صادرکنندگان در بیست و هشتمین سالروز ملی صادرات که با حضور رئیس‏‏‏‏‌جمهور در سالن اجلاس سران برگزار شد، تعهد ارزی، فاصله نرخ ارز آزاد و دستوری نیما، تورم بخشنامه‏‏‏‏‌های متناقض، عدم‌هماهنگی سیاست‌های ارزی و تجاری، محدودیت نقل و انتقالات مالی، مشکلات نظام بانکی و ناترازی‏‏‏‏‌هایی که منجر به ایجاد محدودیت برای تولیدشده‌است را گلوگاه‌های رشد صادرات عنوان کردند و هشدار دادند در صورت تداوم تنبیه صادرکنندگان با سیاست‌های ضدصادرات، کسری تجاری کشور در ماه‌های آینده افزایش می‏‏‏‏‌یابد. فعالان اقتصادی در این همایش همچنین به زنجیره فساد و رانتی اشاره کردند که منشأ آن سیاست ارز چند نرخی است. خام‏‏‏‏‌فروشی، سهم پایین کالاهای با ارزش‌افزوده در سبد صادراتی کشور و عدم‌تنوع مقاصد و بازارهای صادراتی از دیگر مواردی بود که در سالروز ملی صادرات به آنها پرداخته‌شد. براساس آمار ارائه‌شده در حال‌حاضر به دلایل عدیده، تمرکز جغرافیایی صادرات کشور به‏‏‏‏‌گونه‏‏‏‏‌ای است که سهم ۵شریک اصلی صادراتی کشور، حدود ۷۳‌درصد از صادرات کشور است.

 رئیس‌جمهور در آیین روز ملی صادرات با بیان اینکه تولیدکنندگان و صادرکنندگان در خط‌مقدم جنگ هستند و دولت موظف به پشتیبانی از آنها و آماده تعامل گسترده با تولیدکنندگان و تاجران برای حل مشکلات تولید و صادرات است، تاکید کرد؛ هر تشکل و نهادی، مثل شورای‌عالی صادرات که مورد‌نیاز است، باید ایجاد شود. سید‌محمد اتابک، وزیر صمت نیز با اشاره به اهداف صادراتی برنامه هفتم توسعه، بخشی از این جاماندگی در تجارت خارجی را ناشی از عملکرد سیاستگذار عنوان کرد. اتابک، خام‌‌‌‌‌فروشی، عدم‌تنوع بازارهای صادراتی و ناهماهنگی سیاست‌های ارزی و تجاری را به‌عنوان چالش‌های صادرات عنوان و تاکید کرد سهم نیم‌درصدی از صادرات جهانی، شایسته موقعیت جغرافیایی و جمعیتی کشور  ایران نیست. به گفته او میانگین ارزش محصولات صادراتی کشور به ازای هر تن از ۵۲۰دلار به ۳۶۲دلار کاهش پیدا کرده‌ که این نشانگر توجه به خام‌‌‌‌‌فروشی و پرهیز از حرکت به سمت تولید محصولاتی با ارزش‌افزوده بالاتر است. وزیر صمت در پایان سخنان خود از رئیس‌جمهور درخواست کرد تا مجددا «شورای‌عالی توسعه صادرات غیرنفتی» به‌منظور از بین بردن مشکلات و ایجاد هماهنگی بیشتر بین سازمان‌ها احیا شود. محمدعلی دهقان‌‌‌‌‌دهنوی، معاون وزیر و رئیس سازمان توسعه‌تجارت نیز در این مراسم از انباشت مقررات‌‌‌‌‌ زائد که دست صادرکنندگان را بسته است انتقاد کرد و با تاکید بر کاهش تعرفه‌های تجاری و تقویت تولید رقابت‌پذیر، تسهیل فرآیندها، توسعه‌تجارت آزاد و ترویج صادرات‌‌‌‌‌محوری در تولید را به‌عنوان سه‌‌‌‌‌گانه توسعه صادرات مطرح کرد که می‌تواند مسیر جدیدی برای توسعه و جهش صادرات غیرنفتی فراهم کند.

