اما زمانی داده‌ها با مرداد ۱۴۰۳ مقایسه می‌شود، همچنان افت ۲۵درصدی تولید دیده می‌شود. نشانه‌ای روشن از اینکه ظرفیت‌های تولیدی هنوز به شرایط سال گذشته بازنگشته‌اند. در بخش فروش نیز اوضاع بهتر نیست. فروش کل صنعت در مرداد با ۹هزار و ۴۴۸ تن نسبت به تیرماه ۱۴درصد و نسبت به مرداد پارسال ۲۵درصد افت داشته است. ارزش کل معاملات نیز با ۴۶۶‌میلیارد تومان، افت ۱۶درصدی ماهانه و ۲درصدی نسبت به مرداد پارسال را ثبت کرده است.

پی‌وی‌سی؛ مهم‌ترین پلاستیک جهان

پلی‌وینیل کلراید یا پی‌وی‌سی، یکی از پرمصرف‌ترین پلاستیک‌های دنیاست که از وینیل کلراید تولید می‌شود. پی‌وی‌سی در دو نوع سخت و نرم تولید می‌شود. نوع سخت در صنایع ساختمانی برای لوله‌ها، پروفیل‌ها، پوشش‌های سقفی و کف‌پوش‌ها کاربرد دارد و نوع نرم با افزودن پلاستی‌سایزر در تولید بسته‌بندی، تجهیزات پزشکی مانند کیسه‌های خون و لوله‌های انتقال دارو و همچنین عایق کابل‌ها استفاده می‌شود. هزینه پایین، دوام و قابلیت شکل‌دهی آسان، این پلیمر را به گزینه‌ای بی‌رقیب در ساخت‌وساز جهانی بدل کرده است.

اصلی‌ترین محرک تقاضای پی‌وی‌سی، چرخه‌های ساخت‌وساز و پروژه‌های زیرساختی در جهان است. هرگونه رونق در بازار مسکن یا سرمایه‌گذاری در خطوط لوله و شبکه‌های آب‌رسانی، بلافاصله تقاضا برای پی‌وی‌سی را افزایش می‌دهد.

علاوه بر این، بازار تجهیزات پزشکی و صنایع برق به‌طور پایدار مصرف‌کننده این محصول هستند. با این حال، تحلیل‌های موسساتی مانند ICIS نسبت به خطر مازاد عرضه در سال‌های آینده هشدار می‌دهند. پدیده‌ای که می‌تواند قیمت‌ها را در بازارهای جهانی تحت فشار قرار دهد و سیاستگذاران را به سمت وضع تعرفه و محدودیت‌های جدید سوق دهد.

وضعیت بازار پی‌وی‌سی ایران

پی‌وی‌سی به‌عنوان یکی از محصولات مهم صنعت پتروشیمی ایران در ماه‌های اخیر با نوسانات قابل‌توجهی در تولید و فروش به دلیل جنگ مواجه بوده است. بررسی داده‌های کدال دو پتروشیمی تولیدکننده پی‌وی‌سی در مرداد 1404 نشان می‌دهد اگرچه تولید این محصول نسبت به ماه قبل جهش قابل‌توجهی داشته، اما در بخش فروش و درآمد، روندی کاهشی دیده می‌شود.

آمارها حاکی از آن است که در مرداد 1404 میزان تولید کل صنعت پی‌وی‌سی به 10هزار و 317 تن رسیده که در مقایسه با ماه گذشته یعنی تیر جهش بزرگی داشته است. دلیل این رشد، بازگشت تدریجی خطوط تولید پس از افت تیرماه است. گفتنی‌ است که صنعت در این ماه تنها هزار و 65 تن پی‌وی‌سی تولید کرده بود.

با این حال، زمانی که مرداد امسال با همین ماه در سال گذشته مقایسه می‌شود، تصویر متفاوتی به دست می‌آید. در مرداد 1403 میزان تولید 13هزار و 669 تن بود و این یعنی همچنان نسبت به مردادماه سال قبل افت 25درصدی در تولید پی‌وی‌سی مشاهده می‌شود. این روند نشان می‌دهد ظرفیت‌های تولیدی به‌رغم بهبود ماهانه، هنوز به سطح سال گذشته بازنگشته و صنعت در حال گذر از دوره‌ای پرچالش است.

