چند هفته جذاب برای بازارها

اگر بهار را زمانی برای سرزندگی طبیعت بدانیم، نزدیکی به بهار را باید زمانی برای رونق تقاضا به شمار آورد. البته شاید در گذشته رخدادهای چندان مطلوبی را در این بازه زمانی شاهد نبوده‌ایم ولی بوی بهار برای بازار چیز دیگری است. نزدیکی به روزهای پایانی سال همیشه به معنی اوج تقاضای فصلی است و شاید بهترین بازه زمانی در تمام سال برای رهگیری و رصد حجم معاملات است آن‌هم در شرایطی که فرآیندهای تولیدی و تجاری در بهترین زمان خود قرار می‌گیرند. البته همین بازه زمانی هم ابتدا و انتهایی دارد و می‌توان گفت در سال‌های قبل از دومین هفته بهمن‌ماه آغاز شده و تا دومین هفته اسفندماه ادامه می‌یابد. این رونق البته برای تغذیه واقعی صنایع تکمیلی است و می‌توان اهداف واسطه‌گری و سفته بازی را کم‌اهمیت برشمرد. در دو هفته پایانی هر سال مخصوصا هفته دوم یا سوم اسفندماه جریان جدیدی در بازار ایفای نقش می‌کند که آن افزایش حجم تقاضا و رشد حجم معاملات به منظور افزایش موجودی انبارها برای تولید در روزهای تعطیلی نوروز یا فروش در سال آینده است. این روند البته در سال‌های گذشته قدرت‌نمایی چندانی نداشته است زیرا معامله‌گران برجسته به خوبی در سال‌های اخیر آموخته‌اند که چگونه نیاز خود را از بورس کالا تامین کنند.

اما امسال این روند ذکر شده با واقعیت‌های معاملاتی موجود همخوانی چندانی ندارد. جرقه‌های رونق از چهارمین هفته د‌ی‌ماه آغاز شد و در هفته منتهی به ۱۷ بهمن‌ماه به اوج رسید. این مطلب نشان می‌دهد که بازار امسال با یک فاز تعجیل به روزهای جذاب خود وارد شده یا بخش مهمی از تقاضای پیش‌رو را پیشخور کرده است. اگرچه این موارد را باید در بورس کالا رهگیری کرد ولی اغلب داده‌های موجود در بورس یا با یک هفته تاخیر در بازار مشاهده شده یا یک هفته پس از نمود عینی در بازار آزاد، بورس کالا از آن متاثر می‌شود. این مطلب به این معنی است که زمان تاثیرگذاری یا تاثیرپذیری بورس از بازار یا بالعکس اغلب با یک هفته فاصله زمانی همراه بوده است.

اما تمام این موارد به این دلیل عنوان شد که یک ذهنیت کلی از وضعیت انتظاری در بازار فراهم آمده باشد. هم‌اکنون در زمانی هستیم که پس از چند هفته رویایی از معاملات گسترده پلیمرها در بورس کالا، یک هفته شاهد کاهش حجم داد و ستد بودیم و این احتمال وجود دارد که این روند نزولی باز هم ادامه یابد. این در حالی است که احتمالا حجم تقاضای موثر نیز در بورس و بازار کاهش خواهد یافت یعنی جذابیت خرید و التهاب تقاضا جای خود را به واقع‌بینی معاملاتی می‌دهد که البته در گذشته نیز به آن اشاره کرده‌ بودیم. واقع‌بینی در شرایط فعلی به این معنی است که بازار هم بخش مهمی از نیاز خود را به مواد اولیه از بورس کالا تامین کرده و همچنین واقعیت‌های تولید از احتمال کاهش تقاضای موثر برای خرید بیشتر مواد اولیه خبر می‌دهد. تمامی موارد ذکر شده در شرایط مورد بحث قرار گرفته که تاکنون هیچ اشاره‌ای به نوسان قیمت‌های پایه در بورس کالا نداشته‌ایم. این وضعیت به این معناست که حتی اگر از نوسان قیمت‌های پایه در بورس کالا هم صرف‌نظر کنیم باز هم باید به کاهش تقاضای واقعی در بازار اذعان کرد آن هم در شرایطی که عرضه‌ها کافی است و حتی می‌توان احتمال برتری عرضه بر تقاضا را در بازار آزاد در نظر گرفت. همه این موارد سرعت‌گیرهای اولیه در مسیر رشد قیمت‌هاست و اگر نرخ‌ها در بازار آزاد باز هم افزایش یابد، باز هم با کاهش بیشتر تقاضای خرید روبه‌رو می‌شویم.