صمد حسن‌‌‌‌‌زاده رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران نیز با اشاره به اینکه مسائل و مشکلاتی که ریشه در برخی سیاست‌ها و برنامه‌های ضد‌تولید و صادرات دارد، به موانع صادراتی تبدیل شده‌اند، تاکید کرد: نظام تامین مالی تولید و صادرات به‌‌‌‌‌شدت دچار مشکل است و در شرایط کنونی سیاست‌های انگیزشی و مشوق‌‌‌‌‌های صادراتی از اهمیت بالایی برخوردار است. رضا علیزاده، رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس نیز به محدودیت‌های خدمات بانکی، بیمه‌‌‌‌‌نامه، ضمانت‌‌‌‌‌نامه‌‌‌‌‌های گمرکی و... اشاره و بر اصلاح بازار رسمی ارز با مدیریت بانک‌مرکزی، شکل‌دهی بازار سهمیه واردات، کاهش فاصله ارز آزاد و نیمایی در راستای رونق صادرات و بهبود تراز تجاری تاکید کرد.

در بیست و هشتمین سالگرد «روز ملی صادرات»، از ۴ شرکت صادرکننده مدال‌‌‌‌‌آور، ۳شرکت ممتاز ملی، ۴۸ شرکت صادرکننده نمونه ملی و یک شرکت شایسته تقدیر، تجلیل شد.

 تعامل گسترده با  صادرکنندگان

دکتر مسعود پزشکیان در مراسم روز ملی صادرات در سخنانی ضمن محکوم‌کردن جنایت‌‌‌‌‌های رژیم صهیونیستی در منطقه و همچنین حمایت‌های کشورهای مدعی حقوق‌بشر، آزادی و دموکراسی، با اشاره به توطئه‌‌‌‌‌گری‌‌‌‌‌های دشمن از ایام پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر و ادامه آن تا امروز گفت: دشمن از دوران انتخابات ریاست‌جمهوری با هدف ناامید‌کردن مردم از حضور در پای صندوق‌های رای به‌دنبال توطئه و تفرقه‌‌‌‌‌افکنی بود.

رئیس‌جمهور با تاکید بر اینکه باید در مقابل زیاده‌‌‌‌‌خواهی دشمن با سلاح باور و اعتقاد خود ید‌واحدی ایجاد کنیم، افزود: دشمن از روز تحلیف بنده، به‌دنبال قطع‌کردن این ید واحد است و می‌خواهد با زور و قلدری ما را مجبور کند در مقابل او سرخم کنیم.

دکتر پزشکیان ضمن برشمردن ویژگی‌های ممتاز ملت ایران گفت: قدمت، عزت و سربلندی کشور ما قابل‌قیاس با کسانی که با تمام‌قوا به‌دنبال جنگ و زمینگیر‌کردن ما هستند، نیست؛ قرار نیست کسانی که به‌راحتی بیمارستان‌‌‌‌‌ها، مدارس و مجامع عمومی را بمباران می‌کنند و مردم مظلوم و بی‌‌‌‌‌گناه را به شهادت می‌‌‌‌‌رسانند، امروز به‌دنبال قلدری و گردن‌‌‌‌‌کشی و قیافه گرفتن در‌برابر ملت ما باشند. رئیس‌جمهور با انتقاد از کشورهای حامی رژیم صهیونیستی افزود: همه کشورهایی که مدعی دموکراسی و حقوق‌بشر هستند، تنها نظاره‌‌‌‌‌گر جنایات رژیم صهیونیستی شدند؛ صهیونیست‌‌‌‌‌ها مردم را از خانه و کاشانه خود بیرون کرده‌اند و امروز با ادعاهایی نظیر تروریست‌بودن یک فرد، وحشیانه به کشتار مردم بی‌‌‌‌‌گناه دست می‌زنند. جنایات آنها امروز به‌جایی رسیده که حتی با عدد و رقم هم قابل‌محاسبه و قیاس نیست. دکتر پزشکیان در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به بیانی از امیرالمومنین علی(ع) گفت: مولا علی در خطبه‌‌‌‌‌ای در نهج البلاغه وقتی جامعه را طبقه‌‌‌‌‌بندی می‌کند، وظایف و‌ شأن هر قشر را توضیح می‌دهد و سپس می‌گوید هیچ‌کدام از اینها نمی‌توانند پایدار باشند، مگر اینکه با تاجران و صاحبان صنعت به‌درستی رفتار شود. ما باید همین نگاه را باور داشته باشیم که مملکت ما با تعامل صحیح با تاجران و صادرکنندگان قوام و پایداری می‌یابد و ما خود را موظف می‌دانیم که موانع را از پیش‌پای تجارت و تولید برداریم. ما به‌دنبال تعامل با شما هستیم و در سفرهای خارجی نیز از شما کمک می‌گیریم و به‌عنوان مثال در همین سفر پیش‌‌‌‌‌رو برای شرکت در اجلاس بریکس به‌دنبال آن هستیم تا خواسته‌‌‌‌‌ها و حرف‌‌‌‌‌های شما را دنبال کنیم.

