وی در این گفت و گو به توضیح شرایط انتخاب نوع لوله لا توجه به نوع پروژه، نقش مشاوران فنی و... می پردازد.

 در حال حاضر انواع مختلف لوله و اتصالات در پروژه های آب و فاضلاب مورد استفاده قرار می گیرد، به نظر حضرتعالی در این پروژه ها چه مواردی باید در انتخاب نوع لوله مورد توجه قرار گیرد؟

در پروژه‌ها باید به شرایط محیطی و عوامل مربوط به بارگذاری توجه کرد. نوع سیال در حال انتقال (آب یا فاضلاب)، تاثیر پرتو فرابنفش (UV)، عوامل خورنده (مانند گاز H₂S فاضلاب)، کیفیت خاک محیط لوله‌گذاری، شرایط اقلیمی محل اجرا و سایر عوامل مشابه از جمله شرایط محیطی هستند.

 عوامل بارگذاری معمولا شامل دمای سیال در حال انتقال، بارگذاری استاتیک (بار خارجی خاک)، بارگذاری دینامیک (بار ترافیکی)، رده فشاری، گرادیان دمایی و غیره است.

 مشاوران فنی نقش مهمی در انتخاب نوع لوله برای پروژه ها دارند، شما چه پیشنهادهایی برای مشاوران فنی دارید؟

باتوجه به اینکه اجزای مورد استفاده در سامانه‌های لوله‌گذاری پلاستیکی، از جنس مواد پلیمری هستند، لذا رفتار آن‌ها تابع زمان و در برخی کاربردها تابع دما است. بنابراین مهندسان مشاور در طراحی این نوع سامانه‌ها باید خزش و رفتار بلندمدت را در نظر بگیرند.

 همچنین، در لوله هاي پليمري، مقاومت ذاتي لوله نسبت به لوله‌هاي صلب کمتر است؛ لذا فشار مقاوم ايجاد شده در جناحين به علت تغيير شکل جانبي قابل توجه لوله، عامل اصلي در افزايش ظرفيت باربري است. به عبارت دیگر، خاکریزی و پرکردن ترانشه با مصالح مناسب نقش بسیار زیادی در افزایش طول عمر سامانه خواهد داشت.

انتخاب لوله‌ها نیز باید با توجه به مورد فوق و نیز شرایط محیطی و عوامل مربوط به بارگذاری انجام شود.

با توجه به شناخت شما، آیا مشاوران فنی به طور کلی از دانش لازم در این حوزه برخوردار هستند و یا این که نیاز به دوره های آموزشی برای این گروه وجود دارد؟

دانش موجود در اغلب مهندسان مشاور بیشتر درخصوص مصالح سنتی از قبیل بتن، فولاد و چدن است. رفتار این نوع لوله‌ها عمدتا الاستیک بوده و تابع زمان نیست. لذا پیچیدگی و تعداد پارامترهای طراحی در آن‌ها کمتر است. درخصوص مصالح جدید و کمتر سنتی مانند لوله‌های پلیمری در این شرکت‌ها اطلاعات کمتری وجود دارد و در برخی از موارد محدود به منابع نامعتبر می‌شود.

 بنابراین، برگزاری دوره‌های آموزشی در این زمینه با رویکرد طراحی و نظارت ضروری است.

 جایگاه لوله و اتصالات پی وی سی در پروژه های آب و فاضلاب در ایران و سایر کشورها به ویژه کشورهای توسعه یافته چگونه است؟

جایگاه انواع لوله‌ها و اتصالات در کشورهای توسعه یافته تابع نوع کاربرد آن‌ها و منابع تامین آن‌ها است. برای مثال، باتوجه به حجم بالای ذخایر نفتی و گازی کشور آمریکا گرایش عمدتا به سمت لوله‌های پی‌وی‌سی است؛ درحالی که در اروپا برای کاربرد فاضلابی گرایش عمدتا به سمت لوله‌های بتنی با مشخصات ویژه یا لوله‌های با دیواره ساختمند (دوجداره) پلیمری است.

در ایران نیز باتوجه با منابع غنی نفت و گاز، محدودیتی در تامین مواد اولیه انواع لوله‌های پلیمری وجود ندارد. لذا آنچه که تعیین‌کننده جایگاه یک نوع لوله برای کاربردی مشخص است، شرایط محیطی، عوامل بارگذاری و آگاهی کاربر نهایی یا مهندس مشاور از ویژگی‌های آن لوله برای آن کاربرد است.

برای ارتقای کیفیت لوله و اتصالات پی وی سی با هدف ارتقاء جایگاه آنها در پروژه های آب و فاضلاب، چه پیشنهادهایی دارید؟

گام اول در ارتقای یک صنعت وجود استانداردهای مؤثر و کارآمد است. خوشبختانه در سال‌های اخیر، استانداردهای ملی مناسبی برای اغلب کاربردهای لوله‌ها و اتصالات پی وی سی تدوین شده است.

گام بعدی نظارت بر اجرای این استانداردها است. در پروژه‌های آب و فاضلاب، نظارت بر تولید و محصول نهایی معمولا برعهده بازرس پروژه و نظارت بر اجرای لوله بر عهده شرکت‌های مهندسی مشاور است.