سرویس ترجمه انجمن لوله و اتصالات پی وی سی: در بخش اول سرفصل های؛ آماده­سازی لوله­ها، آماده­سازی ترانشه،  عرض ترانشه،  پهنای ترانشه، شرایط ناپایدار، عمق ترانشه، حداقل پوشش، حفاظت جانبی و پوشش روی لوله، پر کردن ترانشه و لوله­های PVC در زیر جاده­ها، مورد بررسی قرار گرفت. اینک بخش دوم و پایانی منتشر می شود.

برای مشاهده بخش اول اینجا را کلیک کنید.

شناوری خط لوله

لوله می­تواند در شرایط بارانی (رطوبت ـ تری) در ترانشه شناور شود. به دلیل سبکی لوله PVC نسبت به سایر لوله­ها، باید از مواد چوبی و مواد پرکننده کافی برای جلوگیری از شناورشدن و حرکات ناخواسته آن استفاده شود. معمولاً عمق پوشش 5/1 برابر قطر بر روی لوله مناسب است.

انبساط و انقباض

اگر نصب در هوای بسیار گرم و یا بسیار سرد انجام شود، لوله منبسط یا منقبض می­شود، بنابراین توصیه می­شود وقتی نصب لوله نهایی شد، دمای لوله نزدیک به دمای مصالح پرکننده ترانشه تثبیت شده باشد.

هنگامی که لوله در هوای گرم کار گذاشته می­شود، باید توجه داشت که انقباض در دمای کاری معمولی خط لوله رخ خواهد داشت.

برای سیستم­های اتصالی چسبی، تا زمانی که پیوند قوی ایجاد نشده، خطوط باید آزاد باشند (به روش­های اتصال چسبی مراجعه کنید) و باید اطمینان حاصل شود که در روش­های نصب، انقباض باعث ایجاد فشار بر روی اتصالات تازه ساخته شده، نمی­ شود.

در مورد لوله­های اورینگی لاستیکی، اگر انقباض در بخش­های مختلف طولی خط لوله اتفاق بیفتد، ممکن است بیرون آمدن لوله از اتصال رخ دهد. برای جلوگیری از این احتمال، روش پیشنهادی پرکردن پشت هر طول، در هنگام کارگذاری در خاک است (ممکن است لازم باشد فواصل مورد آزمایش و بازرسی قرار بگیرند).

لازم به ذکر است که طراحی اتصالات اورینگی لاستیکی به گونه­ای است که امکان بروز انقباض را فراهم می­آورد. اتصالات اولیه ساخته­شده در ابتدا به عنوان نمونه شاهد ساخته می­شوند و انقباض در هر اتصالی تقریباً به طور مساوی اندازه گرفته می­شود، بدین صورت آسیبی سبب از بین رفتن درزگیرها نمی­شود. فاصله بین علامت شاهد و مادگی حداکثر 10 میلی­متر پس از انقباض کاملاً قابل قبول است.

انقباض ممکن است به صورت فشار بر روی خط لوله مشاهده شود (به اصطلاح انقباض پواسون به دلیل فشار محیط). باز هم، این مساله در طراحی اتصال پیش­بینی می­شود و کاملاً قابل قبول است.

برای کسب اطلاعات بیشتر و داده­های مربوط به انبساط و انقباض حرارتی، به الزامات دمای PVC مراجعه کنید.

زمین الکتریکی

لوله­های PVC غیر رسانا هستند و نمی­توان برای نصب تاسیسات برقی یا از بین­بردن بارهای استاتیک از آنها استفاده کرد. متخصصین محلی، آب و برق باید برای الزاماتشان با یکدیگر مشورت کنند.

نصب لوله ­ها بر روی قوس

لوله­ های PVC ممکن است هنگام کارگذاری خم شوند، تا از یک مسیر منحنی عبور کنند. حداقل شعاع خمش برای لوله­های تحت­فشار 300 برابر قطر خارجی و برای لوله­های بدون فشار 150 برابر قطر خارجی است. هنگام نصب لوله­ها در مسیر قوسی، ابتدا لوله­ها را باید به طور مستقیم به هم وصل کرد و سپس روی قوس کار گذاشت.

در عمل خم شدن لوله­ها پس از ساختن هر اتصال، با بارگیری جانبی لوله با هر وسیله مناسب و ثابت     نگه­داشتن در محل، توسط متراکم­کردن خاک یا ثابت نگه­داشتن در بالای زمین ایجاد می­شود. تکنیک مورد استفاده بستگی به سایز و کلاس لوله مدنظر دارد، زیرا نیروهای لازم برای القای خمش در یک گستره بسیار بزرگ، متفاوت هستند.

