از طرف دیگر باید گفت انعطاف و توانمندی صنعت پتروشیمی می‌تواند کمک کند تا صنعت با آسیب کمتری از این شرایط عبور کند. بی‌تردید ارتقای توانمندی‌های داخلی در حوزه پتروشیمی و صنایع زیرمجموعه می‌تواند بستر افزایش توان حضور و حفظ بازارهای بین‌المللی را تقویت کند و آنچه مسلم است، ضرورت ایجاد شرایط مساعد داخلی برای تداوم تولید و ارتقای توان صنایع میان‌دستی و پایین‌دستی پتروشیمی است که صنایع وابسته بسیاری را نیز تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد. به عبارتی با توجه به شرایط تحریمی پیش‌رو نیاز به پوست‌اندازی در حوزه‌های مختلف داخلی در صنعت پتروشیمی احساس می‌شود.

دکتر سعید ترکمان، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران درخصوص وضعیت صنایع پتروشیمی در رده میان و پایین‌دستی در شرایط حال حاضر کشور در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» اعلام کرد: در حوزه پتروشیمی‌های میان‌دستی هنوز هم شاهد آن هستیم که بیش از ۵۲ درصد محصولات صادر می‌شود و خوشبختانه با توجه به شرایط به وجود آمده، حتی با ارز نیمایی هم قیمت‌های منطقه قیمت‌های قابل‌قبولی هستند. از طرف دیگر با توجه به اینکه بازار داخل تقریبا به شرایط متعادلی رسیده است و قیمت‌ها با توجه به سیاست‌های مناسبی که برای تعیین قیمت در بورس کالا در نظر گرفته شده قیمت‌های مناسبی هستند باید گفت این صنعت در وضعیت متناسبی قرار گرفته است، زیرا اکنون در بورس کالا قیمت‌ها بر مبنای ارز نیمایی تعیین شده و از طرفی سقف‌های رقابتی نیز در این بازار برداشته شده که همه این موارد به توازن در بازار منجر شده است.

ترکمان اذعان کرد: به نظر می‌رسد با توجه به شرایط موجود باید برای توسعه صنایع پایین دست پتروشیمی سرمایه‌گذاری و بستری فراهم شود که سهم فروش داخلی در شرایط تحریم تقویت شده و سهم ۵۲ درصدی که به سختی صادر می‌شود در داخل به فروش برسد. پیرو این فرآیند می‌توانیم ۸ هزار و ۵۰۰ واحد پلیمری که در کشور سرمایه‌گذاری کرده‌اند و بیش از ۴ هزار واحد آن تعطیل شده‌اند را مجددا راه‌اندازی کنیم؛ این سیاست می‌تواند باعث فعال شدن صادرات خرد و متوسط کشور شده و در عین حال ما را از گزند تحریم‌ها هم در امان نگه می‌دارد.

وی درخصوص تمایل شدید پتروشیمی‌ها به صادرات و کمبود عرضه مواد اولیه به صنایع پایین‌دستی گفت: در بازار داخل قیمت محصولات پلیمری به‌عنوان مثال در حوزه پلی پروپیلن سال گذشته در این موقع به‌طور میانگین ۴ هزار تومان بود. الان ما شاهد هستیم که پلیمرها قیمت عمومی‌شان حدود ۱۳ هزار تومان شده است. این مساله نمایانگر آن است که این محصولات معادل قیمت دلار یا حتی بیشتر رشد قیمت داشته‌اند. آنچه مسلم است اینکه بازار داخل کشش این افزایش قیمت را ندارد، به همین دلیل بازار دچار رکود شده و به تبع آن پتروشیمی‌های بالادستی هم از این رکود آسیب می‌بینند. ضروری است پتروشیمی‌ها ارتباط، ساختار و بازارسازی‌شان را به صنایع پایین‌دست نزدیک‌تر کنند؛ در غیر این صورت هم صنایع پایین‌دست دچار مشکل خواهند شد و هم ۴۸ درصد تولیدی که باید پتروشیمی‌ها به داخل ارائه می‌دادند، دچار افت خواهد شد و شرایط بدی را رقم خواهد زد.