رئیس‌جمهور با بیان اینکه یکی از معضلات ما هدف گذاری‌‌‌‌‌هایی است که در نهادهای حکومتی برای بخش تولید می‌شود و بخشی از ناترازی بانک‌ها نتیجه این تصمیمات از جمله مصوبات امثال بنده در مجلس است، اظهار کرد: مجلس تعهداتی به گردن دولت‌ها می‌گذارد که با واقعیت‌‌‌‌‌ها همخوانی ندارد، از یک‌سو تعهد برای دولت ایجاد می‌کنیم که مثلا به اقشاری وام داده شود یا اقشاری را بیمه کند و همه اینها برای دولت و بانک‌ها بدهکاری و ناترازی درست می‌کند و بعد وقتی مشکل درست شد می‌گوییم؛ دولت آن را حل کند. دکتر پزشکیان با بیان اینکه «وضع ما به‌تبع این ناترازی‌‌‌‌‌ها خوب نیست، ما در حال جنگ هستیم و روزبه‌روز هم وضعیت دشوارتر می‌شود»، افزود: شما تولیدکنندگان، صنعت‌‌‌‌‌گران و تاجران می‌‌‌‌‌توانید کمک کنید، ما راه را باز می‌کنیم. جنگ امروز، جنگ اندیشه و تولید و تجارت و صنعت است و مبارزه در این جنگ نیازمند بستری است که ما به‌عنوان دولت باید آن را آماده کنیم و مصمم هستیم و معتقدیم به هر شکلی باید این بستر برای شما فراهم شود؛ تلاش می‌کنیم به نحو مقتضی موانع را از پیش‌پای شما برداریم. دکتر پزشکیان با اشاره به اینکه البته هر مداخله‌‌‌‌‌ای عوارض هم دارد و به‌عنوان مثال در پزشکی هر درمانی عوارضی دارد که بیمار بالاجبار آن را تحمل می‌کند، اضافه کرد: تلاش ما این است که عوارض ناشی از این مداخلات و رفع موانع برای تولید و اقتصاد تا جای ممکن کم باشد. ما نباید بگذاریم گروه‌هایی در این فرآیندها صدمه ببینند و برای جلوگیری از آسیب به آنها راه‌حل‌هایی ارائه می‌کنیم و شما می‌‌‌‌‌توانید به ما در یافتن این راه حل‌‌‌‌‌ها کمک کنید. رئیس‌جمهور گفت: هر تشکیلات و نهادی، مثل شورای‌عالی صادرات که مورد‌نیاز است، باید ایجاد شود؛ ما آمادگی داریم با شما برای حل مشکلات جلسه بگذاریم و مطالبات شما را برآورده کنیم. آماده‌‌‌‌‌ایم برای رونق تولید و توسعه آن وقت بگذاریم و موانع آن را هم برطرف کنیم. دکتر پزشکیان تاکید کرد: تصمیم گرفتن بدون‌توجه به عوارض احتمالی مشکل ایجاد می‌کند. امروز ما در جنگ هستیم و معتقدیم که تولید‌کنندگان و صادرکنندگان ما در خط‌مقدم این جنگ حضور دارند و ما باید با آنها همراهی کنیم. عزیزان ما در مجلس هم این تعامل را دارند و با هم می‌توانیم مشکلات را حل کنیم. قرار نیست کسی را محکوم کنیم، بالاخره تصمیماتی گرفته‌شده‌است که به اینجا رسیده‌‌‌‌‌ایم، اما امروز همه باهم کاری کنیم که به‌سوی رونق و ماندگاری برویم و ایرانی بسازیم که عزت و سربلندی‌‌‌‌‌اش افزوده شود. رئیس‌جمهور گفت: ‌‌‌‌‌باید کاری کنیم که تازه به دوران رسیده‌‌‌‌‌ها در‌برابر ایران با این تاریخ طولانی‌‌‌‌‌اش، حرفی برای گفتن نداشته باشند. ایرانیان برای ایران و برای رونق و توسعه این کشور هر کاری که از دستشان بر بیاید، انجام می‌دهند و مطمئن باشید ما نیز در حکومت تا آخر با شما هستیم و در کنار شما با مشکلات خواهیم جنگید. هر کاری که لازم است در سازمان‌های جهانی مثل اوراسیا، بریکس و شانگهای برای شما انجام می‌دهیم. ما باهم دست به‌دست هم می‌دهیم و مشکلات را حل می‌کنیم.

