Association of PVC Pipe and Fitting Producers

به‌صورت دقیق‌تر دستورالعملی مبنی بر تغییر فرمول قیمتی از ارز رسمی بانک مرکزی به نرخ‌های بازار ثانویه منتشر نشده و روال قیمت‌گذاری پیشین باز هم ملاک محاسبه نرخ خواهند بود. شایعات در حاشیه بازار هم از سوی هیچ مقام رسمی در صنعت پتروشیمی و افراد مرتبط با شیوه قیمت‌گذاری‌ها تایید نشده و احتمالا برای هفته آینده نیز همین ساز و کار قیمتی تداوم می‌یابد.

«دنیای اقتصاد» در گفت‌وگو با دکتر حامد سلطانی‌نژاد مدیرعامل بورس کالا، رضا محتشمی‌پور مدیرکل دفتر صنایع تکمیلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی و روح‌الله وحیدکیانی مدیر دفتر تنظیم بازار شرکت ملی صنایع پتروشیمی این احتمالات را پیگیری کرد که همگی اعلام کردند هیچ دستورالعمل جدیدی ابلاغ نشده است. بررسی‌های میدانی در حاشیه بازار و رصد خبرهای مختلف و حتی بررسی گمانه‌زنی‌ها نشان می‌دهد که دولت تاکنون تصمیمی در این خصوص نگرفته و اگر تصمیمی گرفته شود نیز به‌صورت رسمی اطلاع‌رسانی خواهد شد.از سوی دیگر تایید این ذهنیت حتی اگر صحت داشته باشد هم زمان‌بر است و در کوتاه‌مدت اثر چندانی بر بازار بر جا نخواهد گذاشت. در کنار تمامی این موارد رشد قیمت‌ها در بازار آزاد در روز گذشته نه تنها توجیهی نداشته بلکه از شائبه بازارسازی‌هایی جدی رنج می‌برد که پس از بررسی دقیق‌ حجم عرضه‌ها در روزهای اخیر و حتی رصد رفتار معامله‌گران با صراحت کامل مورد بررسی قرار خواهد گرفت. رشد قیمت‌های روزهای اخیر نشان می‌دهد که حجم عرضه بسیاری از پلیمرها در بورس کالا کافی نیست، چراکه برخی تولیدکنندگان توان تولید و عرضه بیشتری دارند. توانایی عرضه در بورس کالا و عدم عرضه احتمالی مطلبی نیست که بتوان از کنار آن به سادگی عبور کرد.

قیمت فعلی هنوز ۴۲۰۰ تومان است

دکتر حامد سلطانی‌نژاد، مدیرعامل بورس کالا درخصوص آخرین وضعیت قیمت‌گذاری محصولات پتروشیمی و سایر کالاها در بورس کالا عنوان کرد: به‌صورت رسمی تاکنون (ظهر روز قبل) چیزی به ما ابلاغ نشده است و خود ما هم مطالب را تاکنون از رسانه‌ها تعقیب کرده‌ایم. به نظر می‌رسد که تا این لحظه ذهنیت تصمیم‌سازان اقتصادی همچنان برای تامین نیاز داخلی بر مبنای دلار ۴۴۰۰ تومان یا حتی دلار ۴۲۰۰ تومان است.

البته صادرات با نرخ بازار ثانویه یا همان بازار آزاد خواهد بود. تفاوت بین قیمت‌های داخلی و صادراتی خود نشان‌دهنده یک شکاف قیمتی است و در نهایت به چالشی در بازار بدل می‌شود که یکی از خروجی‌های آن قاچاق است. البته می‌توان به جای قاچاق مستقیم مواد اولیه با یک مرحله ابتدایی و ساده از فرآوری‌هایی که تکنولوژی و عملکرد پیچید‌ه‌ای ندارند نیز استفاده کنند تا از ما‌به‌التفاوت قیمت‌های داخلی و صادراتی استفاده کنند. البته تبدیل کردن به قراضه یا تبدیل به یک کالای دیگر نیز در دستور کار برخی قرار می‌گیرد.