سعید ترکمان در ادامه گفت‌وگو به اهمیت سرمایه‌گذاری در حوزه پتروشیمی پرداخت و گفت: حوزه پتروشیمی کماکان جذابیت خود را حفظ کرده است، ولی ساختارها به شکلی طراحی شده که غالب جذابیت‌ها برای سرمایه‌گذاری پتروشیمی‌ها به سمت صنایع بالادست در حرکت است و خیلی از آنها علاقه‌ای به سرمایه‌گذاری در صنایع میان دست و پایین دست ندارند که البته این هم سیاست‌های تدوین شده پتروشیمی‌ها است.  وی افزود: هرچند برای پیش‌بینی در مورد آینده سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه پتروشیمی زود است چون زمان چندانی از شروع تحریم‌ها نگذشته است اما تصور می‌کنم که جذابیت آن به اندازه‌ای است که سرمایه‌گذار خارجی حاضر است راهکارهای بازگشت به این حوزه را پیدا کند و پلنت‌های کوچک زیر ۵۰ میلیون دلاری را برای حضور در این صنعت ایجاد کند.

 وی در مورد قیمت پایین محصولات پتروشیمی ایران در بازارهای بین‌المللی گفت: قیمت پایین یکی از امتیازات ما است از طرفی ما در منطقه به بسیاری از بازارها از جمله ترکیه و کشورهای اروپایی، دسترسی داریم که راه دستیابی رقبای منطقه‌ای ما برای رسیدن به آنها چندان باز نیست، در واقع ما از نظر جغرافیایی در نقطه بهتری نسبت به سایر رقبا از جمله عربستان قرار داریم.   عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی با اشاره به تغییر در بازارهای صادراتی در پی تنش‌های اخیر گفت: قطعا تغییراتی داشتیم ولی خوشبختانه به دلیل اینکه مزیت قیمتی داریم، با وجود تحریم‌ها و چالش‌های حمل و نقل و... هنوز قیمت‌هایمان آنقدر جذاب هست که بازارهای مهمی مثل بازار چین را بتوانیم حفظ و تقویت کنیم.

در ادامه این گفت‌وگو سعید ترکمان به موضوع قیمت‌گذاری و در ادامه تغییر رویه وزارت صنعت پرداخت و گفت: بررسی نمودارها نشان می‌داد، ارز ۴ هزار تومانی باعث به‌وجود آمدن یک رانت عظیم شد که پیرو آن شمار زیادی از تولیدکننده‌نماها هم وارد عرصه شدند و به تقاضای کاذب به وجود آمده دامن زدند؛ در برخی گریدها با وجود نیاز به سهمیه و کد بهین‌یاب، تا ۴۰۰ درصد افزایش تقاضا را شاهد بودیم. در این میان احتمال دریافت کالا از سوی متقاضی واقعی به یک چهارم رسیده بود و مجبور بود برای تامین بقیه نیاز خود به تولیدکننده‌نماها یا ویژه‌خواران مراجعه کند.  این شرایط باعث افزایش هزینه پتروشیمی‌ها نیز شد که با توجه به تصمیم درستی که گرفته شد و مبنا قرار دادن ارز نیمایی، در برخی گریدها قیمت‌ها در بازار آزاد روند کاهشی قابل ملاحظه‌ای را در پیش گرفت و تقاضاهای کاذب از بازار کنار رفت و این شواهد بر درست بودن سیاست در پیش گرفته شده توسط دولت در این بازار صحه می‌گذارد.

 وی در مورد پیش‌بینی وضعیت پتروشیمی‌ها با ادامه این روند گفت: برای پیش‌بینی و قضاوت در مورد وضعیت پتروشیمی‌ها کمی زود است چرا که برای ارزیابی شرایط آنها باید منتظر صورت‌های مالی ماند اما به هر حال نمی‌توان این واقعیت را کتمان کرد که با حذف ویژه‌خواری، صنایع بالادست و پتروشیمی منفعت خود را برداشت می‌کنند و صنایع پایین دست نیز مواد اولیه مورد نیازشان را راحت‌تر می‌خرند. اما به دلیل رکود تورمی حاکم بر بازار، شاید تقاضای مصرفی برای صنایع تکمیلی با توجه به کاهش قدرت خرید به دلیل افزایش قیمت‌ها و نیاز به نقدینگی، کم شده باشد و این خطری است که احتمال می‌رود پس از مدتی دامن پتروشیمی‌ها را هم بگیرد.

منبع: دنیای اقتصاد