پیشنهاد احیای شورای‌عالی صادرات

سیدمحمد اتابک، وزیر صمت‌ در ادامه جلسه، صادرات را جزو مولفه‌‌‌‌‌های اصلی ارتقای اقتصاد کشور معرفی و اظهار کرد: فعالان اقتصادی و مدیران دولتی بر این باورند که از برنامه هفتم توسعه فاصله گرفته‌‌‌‌‌ایم و لازم است برای جبران این موضوع اقدامات جدی در دستور کار قرار بدهیم. وی اضافه کرد: بخشی از عقب‌‌‌‌‌ماندگی ما در تجارت خارجی، ناشی از طرف سیاستگذار است. وزیر صمت با اشاره به موقعیت استراتژیک ایران در منطقه، تصریح کرد: موقعیت جغرافیای ایران امکان رشد صادرات را ایجاد‌کرده؛ این در حالی است که فقط نیم‌درصد صادرات جهان در اختیار ایران است و به‌نظر می‌رسد یکی از عوامل ناترازی تجاری به محدود‌بودن سبد صادراتی ما بازمی‌گردد. وی بر جبران ناترازی تجاری در دولت چهاردهم تاکید کرد و یادآور شد: آمار‌ها نشان می‌دهد که در 10سال‌گذشته به خام‌‌‌‌‌فروشی بسنده کرده‌ایم و این موضوع نشان می‌دهد چندان برای تولید کالای با ارزش‌افزوده بالا برنامه‌‌‌‌‌ریزی نکردیم و محصولات صادراتی ما متمرکز شده‌است و بر این نکته تاکید دارم که نباید این مساله را به‌مثابه مزیت تلقی کنیم. به گفته اتابک؛ در 10 سال‌گذشته 48‌درصد از کل صادرات ایران به 5کشور صادر می‌شد؛ اما امروز این عدد به 73‌درصد رسیده‌است به بیان دیگر فقط 27‌درصد از کل صادرات ما به کشورهایی غیر‌از 5مقصد اول صادراتی ما صادر می‌شود و این آمار نشان می‌دهد که صادرات ما محدود است. وی با بیان اینکه سیاست‌های ارزی همسو با توسعه‌تجارت نیستند، گفت: بسترسازی برای امضای پیمان‌‌‌‌‌های منطقه‌ای، امضای موافقت‌نامه‌‌‌‌‌های تجارت ترجیحی و رسیدن به تعرفه‌های کالایی، بدون‌تردید یک‌جانبه‌‌‌‌‌گرایی در تجارت را حل خواهد کرد. وزیر صمت با اشاره به ظرفیت‌های ایران در تولید کالاهای خدمات فنی و مهندسی، بیان کرد: صادرکنندگان در بسیاری از موارد معطل ضمانت‌نامه هستند اما این موضوع نباید در روند تجارت مانع ایجاد کند؛ امید داریم که این مشکل حل و در افزایش حجم صادرات تاثیر مثبت بگذارد. وی در پایان پیشنهاد احیای شورای‌عالی توسعه صادرات را ارائه کرد و گفت: ناهماهنگی‌‌‌‌‌های بین ‌‌‌‌‌سازمانی در میزان صادرات تاثیر مستقیم گذاشته‌است؛ به‌نظر بنده باید نهادهای متولی تجارت خارجی یعنی بانک‌مرکزی، وزارت صمت و وزارت اقتصاد برای حل مشکلات صادرات جلسه تشکیل بدهند و برای حل آنها راهکار درنظر بگیرند.