برای خطوط مدفون در خاک مناسب، از فرآیند تراکم می­توان برای القای خمش استفاده کرد، همانطور که در شکل زیر نشان داده شده است. وسایل خمشی، اهرم­ها و غیره باید همیشه خالی باشد تا از آسیب دیدن لوله ­ها جلوگیری شود. بارهای ثابت دائم قابل قبول نیستند.

خمش نباید بر روی اتصالات اورینگی لاستیکی اعمال شود، زیرا این عمل فشارهای نامطلوبی را در نری و مادگی ایجاد می­کند که ممکن است در عملکرد طولانی مدت مشکل­آفرین باشد. برای جلوگیری از این امر، تکیه­ گاه­های واکنشی باید به جای قرارگرفتن در مجاورت مادگی­­ها، روی آنها قرار گیرند.

در مورد لوله­ های مدفون نیز اتصال باید باز باشد تا در طول مدت آزمایش بازرسی شود. به دلیل همین محدودیت، طول موجود برای خمش کمتر از طول کامل لوله است. همچنین حفظ شعاع ثابت انحنای با استفاده از نیروهای بار  نقطه­ای عملی نیست. محاسبات نشان داده شده در جدول زیر از تئوری پرتو گرفته شده و برای محاسبه زاویه انحراف 5 میلی­متر طول خمش فرض می­شود.

لوله­ های با اتصال چسبی ممکن است بصورت پیوسته خم شوند، یعنی قسمت­های خمش ممکن است در سراسر اتصال منتقل شود، اما خم شدن فقط بعد از پخت کامل، 24 ساعت فشار برای اتصالات تحت فشار و 48 ساعت برای اتصالات بدون فشار ممکن است اعمال شود. برای خط لوله چسبی، عدد انحراف زاویه­ای باید 20% افزایش یابد.

حداکثر زاویه ­های انحراف، جابجایی مرکزی و انحراف انتهایی برای لوله­های PVC  6 متر تحت فشار

بلوک­های ترانشه

خطوط لوله PVC زیرزمینی که به اتصالات اورینگی لاستیکی وصل شده­اند، به بلوک­های محوری بتنی احتیاج دارند تا از فشار روی خط لوله هنگام جلوگیری از حرکت آن، ممانعت کند. در برخی شرایط، ممکن است تکیه­گاه­های فشار در سیستم­های اتصال چسبی نیز توصیه شود. فشارهای نامساعد در بیشتر اتصالات، موجود خواهد بود. بلوک­های فشاری بار را از اتصالات به اطراف محلی که قرار گرفته، منتقل می­کنند و به سطح بزرگتر دیواره جامد ترانشه انتقال می­دهند.

ساخت بلوک­ های ضربه ­گیر

بتن باید در اطراف اتصال به شگل گُوِه طوری که عریض­ترین قسمت در برابر دیواره جامد ترانشه باشد، قرار گیرد. برخی مواقع ممکن است رسیدن به یک سطح تحمل کافی با حداقل بتن ممکن باشد. باید اجازه دهید مخلوط بتونی به مدت هفت روز قبل از فشرده شدن، پخته شود.

برای طراحی اندازه بلوک­های ضربه­گیر، به اطلاعات ارائه شده در مورد تکیه­گاه­های ضربه­گیر مراجعه کنید.

لوله­ ها و اتصالات PVC باید با پوشش محافظی از PVC، پلی­اتیلن یا نمد در زمان مجاورت با بتن پوشانده شوند تا بتوانند بدون آسیب­دیدگی حرکت کنند.

خط لوله در دامنه­های شیب­دار

ممکن است هنگام نصب لوله­ها در دامنه­های شیب­دار­، یعنی دامنه­های با شیب بیش از 20%، دو مشکل ایجاد شود:

1. ممکن است لوله ­ها به سمت سرازیری حرکت کنند تا موقعیت علامت شاهد از بین برود. بنابراین لازم است که در هنگام ساخت، هر لوله با تکیه­گاهی مناسب پوشیده شود تا از لیزخوردن لوله جلوگیری شود.

2. مواد تعبیه شده در اطراف لوله ممکن است با حرکت آب در ترانشه پاک شوند. متوقف­کننده­های رسی یا کیسه­های ماسه­ای باید در فواصل مناسب، در بالا و زیر لوله قرار گیرند تا سایش مواد پرکننده متوقف شود.

در جایی که از سرپوش­ها استفاده می­شود، فشاری در طول هر لوله­، که در مجاورت مادگی قرار دارند، برای همه شیب­ها در نظر گرفته می­شود.

ترجمه: سمیه صلاحی (کارشناس کنترل کیفیت شرکت پارس پولیکا)