این در حالی است که مسوولان به‌صورت جدی دغدغه دارند تا قیمت‌ها در بازار آزاد افزایش پیدا نکند. این دغدغه درستی است ولی دستوری شدن نرخ یا سرکوب قیمت‌ها شاید امکان‌پذیر نباشد. در این شرایط نیاز به بازارگردان یا صندوق‌های سپرده کالایی بیش از هر زمان دیگری حس می‌شود. باید به صراحت عنوان کرد و پذیرفت که اختلاف قیمت‌ها بین بورس و بازار منطقی نیست و ممکن است این شرایط دشوارتر شود، البته برای بازگشت به شرایط متعادل و حتی در گام اول حفظ شرایط موجود به اختیار عمل بیشتر در بورس کالا نیاز داریم.تجربه نشان داده که در بازار به افراد و نهادهایی برای تنظیم بازار نیاز داریم؛ اگرچه برای دست‌یافتن به این اهداف تنها وجود انبار و در اختیار بودن موجودی قابل توجه از کالای مورد نظر کافی نباشد. به‌صورت دقیق‌تر در کنار نیاز به موجودی انبارها به مدیریت توزیع هم نیاز داریم که در چارچوب بازارهای رسمی استفاده از گواهی سپرده کالایی ساده‌ترین ابزار مالی مفید خواهد بود اگرچه استمرار عرضه و نیاز به بازارگردانی مورد توجه قرار خواهد گرفت.

وی در ادامه عنوان کرد: باید توجه داشت که زمانی واسطه‌ها با رویکرد بازارسازی فعال می‌شوند که حس کنند در بازار کسی قوی‌تر از آنها نیست. در شرایط فعلی تجربه بازارگردانی در سایر بازارها قابل بهره‌برداری است یعنی در دوره‌های ضعف بازار حضور به‌عنوان خریدار و در التهاب قیمتی ایفای نقش به‌عنوان فروشنده را می‌توان ساده‌ترین رویکرد برای مدیریت بازار به شمار آورد.

در کنار بازارگردانی نیاز به صندوق‌های سپرده کالایی و ابزارهایی مثل معاملات سلف اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. در کنار تمامی این موارد تلاش برای مدیریت بازار باید به تمامی زنجیره تولید باز گردد مثلا در بورس کالا این رویکرد در پیش گرفته شده که کسانی که شمش فولاد خریداری می‌کنند باید محصول تولیدی خود را با نرخ مصوب در همین بازار به فروش برسانند یا کاتد مس نیز با همین رویکرد به عرضه مفتول در بورس کالا منتهی خواهد شد. این مسیر گام‌های اول تلاش‌ها برای مدیریت بازار در تمامی زنجیره ارزش است. البته در کنار این موارد تفاوت قیمت‌ها بین رینگ داخلی و صادراتی خود به یک ابهام جدید در حوزه تسویه وجوه منتهی شده که در آینده به‌صورت دقیق‌تر اطلاع‌رسانی خواهد شد.طبق قوانین کالاهای عرضه‌شده در بورس کالا مشمول قیمت‌گذاری دولتی نیست ولی رویکرد بخشنامه‌نویسی وزارت صمت در شرایط فعلی موجب شده تا آزادی عمل بورس کالا تا حد بسیاری محدود شود. دکتر حامد سلطانی‌نژاد در این خصوص گفت: برای بورس کالا نقش‌های بسیاری مطرح می‌شود ولی در شرایط پیچیده فعلی ۴ نقش اصلی کشف قیمت، تخصیص بهینه منابع، امنیت تسویه وجوه و استمرار عرضه‌ها بیش از سایر موارد برجسته می‌شود. باید پذیرفت که در شرایط طبیعی قرار نداریم اگرچه فاصله نوسان قیمتی ۵ درصدی در بورس خود نشان‌دهنده آزادی عمل محدودی است که خود می‌تواند تنظیم‌گر بخشی از بازار باشد.