سه‌گانه توسعه صادرات

محمدعلی دهقان‌دهنوی، معاون وزیر صمت و رئیس‌کل سازمان توسعه‌تجارت ایران در بیست و هشتمین دوره روز ملی صادرات ضمن اشاره به فرآیند انتخاب صادرکنندگان نمونه، 3‌گانه تسهیل فرآیندها، توسعه‌تجارت آزاد و ترویج صادرات‌محوری در تولید را مسیر جدید برای توسعه صادرات غیرنفتی دانست.

دهقان‌دهنوی حضور رئیس‌جمهور در آیین روز ملی صادرات را نشانه عزم دولت برای حمایت از صادرکنندگان دانست و افزود: تقدیر از تلاش‌‌‌‌‌گران عرضه تجارت خارجی، بهانه‌‌‌‌‌ای است برای یادآوری این موضوع که مسیر رشد اقتصادی کشور و توسعه و تقویت تولید رقابت‌پذیر در مسیر رفاه و آبادانی کشور از طریق توسعه صادرات محقق می‌شود. وی با بیان اینکه روز ملی صادرات همه‌ساله در 29 مهر برگزار می‌شود، گفت: بیست‌‌‌‌‌و هشتمین دوره روز ملی صادرات با اولین دوره ریاست‌جمهوری آقای پزشکیان مقارن شده‌است؛ امید است که این روز مبدا اصلاحات و تحولات تسهیل و توسعه صادرات در دولت چهاردهم شود.

معاون وزیر صمت با اشاره به فرآیند انتخاب صادرکنندگان نمونه و ممتاز، تصریح کرد: فرآیند انتخاب صادرکنندگان از ماه‌ها‌ قبل در کمیته ملی انتخاب صادرکنندگان آغاز شد؛ این کمیته متشکل از نمایندگان دولتی، اتاق‌های بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی و اتاق تعاون ایران بود. در این کمیته تدوین شاخص‌های ارزیابی ثبت‌‌‌‌‌نام در 3 گروه، کالایی، خدمات و فناورانه مورد ارزیابی قرارگرفت. دهقان‌دهنوی ادامه‌داد: در بیست و هشتمین دوره روز ملی صادرات از 4شرکت صادرکننده مدال‌‌‌‌‌آور که 8 دوره به‌عنوان صادرکننده نمونه انتخاب شدند و 3 شرکت ممتاز که پنج‌‌بار به‌عنوان صادرکننده نمونه انتخاب شد و 48 شرکت نمونه ملی و یک شرکت شایسته تقدیر با امضای ریاست‌‌‌‌‌جمهور تقدیر خواهدشد.

رئیس‌کل سازمان توسعه‌تجارت ایران با اشاره به تراز تجاری منفی در سال‌گذشته و 6 ماه نخست سال‌جاری، بیان کرد: تراز تجاری منفی بیش از 16‌میلیارد دلار در سال‌گذشته  و ناترازی حدود 7‌میلیارد دلاری در 6 ماه نخست سال‌جاری به‌‌‌‌‌تنهایی نشان می‌دهد که تجارت خارجی متناسب با ظرفیت‌های کشور انجام نمی‌شود؛ اما وزارت صمت و سازمان توسعه‌تجارت ایران ذیل نگاه وفاق‌‌‌‌‌ساز دولت به آینده روشن ایران عزیز توجه دارد. وی از انباشت مقررات‌‌‌‌‌ زائد که دست صادرکنندگان را بسته است انتقاد کرد و افزود: به‌نظر می‌رسد با نگاه وفاق‌‌‌‌‌آمیز بین دستگاه‌های نظارتی و مشورتی بخش‌‌‌‌‌خصوصی و تسهیل فرآیند رفع مقررات مخل و زائد فضای بهتری در فضای صادرات کشور ایجاد کنیم. این مهم با 3 کلید توسعه‌تجارت آزاد، کاهش تعرفه‌های تجاری و تقویت تولید رقابت‌پذیر امکان‌پذیر است. دهقان‌دهنوی در پایان خطاب به رئیس‌جمهور، بیان کرد: امیدواریم با دستورات شما و در پیش گرفتن 3‌گانه تسهیل فرآیندها، توسعه‌تجارت آزاد و ترویج صادرات، مسیر جدیدی برای توسعه و جهش صادرات غیرنفتی فراهم کنیم.

