این در حالی است که بازار آزاد مدتی است که از روند افزایشی خود فاصله گرفته و وارد یک فاز آرامش نسبی با جهت‌گیری کاهشی کم‌شتابی شده است. این وضعیت به معنی آن است که بازار هنوز هم برای رسیدن به آرامش، ثبات قیمتی و نرخ‌های متعادل، منطقی و رقابتی به زمان بیشتری نیاز دارد. در گذشته عنوان شد که کم‌توجهی به التهاب بازار و طولانی‌شدن دوران قیمت‌های بالا در بازار آزاد موجب خواهد شد تا روند بهبود قیمتی و بازگشت آرامش به بازار هم با وقفه صورت بگیرد و هم‌اکنون دقیقا همین شرایط را شاهد هستیم.

شاید طولانی‌شدن زمان بتواند از التهاب قیمتی در این بازار بکاهد ولی سرمایه‌های بزرگی در این بازار به هدر رفته است. انتظار از مدیریت بازار در شرایط فعلی بیش از چیزی بود که هم‌اکنون دیده می‌شود، اگرچه ابزارهای مدیریتی چندانی هم در دسترس نیست ولی تولید داخلی نباید تاوان التهاب قیمتی را بدهد که در نهایت به زیان اقتصاد و به نفع بخشی بسیار محدود تمام خواهد شد. هم‌اکنون در پنجمین هفته التهاب قیمتی در بازار قرار داریم و همین زمان خود گویای آن است که چه بر سر بازار آمده و تولیدکننده داخلی در این ایام چه‌ها که نکشیده است.

روز گذشته یکی از روزهای مهم در بازار پلیمرها بود؛ اگرچه باز هم انتظارات را به‌صورت کامل برآورده نساخت، یعنی حجم عرضه‌ها همچون گذشته جوابگوی نیاز بازار نبود. این‌بار ولی این نگرانی هم مطرح می‌شود که حجم معاملات در طول هفته جاری حتی کمتر از هفته گذشته باشد که خود پتانسیل تزریق یک جو افزایشی جدید در بازار داخلی است. از سوی دیگر برخی از گریدهای محدود رشد عرضه‌ها را تجربه می‌کنند که در کنار معاملات سلف یا مچینگ بخشی از التهاب قیمتی در بازار را محدود ساخت ولی این چهره تمام نمای بازار نبود.

اگرچه نمی‌توان در مورد گریدها به‌صورت تک به تک به اظهارنظر پرداخت ولی به‌صورت کلی بازار را می‌توان در روز گذشته به دو شکل تقسیم‌بندی کرد؛ عرضه‌هایی که با سقف قیمتی معامله شدند و عرضه‌هایی که رشد قیمت نداشتند. این دوگانه یعنی تقسیم‌بندی بازار بین گریدهای جذاب و عادی و بین این دو گروه محموله‌های چندانی به ثبت نرسید. این شرایط یعنی اوج التهاب هنوز در بخش مهمی از بازار ادامه داشته ولی باز هم امیدواری‌هایی به بهبود در بخشی دیگر از بازار ترسیم می‌شود. به نظر نمی‌رسد که بتوان با توجه به این آمارهای معاملاتی از ورود بازار به یک فاز آرامش خبر داد ولی باز هم شرایط گویا اندکی بهبود یافته است. در این بازار باید حجم عرضه‌ها را یک اصل اساسی قلمداد کرد و در صورتی که عرضه‌های کافی در بورس کالا وجود نداشته باشد نمی‌توان به آرامش اوضاع خوش‌بین بود.

در روز گذشته در بورس کالا شاهد داد و ستد بیش از ۳۸ هزار تن انواع پلیمرها بودیم که برای خرید این حجم، ۱۱۹ هزار تن تقاضا به ثبت رسید. این رقم معاملاتی جذابیت چندانی را به‌صورت کلی نشان نمی‌دهد زیرا انتظار بیش از این رقم بود. با فرض حجم معاملات ابتدای هفته یعنی رقمی نزدیک به ۲۱ هزار تن، حجم معاملات در هفته جاری به ۵۹ هزار تن می‌رسد که اگرچه رقم متعادلی است ولی نیازهای بازار را هم به‌صورت کامل تامین نکرده است. البته هنوز معاملات روز جاری در بازار پلیمرها و محصولات شیمیایی را هم باید لحاظ کرد تا بتوان نگاه دقیق داشت ولی این وضعیت هنوز هم نیاز به توجه تصمیم‌سازان این حوزه را برجسته می‌سازد.