ضرورت رتبه‌بندی کارگزاران

مدیرعامل بورس کالا درخصوص رتبه‌بندی کارگزاران عنوان کرد: در شرایط فعلی دیدگاه‌ها عوض شده است. کارگزار به‌عنوان یک نهاد مالی شناخته شده و بنیه مالی بالاتر و کفایت سرمایه بیشتر به‌عنوان استراتژی اصلی برای رتبه‌بندی کارگزاران مورد توجه قرار گرفته و این گونه کارگزار رتبه بالاتری پیدا می‌کند. این رویکرد تا حدودی قابل پذیرش است زیرا با توان مالی بالاتر جذب نیروی بیشتر و کاهش ریسک فعالیت‌‌ها انتظار می‌رود.در کنار این مطلب کلی نیاز به کارگزاری‌های تخصصی در حوزه کالایی با توان بازاریابی بیشتر، پذیرش کالا و حتی بازارگردانی و تشکیل سبدهای کالایی حس می‌شود. البته با توجه به اهمیت توانمندی مالی ناخودآگاه کارگزاری‌های نهادی در رتبه‌های بالاتری قرار می‌گیرند. در کنار این موارد توجه به تخلفات کارمندان همچون تخلفات مالی نیز در دستور کار قرار خواهد گرفت. برخی شایعات حکایت از آن دارد که بعضا در برخی از کارگزاری‌ها بخش کالایی واگذار می‌شود و البته صحت این ادعا به معنی تحمیل‌ ریسک‌های بزرگی به سیستم کارگزاری است. این ریسک‌ها در سهام کمتر است ولی در معاملات کالایی شرایط متفاوت خواهد بود. این ریسک‌ها تنها در حوزه بازار سرمایه محدود نشده و ابعاد بزرگ‌تری پیدا خواهد کرد. توصیه می‌شود در شرایط فعلی شرکت‌های کارگزاری به بخش کالایی خود توجه بیشتری داشته باشند. وی در ادامه عنوان کرد: شاید بهتر باشد رتبه‌بندی کارگزاران در بورس انجام نشده و همچون سایر کشورهای جهان مؤسسات رتبه‌بندی وارد عمل شوند. البته طبقه‌بندی‌ و رتبه‌سنجی‌ها تنها به کارگزاران محدود نشده و مشتریان از بورس کالا را نیز در بر می‌گیرد. به همین دلیل ملاک‌هایی در بورس کالا تعریف شده که بر مبنای آن فعالیت‌هایی نیز انجام گرفته و طرح کلی آن آماده شده است.

نوسان در بازار پلیمرها

اعلام آغاز به کار معاملات در بازار ثانویه ارزی در کنار کاهش مستمر قیمت سکه در بازار آزاد، دو سیگنالی بود که در نهایت از احتمال افت قیمت‌ها در بازار آزاد محصولات پتروشیمی حکایت داشت. این در حالی بود که در ساعات ابتدایی روز گذشته تکانه‌هایی از کاهش نرخ خودنمایی کرد ولی با گذشت زمان شاهد افزایش نرخ برای اغلب گریدهای پلیمری بودیم که خود داده‌ای عجیب در حاشیه بازار بود.

ساده‌ترین دلیل برای رشد قیمت‌ها را می‌توان شایعه تغییر مکانیزم قیمتی و تغییر قیمت ارز از دلار رسمی به دلار بازار ثانویه دانست. این در حالی بود که قیمت رسمی ارز که بیش از ۴ هزار و ۴۰۰ تومان بوده، هم‌اکنون به ۴ هزار و ۲۰۰ تومان کاهش یافته و این احتمال وجود دارد که تا فروردین‌ماه سال آینده همین نرخ باقی بماند.در هر حال شایعه موتور محرک اول رشد قیمت‌ها بود و البته در کنار این داده مهم که حتی گسترش آن نیز خود به بررسی‌های دقیق‌تری نیاز داشته و می‌تواند رمزگشایی از آن، اطلاعات بیشتری را به تصمیم‌سازان اقتصادی ارائه کند حجم معاملات در بورس کالا نیز سیگنال مهم دیگری به شمار می‌رود که در ادامه به آن بیشتر می‌پردازیم.تغییر فاز قیمتی و جهش افزایشی در بازار پلیمرها در شرایطی محقق شد که بازار میل به افت قیمت‌ها را از خود نشان داده‌ بود آن هم در وضعیتی که رشد نرخ در روزهای ابتدایی هفته جاری شکننده و کم‌شتاب بود و همین نکته پتانسیل تغییر فاز قیمتی را در بازار آزاد افزایش داد. از سوی دیگر بازار با قیمت‌های بالایی دست و پنجه نرم می‌کند و همین نکته به معنی عقبگرد برخی خریداران مواد اولیه و خرید به میزان ضرورت خواهد بود.

از سوی دیگر قیمت محصولات در بازار داخلی برای محصول نهایی اگرچه افزایش یافته ولی هنوز رشد قیمت مواد اولیه در افزایش نرخ محصول نهایی سرشکن نشده و همین داده فشار مضاعفی بر تولیدکننده وارد می‌کند. البته رونق صادرات خود به کمک تولیدکننده آمده و همین داده توجیهی برای خرید مواد اولیه گران‌تر خواهد بود. از سوی دیگر هنوز هم جریان صادرات مواد اولیه به‌صورت‌های مختلفی که می‌توان از عنوان قاچاق هم برای آنها استفاده کرد جریان دارد و تداوم آن باز هم فضا را برای تولیدکننده در صنایع تکمیلی محدودتر خواهد کرد. این وضعیت دشوار چهره واقعی بازاری است که با مشکلات جدیدی دست و پنجه نرم می‌کند.