در بخش فروش نیز اوضاع چندان مطلوب نیست. داده‌ها کدال حاکی از آن است که در مرداد 1404 حجم کل فروش پی‌وی‌سی به 9هزار و 448 تن رسیده که نسبت به ماه گذشته یعنی تیرماه 14درصد کاهش داشته و نسبت به مرداد پارسال نیز افت 25درصدی را تجربه کرده است. تمام فروش این محصول در بازار داخلی انجام می‌شود و صادراتی برای پی‌وی‌سی در این ماه گزارش نشده است. این وضعیت به خوبی نشان می‌دهد که ضعف در بازگشت خطوط تولید به مدار، به خوبی در بخش فروش نمایان شده است.

ارزش کل معاملات صنعت از فروش پی‌وی‌سی در مرداد 1404 معادل 466‌میلیارد تومان بوده است. این عدد در تیرماه 552‌میلیارد تومان و در مرداد سال گذشته 474‌میلیارد تومان ثبت شده بود. بنابراین، درآمد صنعت نسبت به مرداد پارسال 2درصد افت و در مقایسه با تیرماه امسال 16درصد کاهش داشته است. این افت درآمد عمدتا ناشی از کاهش تقاضا و افت فروش حجمی بوده است.

بررسی روند بازار پی‌وی‌سی در ایران نشان می‌دهد که این صنعت در شرایطی قرار گرفته که تولید با وجود بهبود نسبی اما هنوز به سطوح سال گذشته بازنگشته و همین موضوع فروش را مختل کرده است. این روند ممکن است در ادامه سال و با برداشته شدن محدودیت‌های تولید بهتر شود.

اما با توجه به افت 25درصدی حجم فروش نسبت به مرداد سال قبل و کاهش 16درصدی درآمد نسبت به ماه گذشته، روشن است که صنعت پی‌وی‌سی بدون توسعه بازارهای صادراتی و تحریک تقاضای داخلی با چالش‌های جدی مواجه خواهد شد.

در واقع اگر تولید نیز به سطوح سال گذشته بازگردد، بدون برنامه فروش پایدار تنها انباشت موجودی را به دنبال دارد و سودآوری بلندمدت را تهدید می‌کند. کارشناسان معتقدند کاهش هزینه، بهبود روند تولید پی‌وی‌سی و توسعه بازارهای صادراتی می‌تواند از شدت این آسیب‌ها بکاهد و مسیر سودآوری صنعت را در ماه‌های آینده ترسیم کند.

رقابت صادرکنندگان پی‌وی‌سی

بازار جهانی پی‌وی‌سی در اختیار تعداد معدودی از شرکت‌های بزرگ است که از تولید کلر تا پلیمر نهایی را در چرخه خود دارند. در صدر این فهرست، شرکت ژاپنی-آمریکایی «شین اتسو» با ظرفیت بیش از 3.64‌میلیون تن در سال قرار دارد. پس از آن، «وستلیک» در آمریکا و گروه «فورموسا پلاستیکس» با ظرفیت 3.13‌میلیون تن در سال سهم بزرگی از بازار دارند.

بر اساس داده‌های ۲۰۲۳، ایالات متحده، چین و تایوان بزرگ‌ترین صادرکنندگان پی‌وی‌سی در جهان هستند و پس از آنها آلمان، کره‌جنوبی، بلژیک و فرانسه قرار دارند.

در سمت دیگر هند، ترکیه و ویتنام بزرگ‌ترین واردکنندگان این محصول به شمار می‌روند و بلژیک، آلمان، ایتالیا، ایالات متحده و مکزیک در رده‌های بعدی قرار گرفته‌اند. نکته مهم این است که رشد ظرفیت چین در سال‌های اخیر موجب افزایش شدید صادرات این کشور شده و برخی بازارها را به سمت اعمال سیاست‌های محدودکننده برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی سوق داده است.

روش تولید پی‌وی‌سی در جهان تفاوت‌های بزرگی دارد. درحالی‌که بیشتر کشورها از اتیلن برای تولید پی‌وی‌سی استفاده می‌کنند، چین عمدتا از روش کربید استیلن بهره می‌گیرد. این روش گرچه شدت انرژی و آلایندگی بالاتری دارد، اما با توجه به دسترسی چین به زغال‌سنگ ارزان، مزیت رقابتی در هزینه تولید ایجاد کرده و صادرات این کشور را تقویت کرده است.

به طور کلی بازار جهانی پی‌وی‌سی اکنون در نقطه تلاقی چند نیروی قدرتمند قرار دارد. از رشد سریع تولید چین و نگرانی از مازاد عرضه گرفته تا سیاست‌های حمایتی کشورها و فشارهای زیست‌محیطی همگی بر آینده بازار پی‌وی‌سی تاثیر خواهند گذاشت. 

منبع: دنیای اقتصاد