  نوسان قیمت‌های پایه و سردرگمی جدید در بازار

قیمت‌های پایه جدید که تا یکشنبه آینده معتبر هستند روز گذشته رسما اعلام شد و شاهد رشد قیمت‌ها برای تمامی پلیمرها بودیم. البته اهرم اصلی برای افزایش قیمت‌های پایه را باید رشد بهای دلار نیمایی به شمار آورد. دو هفته گذشته قیمت‌های پایه بر‌اساس دلار ۸ هزار و ۲۹۳ تومانی قیمت‌گذاری شد، ولی در نرخ‌های روز گذشته، ملاک محاسبه دلار ۸هزار و ۶۹۱ تومان و ۵ ریال بود که رشدی ۸۱/ ۴ درصدی را نشان می‌داد. این رقم البته افزایش جدی داشت ولی در برخی از گمانه‌زنی‌ها حتی احتمال رشد قیمت‌هایی بیشتر از این رقم هم دیده می‌شد. در هر حال بازارهای جهانی هم جسته و گریخته در مسیر رشد قیمت پلیمرها گام بر می‌دارند، ولی به مرور زمان و با توجه به افزایش اثرگذاری نوسان بهای نفت خام و خوراک مایع صنایع پتروشیمی بر قیمت تمام شده تولیدات در اقصی نقاط جهان مخصوصا شرق آسیا، روند صعودی قیمت‌های پایه در بورس کالا شدت گرفت. در هر حال بورس کالا در هفته جاری با قیمت‌های پیشنهادی بالاتری در بازار محصولات پتروشیمیایی آغاز به کار خواهد کرد و می‌تواند تاثیرگذاری خاص خود را در بازار بر جای بگذارد. با توجه به رشد قیمت‌های پایه و البته انتظار افزایش این نرخ از هفته گذشته، این احتمال وجود دارد که حجم عرضه‌ها در هفته جاری افزایش یابد که شرایط مطلوبی را برای خرید ایجاد کرده و البته با توجه به رشد قیمت‌های پایه در بورس کالا، همین روند امکان رقابت گسترده را محدود خواهد کرد. در هر حال هفته گذشته حجم عرضه پلیمرها در بورس کالا نیز کاهش ( بیش از ۱۴ درصد) داشت که نشان می‌دهد از لحاظ فنی احتمال رشد حجم عرضه‌ها در بورس کالا وجود دارد.

رشد عرضه‌ها نیز می‌تواند سرعت‌گیر جدیدی در برابر رشد قیمت‌های بازار آزاد فراتر از نرخ‌های پایه در بورس کالا به شمار رود که باید به این سیگنال هم توجه کرد. از سوی دیگر و البته با توجه به در نظر گرفتن احتمال رشد عرضه پلیمرها در هفته جاری این امیدواری وجود دارد که عرضه گریدهای جذاب مخصوصا آن دسته از کالاهایی که اغلب با رقابت مورد معامله قرار می‌گیرد نیز تقویت شود یعنی هم امکان رقابت و رشد بیشتر قیمت‌ها محدود شده و هم حجم عرضه این گروه‌های کالایی در بازار آزاد افزایش می‌یابد. با توجه به وجود فاصله قیمتی بین بورس و بازار امکان رشد قیمت این محصولات هم محدود خواهد شد.

اگر به موارد فوق توجه کنید یک دوگانگی ناخودآگاه در جملات بالا دیده می‌شود و آن افزایش قیمت‌های پایه در بورس کالا و ادعای احتمالی عدم رشد قیمت‌ها در بازار آزاد است که با یکدیگر همخوانی ندارد. این مطلب در شرایطی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که در گزارش‌های پیشین به احتمال عدم رشد قیمت‌ها به رغم افزایش قیمت‌های پایه اشاره شده بود که دقیقا همین تناقض را برجسته می‌کند که در نگاه اول توجیه‌پذیر نیست.

