—خلاقیت پیدایی و تولید یک اندیشه و فکر جدید است و نوآوری عملی ساختن آن اندیشه و فکرجدید است. —خلاقیت اشاره به قدرت ایجاد اندیشه های نو دارد و نوآوری به معنای کاربردی ساختن آن افکار تازه و نو است. در این مطلب در مورد خلاقیت، نوآوری در سازمان و کسب و کار مطالبی را بیان کرده و ویژگی های افراد خلاق، سازمان خلاق، تفکر خلاق و … را ذکر می کنیم. از تعریف خلاقیت شروع می کنیم:

تعریف خلاقیت(Creativity ) 

·         بکارگیری توانایی‌های ذهنی برای ایجاد یا تبلور یک فکر یا مفهوم جدید که برخی نیز آن را به ترکیب ایده‌ها یا ایجاد پیوستگی بین ایده‌ها تعبیر کرده اند.

·         فرایند ذهنی کشف ایده‌ها و مفاهیم، یا آمیزش ایده‌ها و مفاهیمِ موجود است که توسط فرآیند بینش خودآگاه یا ناخودآگاه تحریک می‌شود.

·         خلاقیت عبارت است از طی کردن راهی تازه یا پیمودن یک راه طی شده قبلی به شکلی نوین.

تعریف نوآوری(Innovation )

·         —نوآوری بکار گیری ایده های نوین ناشی از خلاقیت می باشد در واقع نوآوری عملی ساختن ایده ناشی از خلاقیت را امکان پذیر می سازد و آن را بصورت یک محصول جدید یا خدمت تازه ارائه می کند. —

·         —فراگرد ایجاد فکرهای جدید و تبدیل آن فکرها به عمل وکاربردهای سودمند را نوآوری می گویند.

·         —نوآوری به معنای به کارگیری تفکرات جدید ناشی از خلاقیت است که در یک سازمان می تواند به صورت یک کالای جدید خدمت و یا راه حل جدید انجام کارها باشد.

·         —کاربرد ایده های تازه برای رسیدن به پیشرفتی ارزشمند.

تفاوت خلاقیت و نوآوری

—خلاقیت پیدایی و تولید یک اندیشه و فکر جدید است در حالی که نوآوری عملی ساختن آن اندیشه و فکرجدید است. —خلاقیت اشاره به قدرت ایجاد اندیشه های نو دارد و نوآوری به معنای کاربردی ساختن آن افکار تازه و نو است. —تمایز این دو به این صورت است که اندیشه ای که خلق می شود علاوه بر بدیل بودن برای نوآوری باید در عمل قابل اجرا نیز باشد و افراد باید بتوانند که ایجاد را به نوآوری تبدیل کنند.

ارتباط خلاقیت و نوآوری(خلاقیت سکوی پرتاب به سوی نوآوری)

 —قبل از اینکه نوآوری داشته باشیم باید خلاقیت داشته باشیم وخلاقیت یک مهارت است که همه به طور نسبی از آن برخوردار هستند و توسعه آن در گرو راهنمایی و آموزش افراد از سوی والدین و معلمان و غیره می باشد. —خلاقیت می تواند به صورت تصاعدی و افزایشی باشد که طی گامهای کوتاه رو به جلو روی می دهد .نظیر تحقیقات بلند مدت که به اختراع واکسن فلج اطفال منجر شد. یا اینکه به صورت جهشی و ناگهانی رخ دهد مانند قابلیت های رایانه ای سیستم های مکینتاش. —حاصل تلاش خلاقیت علاوه بر محصول فیزیکی می تواند به صورت یک فکر ، ارتباط بین وقایع ، فرایند کارآمد تر و یا خدمات جدید باشد که هر کدام از اینها وقتی به صورت کامل اظهار شوند دارای ارزش هستند.

تنها راه برتری، خلاقیت است! (استیو جابز(

ویژگی های افراد خلاق

۱- سلاست و روانی ادراکی: یعنی فرد توانایی ایجاد تعداد زیادی ایده را به طور سریع داشته باشد.
۲- انعطاف پذیری ادراکی : یعنی توانایی دور شدن از یک قاعده و پذیرش قاعده جدید را داشته باشد.
۳- ابتکار عمل : یعنی توانایی ایجاد جوابهای غیر روتین و غیر معمول را داشته باشد .
۴- ترجیح پچپیدگی به سادگی: یعنی به چالشها و مسایل پیچیده درامورعلاقه مند هستند .
۵- استقلال رأی: به خود متکی بودن
۶- اعتماد به نفس : برخود مسلط بودن و خود را باور داشتن.
۷- تمرکز ذهنی : تمام تلاش برای عملی کردن نظرات ذهنی خویش به کار بندد.
۸- مخاطره پذیر بودن : ترس از انتقاد ، شکست و اشتباه نداشته باشد و شکست را پیروزی تلقی کند .
۹- دانش : تلاش برا ی کسب آگاهی و اطلاعات .
۱۰- نیاز به کسب موفقیت : نو آوران همواره بدنبال کسب اهداف و موفقیت هستند.
۱۱- رفتار از نوع : Aیعنی دارای رفتار بسیار اهل رقابت ، عجول ، مقاوم و محاسبه گر در رابطه با انجام امور هستند.