  بازار آزاد و تداوم نگرانی‌های پیشین

بازار آزاد پلیمرها هنوز هم با قیمت‌های بالایی دست و پنجه نرم کرده و حجم معاملات گستردگی چندانی ندارد. این در حالی است که در روزهای اخیر یک جو کاهشی جدید ولی به نسبت شکننده و ضعیف در بازار خودنمایی کرده که می‌تواند به بهبود محدود بازار منجر شود. از سوی دیگر اغلب عرضه‌های بورس کالا مورد معامله قرار گرفته که از وجود تقاضای موثر گسترده خبر می‌دهد؛ اگرچه فاصله قیمتی بین بورس و بازار خود دلیل کافی برای جذابیت خرید است. با توجه به این شرایط شاید بتوان به تداوم افت قیمت‌ها در بازار آزاد خوش‌بین بود ولی قدرت‌نمایی چندانی نخواهد داشت، مگر آنکه تغییراتی جدی در بازار رخ دهد.

  روند کاهشی قیمت‌ها پس از ۴ هفته

رشد مستمر قیمت‌ها بین ۴ تا ۵ هفته در بازار آزاد خودنمایی کرده ولی در ۳ روز اخیر شاهد ورود بازار به یک روند کاهشی هستیم که می‌تواند داده مثبتی برای کاهش التهاب قیمتی در بازار پلیمرها تلقی شود. رشد جدی قیمت‌ها و عدم توان خرید و تعویق تقاضای مواد اولیه، افزایش حجم معاملات در بورس کالا، شرایط صادراتی به کشورهای منطقه و نگرانی از افت قیمت‌ها در آینده مواردی هستند که در روند کاهش نرخ موثر بودند. البته این روند کاهشی هنوز شتاب بسیار کمی داشته و بخش محدودی از افزایش نرخ در روزهای اخیر تخلیه شده است و هنوز هم قیمت‌های موجود در سطوح بالایی قرار داشته و دارد. این در حالی است که کاهش قیمت‌ها فراگیر نبوده و هنوز هم برخی از گریدهای جذاب با رشد قیمتی همراه هستند که جذابیت خرید یا شرایط عرضه را می‌توان از دلایل اصلی این رویکرد قیمتی به شمار آورد. با توجه به شرایط فعلی شاید بتوان برای کوتاه مدت به تداوم افت قیمت‌ها خوش‌بین بود ولی این اظهارنظر با اما و اگرهایی جدی روبه‌رو است، زیرا برای بسیاری از مواد اولیه و حتی معامله‌گران، افت قیمت‌های روزهای اخیر هم چندان ملموس نبوده و هنوز نرخ‌های بسیار بالایی در بازار پیشنهاد و مورد داد و ستد قرار می‌گیرد. از سوی دیگر آن دسته از گریدهایی که در هفته‌های اخیر با حجم کافی در بورس کالا عرضه می‌شوند از کمترین التهاب قیمتی برخوردار بوده که شاید بتوان همین سیگنال را مسیر اصلی در مدیریت بازار به شمار آورد.