بهتر است برای توضیح بیشتر رخدادها به قیمت‌های دو روز ابتدایی بازار در هفته جاری اشاره کنیم. در روز شنبه اکثریت قریب به اتفاق گریدها در بازار آزاد با رشد قیمت‌های پیشنهادی همراه شدند یعنی یک روز افزایشی به ثبت رسید. دلیل اصلی این افزایش نرخ را می‌توان در امیدواری به رشد قیمت‌های پایه در بورس کالا جست‌وجو کرد ولی دلیل دوم آن پایان یافتن یک هفته نیمه‌تعطیل و آغاز هفته‌ای جدید بود که پتانسیل رشد تقاضا را در بر دارد. این وضعیت در نهایت افزایش قیمت‌ها را رقم زد. در روز گذشته اما وضعیت جور دیگری بود. تا زمان اعلام قیمت‌های پایه که در ظهر روز گذشته اعلام شد، نرخ‌های پیشنهای در بازار افزایش اعلام شد ولی با روز قبل از آن چند تفاوت مهم داشت. اولا رشد نرخ حالتی فراگیر نداشت یعنی اکثریت قریب به اتفاق گریدها با رشد نرخ همراه نشده بودند و ثبات قیمت‌ها و حتی کاهش قیمت‌های پیشنهادی به وضوح مشاهده می‌شد. از زمان اعلام قیمت‌های پایه و ثبت افزایش نرخ شاهد بودیم که بازار نه‌تنها به رشد قیمت‌ها متمایل نشد بلکه از شتاب رشد نرخ کاسته شده و از آن مهم‌تر بازار به آرامی وارد یک فاز نزولی شد گویا اصلا افزایش قیمت‌ها در بورس کالا را ندیده و به رسمیت نشناخته است. حتی شاید بتوان گفت که بازار در اواخر روز گذشته کاهشی بوده و عقب‌نشینی قیمت‌ها نیز قابل چشم‌پوشی یا پرده‌پوشی نبوده است. اگر به‌صورت دقیق‌تر قصد توصیف رخدادهای قیمتی روز قبل را داشته باشیم بهتر است عنوان کنیم بازار در اواخر روز گذشته با ثبات نسبی قیمت‌ها برای اغلب گریدهای پلیمری همراه شد ولی در کل میل به کاهش قیمت‌ها را می‌توان از جدول نرخ گریدهای مختلف استخراج کرد. به عبارت دیگر افزایش نرخ بازار پلیمرها تنها به روز ابتدایی هفته محدود شده و بازار در روز شنبه افزایش قیمت‌های بورس کالا را پیش‌خور کرده است.

واقعیت‌های بازار تاکنون مخابره شده است ولی اگر باز هم به گزارش روزهای قبل «دنیای‌اقتصاد» بازگردید می‌توانید همین موارد را ملاحظه کنید یعنی دوگانه رشد قیمت‌های پایه-عدم افزایش جدی نرخ در بازار آزاد در گزارش‌های پیشین هم مورد توجه قرار گرفته است و رخدادهای حال حاضر صحت پیش‌بینی‌های پیشین را نسبتا اثبات می‌کند. البته از این پس می‌توان شرایط بازار را چیزی شبیه به دوگانه قیمتی بورس- بازار نیز به شمار آورد یعنی رشد قیمت‌های انتظاری در بورس کالا و عدم رشد نرخ و حتی عقبگرد قیمتی در بازار آزاد به یک تناقض بدل شده است.