در کنار تمامی این موارد ذات آغاز به کار معاملات در سامانه و بازار ثانویه ارزی را باید خوش‌یمن ارزیابی کنیم زیرا نرخ کشف‌شده برای دلار خود معرف بسیار مهمی برای دورنمای قیمت‌ها در بازار خواهد بود. حال که قیمت‌های کشف شده در بازار ثانویه ارزی کمتر از۹هزارتومان است به معنی آن خواهد بود که قیمت دلار کشف شده در بازار آزاد پلیمرها قطعا باید کمتر از این نرخ باشد زیرا بالاتر از این نرخ یا حتی برابر، دیگر توجیه صادراتی نداشته و حتی مصنوعات تولیدی از آن نیز توان بازاریابی چندانی در کنار نوسان قیمت دلار نخواهند داشت. این نکته را باید جدی گرفت زیرا در نهایت بازارهای صادراتی همچون بازار داخلی واقعیت‌های مشهودی نداشته و داده‌های تاثیرگذار بسیاری بر آنها ایفای نقش می‌کنند.

هزینه‌های حمل، بارگیری و تخلیه و هزینه تسویه وجوه مواردی است که در نهایت بر هزینه‌های جانبی این معاملات تاثیرگذار بوده که در نهایت محاسبات نسبتا پیچیده‌ای را می‌طلبد. از سوی دیگر احتمال بالاتر بودن قیمت کشف شده در بازار آزاد برای صادرات محصول نهایی یا حتی مواد اولیه به کشوری همچون عراق اگرچه در تقارن با قیمت‌ها در بازار ثانویه ارزی نوسان می‌کند ولی کشف نرخ احتمالا برای بازار آزاد اندکی بالاتر رقم می‌خورد. با توجه به این شرایط در ابتدا باید قیمت تعادلی در بازار ثانویه ارزی و نرخ کشف شده در بازار آزاد در کشورهای منطقه را ملاک محاسبه قرار داد و سپس به رخدادهای بازار توجه کرد. به‌صورت عمومی اظهارنظر قطعی را بهتر است به آینده کوتاه‌مدت موکول کنیم که هم نرخ ارز آن شفاف شده و هم معاملات بورس کالا دقیق‌تر قابل ارزیابی است.

معاملات بورس کالا جذاب نیست

در هفته جاری ( تاکنون) معاملات بورس کالا به نسبت هفته قبل از آن جذابیت چندانی نداشته و حتی از کاهش حجم عرضه‌ها می‌توان خبر داد. این نکته منفی پس از شایعات حاشیه‌ای در بازار موتور محرک دوم رشد قیمت‌ها بوده، زیرا بسیاری از واسطه‌ها یقین می‌کنند که کالای جدیدی به بازار تزریق نمی‌شود. همین داده برای تداوم رشد قیمت‌ها و البته جهش قیمتی روز قبل کافی بود و حتی اگر گسترش شایعه رشد نرخ از فراگیری کمتری برخوردار بود نیز همین روند عمومی رشد قیمت‌ها را تجربه می‌کردیم. ساده‌ترین برآوردها از دستورالعمل‌های موجود در چارچوب رعایت کف عرضه‌ها در بورس کالا، رشد عرضه پلیمرها بوده ولی تاکنون نه تنها تأثیر مثبتی بر جای نگذاشته بلکه به سیگنالی برای عدم حمایت از بازار و تزریق تکانه‌های جدیدی از رشد قیمت‌ها منجر شده است.

آمارهای بورس کالا در روز گذشته نشان‌دهنده داد و ستد نزدیک به ۳۵ هزار تن از انواع پلیمرها بوده ولی در برابر این حجم معامله، ۳۴۲ هزار تن تقاضا ثبت شده است. این در حالی بود که حجم معاملات در هفته گذشته تا پایان روز گذشته نزدیک به ۵۷ هزار تن بوده که خود از یک عقبگرد مهم در حجم معاملات حکایت دارد. حجم معاملات هفته گذشته نزدیک به ۶۷ هزار تن برای بازار اصلی بوده که نشان می‌دهد وضعیت معاملات در هفته جاری چندان هم جذاب نبوده و نیست. واقعیت‌های معاملاتی برای بازار پلیمرهای بورس کالا در پایان هفته جاری روشن‌تر خواهد شد و آن زمان می‌توان با صراحت کافی درخصوص واقعیت‌های بازار در چارچوب حجم معاملات به اظهارنظر شفاف پرداخت.

منبع: دنیای اقتصاد