اولویت با رفع موانع تولید و صادرات

رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران ضمن گرامیداشت روز صادرات و تبریک این روز به افسران جنگ اقتصادی، گفت: مسائل و مشکلاتی که ریشه در برخی سیاست‌ها و برنامه‌های ضد‌تولید و صادرات دارد، مانع صادرات هستند درحالی‌که کشور به‌‌‌‌‌شدت نیازمند تقویت و توسعه صادرات است.

صمد حسن‌‌‌‌‌زاده در مراسم روز ملی صادرات، افزود: صادرات موفق، در سایه تولید قوی و رقابت‌پذیر استوار است و بهترین گرامیداشت برای روز ملی صادرات، برداشتن موانع و مشکلات فراروی صادرکنندگان است؛ از این‌رو  از دولت چهاردهم که با رویکرد و نگاه اقتصادی مناسب روی کار آمده است، انتظار می‌رود نظرات بخش‌خصوصی برای توسعه و تقویت صادرات را بشنود و به‌کار گیرد. حسن‌‌‌‌‌زاده در ادامه به با بیان معضلات پیش‌‌‌‌‌روی تولیدکنندگان و صادرکنندگان، پیشنهادهایی برای رفع مشکلات ارائه کرد و گفت:

1) صادرات موفق، در سایه تولید قوی و رقابت‌پذیر استوار است. بر اساس داده‌های گمرک، صادرات غیرنفتی کشور در سال‌1402، 50‌میلیارد دلار بوده که بررسی 10قلم عمده صادرات غیرنفتی به ارزش 20‌میلیارد دلار، نشان از خام‌فروشی ما در امر صادرات دارد؛ به‌طوری‌که این 10 قلم بیشتر متمرکز بر مشتقات نفتی و گاز طبیعی است.

2) مساله دیگری که باید به آن توجه داشت، مساله کسری تجاری است که بر اساس آمار‌های گمرک، در سال‌1401 حدود 6‌میلیارد دلار بوده و در سال‌1402 به حدود 3‌برابر رسیده و 17‌میلیارد دلار شده‌است. در پایان 6 ماهه اول 1403 هم شاهد کسری حدود 8‌میلیارد دلاری هستیم. این میزان از کسری تجاری نشان از سیاستگذاری‌های تجاری و ارزی نامناسب و ضد‌توسعه صادرات غیرنفتی در کشور است.

3) نکته مهم دیگری که باید عزیزان ما در دولت و وزارت صمت به آن توجه داشته باشند، آن است که توسعه صادرات و گسترش روابط تجاری، بدون‌توجه به تحولات منطقه و جهان با موفقیت همراه نخواهد بود. ما در منطقه‌ای واقع شده‌‌‌‌‌ایم که تحولات سیاسی و اقتصادی در آن با سرعت اتفاق می‌افتد و تحلیل و بررسی تحولات ژئوپلیتیک در تعیین مقاصد و نیازهای صادراتی و گسترش یا محدودیت در روابط با کشورها بسیار حائزاهمیت است.

4) یکی از حوزه‌هایی که در زمینه صادرات و سیاستگذاری باید موردتوجه قرار گیرد حوزه خدمات فنی و مهندسی است. در سال‌۱۴02، میزان صادرات خدمات فنی و مهندسی کشور حدود 3.1میلیارد دلار بوده‌است. کشورمان در این حوزه توان و قابلیت‌‌‌‌‌های قابل‌توجهی در مقایسه با کشورهای همسایه دارد.

5) متاسفانه زیرساخت‌های حمل‌ونقل شکننده و باعث افزایش قیمت تمام‌‌‌‌‌شده کالاهای صادراتی است که از دولت محترم انتظار می‌رود در یک برنامه کوتاه‌مدت این امر موردتوجه قرار گیرد.

6) نظام تامین مالی تولید و صادرات به‌شدت دچار مشکل است، بنابراین در شرایط کنونی سیاست‌های انگیزشی و مشوق‌‌‌‌‌های صادراتی از اهمیت بالایی برخوردار است.