البته بازارهای جهانی هم شرایط چندان مساعدی ندارند، اما مهم‌ترین داده برای بازارهای داخلی بیشتر قیمت‌های پایه اعلامی است تا رخدادهای جهانی یا بهای دلار آزاد. اطلاعات معاملاتی هفته جاری می‌تواند جریان عمومی این بازار را برای هفته‌های بعد از آن ترسیم کند؛ گویی یک هفته مهم در بازار آغاز شده است. احتمال بهبود بازار وجود دارد؛ ولی هنوز به‌جای شواهد قطعی خروج از رکود، باید چراغ‌های راهنمای آن را در برخی داده‌های پیدا و پنهان بازار جست‌وجو کرد.

کاهش شاخص قیمت پلیمرهای«دنیای‌اقتصاد» به کمترین حد در ۱۷ هفته اخیر
شاخص پلیمرهای «دنیای اقتصاد» در هفته گذشته با ۲ درصد افت به ۱۰ هزار و ۷۰۵ تومان رسید که کمترین رقم از هفته منتهی به ۲۲فروردین‌ سال‌جاری تاکنون است. این درحالی بود که افت هفتگی نیز به بیشترین رقم خود از هفته منتهی به ۲۳ خردادماه سال‌جاری تاکنون کاهش یافته است. این دو داده البته با اهرم افت قیمت‌های پایه در بورس‌کالا رقم خورده است؛ ولی همین ارقام هم توجیه‌گر افت نرخ در بورس‌کالاست و هم می‌تواند یک داده برای جذب خریدار بیشتر باشد که به آن خواهیم پرداخت. اما قیمت دلار نیمایی در نرخ‌های مورد‌محاسبه در هفته گذشته ۱۱ هزار و ۴۳۲ تومان اعلام شد که ۷/ ۰ درصد از هفته قبل از آن کمتر است. این یعنی دومین هفته کاهش قیمت دلار نیمایی برای بازار پلیمرها به ثبت رسیده است. البته تا لحظه تنظیم این گزارش کمترین نرخ دلار نیمایی هفتگی در سامانه نیما ۱۱ هزار و ۴۳۳ تومان است که به نسبت هفته قبل از آن تغییر چندانی نداشته؛ ولی قیمت روزانه آن برای کمترین نرخ ۱۱ هزار و ۴۴۷ تومان بوده که به معنی یک رشد کوچک است.

این قیمت‌ها اگرچه نمی‌تواند از دورنمای نرخ‌گذاری در روزهای آینده اطلاعات دقیقی را ارائه کند، ولی حکایت از آن دارد که احتمالا از این پس نباید به تداوم کاهش قیمت دلار نیمایی در نرخ‌های پایه امید چندانی داشته باشیم، گویا قرار است برای هفته جاری قیمت دلار نیمایی تغییر چندانی نداشته باشد. این مطلب به این معنی است که از این هفته وزن اصلی نوسان قیمت‌های پایه در بورس‌کالا بر دوش تغییر نرخ‌های جهانی است که احتمال کاهشی بودن آن وجود دارد. البته در هفته‌های اخیر روند کلی قیمت‌های جهانی نزولی بوده و این شرایط کلی می‌تواند باز هم ادامه داشته باشد. بهای نفتا به‌عنوان مهم‌ترین خوراک مایع در صنایع پتروشیمی جهان مدتی است که افت نرخ‌های مهمی را تجربه می‌کند؛ اگرچه نمی‌توان از برخی جرقه‌های رشد نرخ آن هم غافل شد. بهای هر تن نفتا در اواخر هفته گذشته میلادی بیش از ۴۳۰ دلار بر هر تن بود که این رقم پایین‌ترین رقم از سال ۲۰۱۷ تاکنون بوده است. این نوسان نرخ اگرچه همراه با تغییرات قیمت در بازار نفت خام محقق شده است، ولی نشان می‌دهد که هنوز هم بازار نفتا با امکان کاهش قیمت‌ها روبه‌رو است؛ اگرچه این احتمال را نمی‌توان با اعتماد بالایی ارائه کرد.

