد که با برهم خوردن تعادل در عرضه و تقاضا، قیمت نیز دستخوش تغییرات مطابق با سیاست‌های شرکت‌های تولیدکننده می‌شود.

وی تاکید کرد: مشکل اصلی تولیدکنندگان، نرخ ارز است؛ چراکه اگر تغییرات و تفاوت قیمت مواد اولیه در بازار رسمی و بازار آزاد را بررسی کنیم، به وضوح می‌توان دید که قیمت‌ها از تفاوت نرخ ارز در سامانه نیما و بازار آزاد پیروی می‌کند و هر چه این اختلاف بیشتر باشد، تولیدکننده زیان بیشتری می‌بیند، آن هم در سالی که به نام جهش تولید نام‌گذاری شده است؛ حال آنکه باید مواد اولیه در اختیار تولیدکننده قرار گیرد تا جهش تولید را رقم زند.

  گواهی سپرده کالایی چیست؟
گواهی سپرده کالایی، اوراق بهاداری است که مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالا را تایید می‌کند و پشتوانه آن قبض انبار استانداردی است که توسط انبارهای مورد تایید بورس صادر می‌شود و چهار کاربرد؛ پشتوانه دریافت تسهیلات از نظام بانکی، تضمین به منظور انجام معامله در بورس کالا، ابزار تحویل در قراردادهای آتی و نشانگر وضعیت موجودی کالاها در انبارها برای سیاست‌گذاران، برای این ابزار مالی تعریف شده است که در صورت استقرار نظام انبارداری و صدور گواهی سپرده کالایی، صنایع از امکان نقدینه کردن کالاهای راکد، کاهش هزینه‌های انبارداری و جابه‌جایی بین انبارها، مدیریت فاصله زمانی بین تولید و مصرف کالا توسط تولیدکننده، کمک به ثبات قیمت‌ها، تامین مالی تولیدکنندگان در کوتاه‌ترین زمان و با کمترین هزینه و در نهایت استانداردسازی کالاها برخوردار خواهند شد. در این رابطه بررسی تجربه‌های جهانی نشان می‌دهد قبوض انبار از ابزارهای متداول تامین مالی در کشورهای توسعه‌یافته و حتی برخی کشورهای در حال توسعه محسوب می‌شوند.

روزنامه دنیای اقتصاد