عوامل تشدید کننده خلاقیت و نوآوری

—انگیزه‌های بیرونی: به همه انگیزه‌هایی که از جامعه به فرد القاء می‌گردند گفته می‌شود.

—انگیزه‌های درونی: انگیزه‌هایی که از درون شخص، منشاء می‌گیرند را انگیزه‌های درونی می‌نامند.

—ابزارها: برخی فاکتورهای تعیین‌کننده برای دستیابی به تفکر خلاق و جود دارند که می‌توان از آنها به عنوان ابزارهای نوآوری یاد کرد.

مراحل خلاقیت

·         —کسب دید و نگرشی موافق نسبت به فکرهای(ایده های)نوین

·         —حساسیت نشان دادن نسبت به مساله

·         —آمادگی یافتن برای خلاقیت از طریق کسب مواد خام لازم

·         —کاربست سلاست فکر

·         —فعالیت ضمیر ناخود آگاه روی مساله

·          

مولفه های اساسی سازمان خلاق

·         —ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺧﻼق

·         ﺳﺎزﻣﺎن های ﺧﻼق ،ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت وﯾﮋه ای دارﻧﺪ. مهمترﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ها،اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮی آنها در روﯾﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺑﺤﺮانهایی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺨﺼﻮص ﺑﺮ اﺛﺮ رﻗﺎبتهای ﻣﯿﺎن ﺳﺎزﻣﺎن ها ﭘﯿﺶ ﻣﯽ آﯾد.

·         —محیط خلاق

·         اﺻﻮﻻً ﺧﻼﻗﯿﺖ و ﻧﻮآوری ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺒﻠﻮر در ﻣﺤﯿﻂ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﻧﺨﻮاهد ﺑﻮد.ﻣﺤﯿﻂ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﺑﺮای ﺗﺮﻏﯿﺐ و ﭘﺮورش ﺧﻼﻗﯿﺖ،ﻣﺤﯿﻄﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان را از رﯾﺴﮏ ﮐﺮدن ﺑﺎز ﻣﯽ دارد و ﻓﺸﺎرهای ﮐﺎری را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ های ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮ ﮐﺎرﮐﻨﺎن وارد ﻣﯽ آورد.

·         —افراد خلاق

·         ﺗﻮاﻧﺎییهای ﺧﻼق، ﺑﻪ ﺧﻮدی ﺧﻮد در ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻮﺟﻮد ﻧﺨﻮاهد آﻣﺪ ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ اﻓﺮاد درون ﺳﺎزﻣﺎن از وﯾﮋﮔﯽ های ﺧﺎص ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﻨﺪ.

·         —گروه خلاق

·         ﮔﺮوه ﺧﻼق ، ﮔﺮوهی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم اﻋﻀﺎی آن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﺸﺮﯾﮏ ﻣﺴﺎﻋﯽ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮای دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ روشهای ﺣﻞ ﻣﺴﺎﯾﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ آن را ﺑﻪ عهده ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻮﺷﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ

·         —رهبر خلاق

·         ﺳﺎزﻣﺎن و ﮔﺮوه ﺧﻼق ﺑﻪ رهبری ﺧﻼق ﻧﯿﺎز دارد ﮐﻪ در اﯾﺠﺎد و نگهداری ﻓﺮهنگ ﺧﻼق داﺧﻠﯽ و ﺗﺮﻏﯿﺐ و ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن اﻧﮕﯿﺰه ﺑﺮای رﻓﺘﺎر ﺧﻼق ﺳﺎزﻣﺎن و ﺑﺮای رﻓﺘﺎر ﺧﻼق اﻓﺮاد ﮐﻮﺷﺎ ﺑﺎﺷﺪ.

ویژگی های فرهنگ سازمانی سازمان های خلاق و نوآور

—پذیرش ابهام : تاکید بسیار زیاد بر عینیت و شرح جزییات، خلاقیت را محدود می‌کند.

—تحمل غیر عملی بودن: افرادی که برای مسایل مختلف راه حل‌های غیر عملی و حتی احمقانه می یابند، سرکوب نمی‌شوند، زیرا آنچه ابتدا نشدنی به نظر می آید ممکن است سازمان را به راه حلهای نو رهنمون شود .

—نظارتهای خارجی کم: میزان قوانین ، مقررات ، خط مشی ها و سایر نظارتها مشابه، بسیار کم است.

—تحمل مخاطره: کارکنان برای تجربه کردن تشویق می شوند، بدون آنکه نگران شکست در تجربه‌های خود باشند.‌ اشتباهات به عنوان فرصتهای آموزشی تلقی می شوند .

—تحمل تعارض: پراکندگی عقاید تشویق می شود.هماهنگی و توافق بین افراد و واحدها به عنوان نشانه ای از موفقیت تلقی نمی شود .

—تاکید بر هدف به جای وسیله: هدفهای روشنی وضع می شوند و افراد تشویق می شوند تا راه حل‌های جایگزین برای دستیابی به هدفهای خودشان بیابند. تاکید بر هدف نشان دهنده امکان وجود پاسخهای درست متعدد برای هر مسئله است .

—تاکید بر نظام باز: سازمان از نزدیک محیط را می بیند و در برابر دگرگونیهای محیطی به سرعت واکنش نشان می دهد.

منبع: سایت دانشکده مدیریت دانشگاه تهران