در هر حال نوسان قیمت‌ها نشان می‌دهد که پتانسیل افت هزینه تولید برای محصولات پتروشیمیایی وجود دارد آن‌هم در وضعیتی که امکان کاهش نرخ برای ترکیبات شیمیایی و فرآورده‌ها بیشتر از پلیمرهاست. در هر حال بازارهای جهانی برای اغلب مواد اولیه پتروشیمیایی و حتی معدنی و فلزی چندان جذاب نیست و امکان افت قیمت‌ها وجود دارد که می‌تواند بر نوسان نرخ‌های پایه در بورس‌کالا اثرگذار باشد. البته تا زمان اعلام رسمی قیمت‌های پایه در بورس‌کالا نمی‌توان اظهارنظر قاطعی داشت؛ آن هم در شرایطی که تجربیات پیشین از عدم قطعیت نرخ‌گذاری در بورس‌کالا بر پایه احتمالات و محاسبات حکایت دارد. با توجه به این شرایط تنها می‌توان به گمانه‌زنی احتمال افت قیمت‌های پایه در بورس‌کالا پرداخت و باید تا زمان اعلام رسمی نرخ منتظر بود. این در حالی است که رفتار بازار نشان‌دهنده ذهنیت‌های مختلفی درباره دورنمای قیمت‌هاست آن هم در شرایطی که افت حجم معاملات برای برخی گروه‌های کالایی خاص بستری را برای ثبت جرقه‌های رشد نرخ در بازار داخلی فراهم کرده است.

افت حجم عرضه پلیمرها در بورس‌کالا
حجم عرضه پلیمرها در بورس‌کالا در هفته گذشته به ۷۶ هزار و ۳۹۲ تن رسید که به نسبت هفته قبل از آن افت ۵/ ۸ درصدی داشته است. این کاهش عرضه موجب شد تا میزان عرضه ثبت شده به کمترین رقم در ۹ هفته اخیر برسد؛ یعنی عرضه‌های هفته قبل در کمترین سطح خود از هفته منتهی به ۱۷ خردادماه تاکنون بوده است. این داده را باید جدی گرفت، زیرا مهم‌ترین سرعت‌گیر در برابر افزایش حجم معاملات بود. همین افت عرضه‌ها موجب شد تا حجم معاملات نیز بیش از ۱۰ درصد کاهش یافته و به نزدیکی ۴۳ هزار تن برسد که رقم قابل قبولی در این بازار نیست. این درحالی بود که تقاضا ۸ درصد کاهش یافت یعنی افت تقاضا کمتر از کاهش عرضه‌ها بود. این سیگنال نشان می‌دهد که در هفته گذشته بخشی از تقاضا به سمت گریدهای جذاب حرکت کرده است که البته دقیقا همین ادعا را می‌توان در رقابت و رشد قیمت‌ها برای برخی گریدهای جذاب هم مشاهده کرد.

اوج رقابت را در معاملات روز دوشنبه هفته گذشته شاهد بودیم و البته رقابت برای خرید پلی‌پروپیلن‌های شیمیایی هم چیزی از یک رکورد در شرایط فعلی کم نداشت. اینکه یک کالا در شرایط پیچیده فعلی نزدیک به ۴۴ درصد رشد نرخ به نسبت قیمت‌های پایه را تجربه کند، مطلب ساده‌ای نیست و بهتر است برخی که وظیفه آنها بررسی این اوضاع قیمتی است دلایل آن را مورد بررسی قرار دهند. موارد مربوط به نزدیکی به زمان اوج تقاضای فصلی را باید جدی گرفت، ولی این روند مثلا برای گرید ZR۲۳۰C هفته‌هاست که ادامه دارد و گویا قرار نبوده بهای این کالا در هفته‌های اخیر کمتر از ۱۷ هزار تومان کشف نرخ شود. شاید رسانه‌ای شدن این قیمت‌ها بتواند به مدیریت این بازار کمک کند.

در کل می‌توان گفت هفته گذشته شاهد ثبت رقابت‌های مهمی در بورس‌کالا بودیم و به جز چند گرید پرمخاطب، بخش بزرگی از عرضه‌ها با رقابت مورد معامله قرار گرفتند. این رخداد دو نکته اصلی را خاطرنشان می‌کند یکی آنکه عرضه‌های هفته گذشته برای گریدهای جذاب کافی نبوده و دیگر تقاضا بیش از هفته‌های گذشته در بورس‌کالا خودنمایی کرده است. در هفته گذشته نسبت تقاضا به عرضه‌ها ۷۷۸/ ۰ بوده یعنی در برابر هر یک تن عرضه‌، ۷۷۸ کیلوگرم تقاضا به ثبت رسیده است. این نسبت اگرچه به وضوح نشان می‌دهد که بازار در رکود قرار دارد، ولی بالاترین رقم ثبت شده در ۴ هفته اخیر است و حکایت از جرقه‌های زیرپوستی تقاضا در بازار داخلی دارد. اما این حجم از تقاضا همان‌گونه که به آن اشاره کردیم بیشتر به گریدهای جذاب باز می‌گردد تا کل بازار که می‌توان این داده را مورد بررسی دقیق‌تری قرار داد. در گذشته از احتمال تغییر فاز بازار به سمت بهبود بنیادین حجم تولید در صنایع تکمیلی صحبت کردیم. شواهدی از این رخداد را می‌توان در میزان سفارشات فروش به‌صورت پراکنده یا جرقه‌های رشد نرخ مقطعی در بازار آزاد مشاهده کرد ولی تا زمانی که در آمارهای رسمی خودنمایی محسوسی نداشته باشد به معنی اثبات روند بهبود در بازار نیست. تجربه نشان داده که خروج از رکود یک شبه رخ نخواهد داد و برای خروج از روزهای سخت بازار هم به زمان نیاز داریم و هم به نشانه.