 دوگانه بورس-بازار چه تاثیری در‌بر‌خواهد داشت؟

بالابودن موجودی انبارها و عدم رشد جدی تقاضا و حتی‌ عقب‌نشینی آن در بازار داخلی مخصوصا از سوی صنایع تکمیلی و حتی تجار به معنی عدم جذابیت خرید است و این مطلب ناخودآگاه به بورس کالا نیز سرایت خواهد کرد. کاهش تقاضا در بورس کالا یکی از ساده‌ترین خروجی‌های این روند است ولی این وضعیت ممکن است رو به وخامت نیز بگذارد. اگر قیمت‌ها در بازار آزاد در همین سطوح باقی بماند یعنی جذابیت خرید از بورس کالا کاسته شده و خریداران شاید ترجیح دهند که کالای مورد نیاز خود را از بازار آزاد به جای بورس تامین کنند. این وضعیت در نهایت موجودی انبارها را کاهش داده و در میان‌مدت پتانسیل رشد جدی‌تر قیمت‌ها را فراهم می‌کند ولی از هم‌اکنون نه می‌توان برای آن زمان تعیین کرد و نه میزان نوسان نرخ. در هر حال بورس بازنده این بازی خواهد بود و به جز گریدهای جذاب، سایر گروه‌های کالایی رایج با کاهش حجم معاملات همراه می‌شود. همین ضعف تقاضا در بورس کالا نیز تاثیر خود را بر بازار با بی‌میلی خریداران و کاهش نرخ بیشتر بر جای می‌گذارد. شاید بتوان از هم‌اکنون هفته‌ای نه‌چندان جذاب را برای بورس کالا در نظر گرفت و بهتر است برای رسیدن حجم معاملات به بیش از ۵۰ هزار تن در هفته جاری تنها اظهار امیدواری کنیم. پایین بودن حجم معاملات حتی اگر به قیمت کاهش نرخ یا عدم رشد قیمت‌ها در بازار آزاد باشد ولی در کل داده جذابی نیست زیرا به مرور زمان تاثیرگذاری آن را بر حجم تولید در صنایع تکمیلی و نوسان قیمت‌ها مشاهده خواهیم کرد. شاید یکی از راه‌کارها برای حمایت از بازار در شرایط فعلی کاهش قیمت‌های پیشنهادی در بورس کالا باشد که البته شرکت‌های پتروشیمی اغلب تمایلی به این شیوه ندارند. بهتر است همه بپذیرند که از هفته جاری خوش‌بینی‌های معاملاتی هفته‌های اخیر جای خود را به واقع‌بینی می‌دهد یعنی خریداران برای خرید عرضه‌های موجود اغلب صف نمی‌کشند و بهتر است این نگرانی را یادآوری کنیم که برای سال‌آینده و حتی روزهای پایانی سال جاری امکان سرایت رکود به بازار پلیمرها هم وجود دارد. در هر حال این هفته در تار و پود بازار قیمت‌هایی کمتر از نرخ‌های پیشنهادی در بورس کالا پیدا خواهد شد که این واقعیت برای عرضه‌کننده اصلی چیزی شبیه به سمی مهلک است زیرا نبض بازار مواد اولیه از دستان عرضه‌کنندگان اصلی و حتی معاملات در بورس کالا به دست واسطه‌هایی می‌افتد که اغلب تجربه بالایی در این زمینه ندارند. بهتر است واقعیت‌های موجود را به رسمیت شناخت زیرا شرایط از این هفته به شدت تغییر خواهد کرد تا جایی که برخی داده‌های پیشین دیگر قابل استناد نخواهند بود. عدم رشد نرخ در بازار داخلی در کنار افزایش قیمت‌های پایه را می‌توان یک واقعیت به شمار آورد که تغییر در دورنمای بازار را هشدار می‌دهد.

در پایان باز هم باید به این نکته اشاره کرد که شاخص قیمت پلیمرهای دنیای‌اقتصاد در هفته گذشته به ۸ هزار و ۶۲۱ تومان کاهش یافت که کمترین نرخ ثبت شده در این شاخص از پایان شهریورماه سال جاری تاکنون است یعنی شاخص قیمتی به رغم افزایش قیمت دلار، به نرخ‌های قبل از آزادسازی قیمت‌ها در بورس کالا باز گشته است. همین سیگنال برای ضعف قیمتی در بازار آزاد کافی است.البته در پایان می‌توان به یک سیگنال دیگر هم اشاره کرد که برخی رخدادهای زیرپوستی در فاز تولید محصولات پلیمری در صنایع میان‌دستی و پایین‌دستی را نشان می‌دهد و آن حجم معاملات ترکیبات شیمیایی در بورس کالاست که به دلایل فنی واقعیت‌ها را با شفافیت کافی نشان می‌دهد. در هفته گذشته به رغم رشد ۸/ ۲ درصدی عرضه محصولات شیمیایی در بورس کالا شاهد افت ۵/ ۰ درصدی حجم معاملات بودیم و نزدیک به ۲۸ هزار و ۱۰۰ تن از انواع ترکیبات شیمیایی در بورس کالا مورد داد و ستد قرار گرفت. این رقم اگرچه به نسبت هفته‌های قبل رقم جذابی به شمار می‌رود ولی از رکورد پیشین فاصله گرفته و همان‌گونه که در نمودار حجم معاملات مشخص است به یک ثبات نسبی دست یافته است. این شرایط نشان می‌دهد که این بازار اگرچه تغییر چندانی نداشته و سطوح معاملاتی فعلی را به نسبت حفظ کرده است ولی از رکوردهای پیشین هم فاصله دارد. این وضعیت به این معنی است که هم روند صعودی از کف معاملاتی تجربه شده و شاید این جریان افزایشی به پایان رسیده باشد و همچنین بازار به یک آرامش نسبی دست یافته است. تجمیع این موارد در کل تعادل در این بازار را نشان می‌دهد ولی این تعادل با بالابودن جدی حجم معاملات در هفته‌های قبل در بازار پلیمرها همخوانی ندارد گویا در بازار پلیمرها رشد تقاضا مدتی است که پیش‌خور شده است. چندان هم نباید انتظار رشد قیمت‌ها را داشت مگر جرقه‌هایی پراکنده که در روزهای پایانی بازار خودنمایی بیشتری خواهند داشت.

منبع: دنیای اقتصاد