  افزایش حجم معامله هفتگی پلیمرها در هفته گذشته

هفته گذشته شاهد افزایش حجم عرضه‌ها و رشد حجم معاملات پلیمرها در بورس کالا بودیم که این داده مثبت به معنی افزایش تزریق کالا از بورس به بازار است. البته هفته پیش از آن دوره‌ای نیمه تعطیل در مسیر معاملات بود یعنی این افزایش حجم معاملات را می‌توان با نگاهی همراه با تردید نگریست. با توجه به این شرایط و البته حجم معاملات در روزهای ابتدایی هفته جاری و معاملات روز گذشته می‌توان اظهار امیدواری کرد که حجم معاملات بر پایه رشد حجم عرضه‌ها؛ افزایش خواهد یافت. همین داده معاملاتی یکی از پارامترهای حمایتی از بازار پلیمرهاست ولی تا زمانی که اختلاف قیمت بین بورس و بازار جدی است نمی‌تواند به حمایت از صنایع تکمیلی منجر شود. این نکته به این دلیل است که پتانسیل خرید از بورس کالا و فروش در بازار داخلی وجود داشته و رهگیری این محموله‌ها بعضا غیرممکن خواهد بود مخصوصا در شرایطی که ماده اولیه وارد کارخانه شود.

در طول هفته گذشته شاهد داد‌و‌ستد ۶۴ هزار و ۱۲۵ تن از انواع پلیمرها در بورس کالا بودیم که به نسبت مدت مشابه هفته قبل از آن از رشدی ۲۴ درصدی برخوردار بوده است. این در حالی بود که حجم عرضه‌ها در همین زمان ۲۰ درصد و حجم تقاضا ۸/ ۳۳ درصد رشد داشت. این مطلب نشان می‌دهد بازار هنوز با تقاضای بسیاری روبه‌رو است و در زمان عرضه مواد اولیه به سرعت با رشد تقاضا همراه می‌شود. این وضعیت را می‌توان عطش خرید در بازار مواد اولیه به شمار آورد که به این زودی‌ها برطرف نمی‌شود. در گزارش‌های پیشین به صراحت اشاره کردیم در صورتی‌ که روند مدیریت و کاهش التهاب در این شرایط طولانی‌تر شود، به همان نسبت و حتی شدیدتر از آن، روند بهبود بازار هم طولانی‌تر و دشوارتر خواهد شد که این وضعیت کلی در شرایط فعلی به وضوح قابل مشاهده است. البته سختگیری‌های جدید بورس کالا در مسیر مدیریت بخش تقاضا در مدیریت بازار نقش‌آفرین بوده ولی تا زمانی که اهالی بازار به ثبات قیمتی و ورود نرخ به یک فاز کاهشی یقین نکنند این شرایط دشوار باز هم ادامه خواهد یافت.

البته حجم معاملات ۶۴ هزار تنی هفته گذشته در وضعیتی برای ما جذاب شده که در گذشته معاملات بیش از ۷۰ هزار تن در هفته به کرات تجربه شده است یعنی هنوز بازار نتوانسته از تمامی ظرفیت‌های تولیدی و عرضه مواد اولیه پلیمری در بورس کالا بهره ببرد که این روند در التهاب قیمتی در بسیاری از گریدها قابل رهگیری است. تا زمانی که بازار حس نکند عرضه‌های کافی در اختیار خواهد داشت این التهاب تداوم می‌یابد، مخصوصا در وضعیتی که داده‌هایی متقن از دورنمای با ثبات و آرام بازار هم مخابره نمی‌شود. این شرایط بازار به معنای آن است که منتظریم تا معجزه‌هایی رخ داده یا شاید یک دست پنهان اقتصادی بتواند اوضاع را مساعد کند اگرچه انتظار و نظاره بازار هم شاید بتواند بخشی از التهاب قیمتی را خنثی کرده ولی منفعتی از این مسیر برای بازار حاصل نمی‌شود. در گذشته از دلار ۴۲۰۰ تومانی به‌عنوان نوشداروی حمایت از تولید داخل یاد کردیم ولی شواهد امر نشان می‌دهد که این بار هم صنایع تکمیلی و تولیدکنندگان واقعی از این ابزار جدید منتفع نشده‌اند و البته این نکته را هم باید جدی گرفت که حجم تولید در صنایع پایین دستی افزایش نیافته و ادامه این اوضاع حتی به کاهش حجم تولید منجر شده که دقیقا نقض غرض محاسبه نرخ با دلار ۴۲۰۰ تومانی است.

منبع: دنیای اقتصاد