یکی از این نشانه‌ها را می‌توان در بهبود وضعیت تقاضا برای گریدهای جذاب جست‌وجو کرد، زیرا این گروه‌های کالایی سریع‌تر از سایر محصولات مرسوم با رشد تقاضا همراه شده و می‌توانند لیدر سایر بازارهای مشابه باشند. البته در هفته گذشته شاهد کاهش عرضه در این گروه‌های خاص هستیم، بنابراین رشد تقاضا و رقابت برای خرید چندان هم غیرمعمول نیست ولی به‌صورت کلی می‌توان گفت که جذابیت خرید برای گریدهای جذاب افزایش یافته و اگر شاهد رشد تقاضا باشیم با افزایش حجم معاملات، روند بهتری را برای بازار ترسیم خواهد کرد. البته این ادعا هنوز به شواهد بهتری نیاز دارد آن‌هم در شرایطی که درصد معامله عرضه‌ها بیش از ۵۶ درصد بوده که رقم جذابی نیست، اگرچه از اغلب هفته‌های اخیر بهتر است اما نشان می‌دهد که گریدهایی که عرضه می‌شود از جذابیت بالایی برای بازار برخوردار نیست. در هفته گذشته حجم معاملات پلی‌پروپیلن‌های شیمیایی و نساجی، سبک خطی، سنگین دورانی، سنگین تزریقی، سنگین فیلم، سنگین اکستروژن و PVC با کاهش حجم معاملات روبه‌رو بوده است. البته برخی عرضه‌کنندگان هم با کاهش قیمت‌های پیشنهادی خود شرایط ساده‌تری را برای معاملات فراهم آوردند که در نوع خود حائز اهمیت و قابل تقدیر است.

کاهش نرخ در بازار آزاد
افت قیمت‌های پایه در بورس‌کالا برای کاهش قیمت در بازار آزاد کافی است. همین داده در هفته گذشته به وضوح مشاهده شد اگرچه چند هفته است که این روند نزولی ادامه داشته است. البته شاهد مقاومت‌هایی در برابر افت قیمت‌ها هستیم، ولی توانمندی کاهش نرخ‌های بورس‌کالا بیش از قدرت‌مندی رشد تقاضا در بازار داخلی بوده و هست اگرچه کاهش حجم معاملات در بورس‌کالا توانست برای برخی گریدهای خاص یک سرعت‌گیر جدی در برابر افت نرخ شده و حتی جرقه‌هایی از افزایش قیمت‌ها را به همراه داشته باشد. در کل می‌توان رشد نسبی و شکننده تقاضا را در بازار داخلی رهگیری کرد، ولی این موارد پراکنده اگرچه چراغ‌های راهنمای مهمی برای خوش‌بینی به آینده بازار است، ولی به معنای بهبود سریع در بازار هم نخواهد بود. اگر قیمت‌های پایه در بورس‌کالا باز هم کاهش یابد امکان کاهش نرخ بیشتر در بازار داخلی ایجاد خواهد شد که احتمال تجربه این روند چندان هم بعید نیست. در هر حال با نزدیکی به برخی ایام مذهبی همچون اعیاد یا ماه محرم یا نزدیک‌شدن به روزهای پایانی سال انتظار بر این است که سبد تقاضای مواد اولیه در بازار پلیمرها تغییر کند که این تغییرات هم به رشد تقاضا در چند گروه کالایی خاص و هم به تحریک تقاضا در کل بازار منتهی خواهد شد. رشد جذابیت خرید پلی‌استایرن‌ها را می‌توان در این چارچوب مورد ارزیابی قرار داد.

منبع: دنیای اقتصاد