احتمال بهبود در بازار بسیار است، ولی نمی‌توان از اثرگذاری این هفته قیمت‌های پایه بر عملکرد بازار هم غافل شد اگرچه امیدواریم جریان غالب در این بازار به سمت بهبود حجم معاملات و رونق تولید در صنایع تکمیلی متمایل شده باشد.

 تداوم کاهش «شاخص قیمت پلیمرهای دنیای اقتصاد»
«شاخص قیمت پلیمرهای دنیای اقتصاد» در هفته گذشته با ۷۱/ ۰درصد کاهش روبه‌رو شد و به ۹ هزار و ۲۳۴ تومان رسید که کمترین رقم ثبت شده از اواخر بهمن‌ماه سال گذشته تاکنون بوده است. این درحالی بود که نوسان قیمت دلار نیمایی مورد محاسبه در نرخ‌های پایه در هفته گذشته افت ۴۴/ ۰ درصدی داشت که نشان می‌دهد یکی از دلایل اصلی برای کاهش نرخ، افت رقابت برای خرید و کاهش قیمت‌های کشف شده در بورس‌کالاست. هم‌اکنون هفته‌هاست که «شاخص قیمت پلیمرهای دنیای اقتصاد» در مسیر کاهشی قرار داشته و این افت به معنی افت قیمت‌ها در بازار داخلی و بورس‌کالاست و می‌تواند محرکی برای رشد تقاضا در بورس و بازار به‌شمار رود. البته بازار را باید با دو ذهنیت متفاوت مورد بررسی قرار داد یکی آنکه برخی از اهالی بازار هنوز به کاهش قیمت‌های پایه توجه دارند و همین انتظار موجب خواهد شد تقاضا به‌صورت حداقلی به بازار پلیمرهای بورس‌کالا وارد شود که خود یک سرعت‌گیر در مسیر حجم خرید به‌شمار می‌رود. در برابر آن این ذهنیت نیز ایجاد شده که قیمت‌ها تقریبا به کف رسیده است و به مرور زمان می‌توان منتظر تغییر فاز نرخ بود. البته تا زمانی که شاهد کاهش مستمر قیمت دلار نیمایی هستیم، احتمال عدم کاهش قیمت‌های پایه در بورس‌کالا، طرفداران زیادی ندارد مگر آنکه بازارها از مسیر رشد قیمت‌های جهانی شاهد سوخت‌گیری جدیدی باشد که در این خصوص هم نمی‌توان اظهارنظر قاطعی داشت آن‌هم در شرایطی که پتانسیل مدیریت قیمت‌های پایه توسط نهاد قیمت‌گذار هم مطرح است. تجربه نشان داده که پیش‌داوری برای قیمت‌های پایه همیشه هم درست از آب در نمی‌آید.

  ثبات نسبی حجم دادوستد پلیمرها در بورس‌کالا
حجم معاملات پلیمرها در بورس‌کالا در هفته گذشته تغییر چندانی با هفته قبل از آن نداشت و حتی شاهد رشد ۱/ ۰ درصدی این حجم بودیم اگرچه میزان افزایش کل در هفته گذشته رقمی نزدیک به ۵۶ تن بود. این ثبات نسبی حجم معاملات را می‌توان جدی گرفت، زیرا نشان می‌دهد بازار حتی با نزدیکی به یک هفته نیمه‌تعطیل، باز هم در برابر افت حجم معاملات مقاومت کرده است که در گذشته درخصوص این موارد یعنی سرعت‌گیرهای کاهش حجم معاملات اندکی صحبت کردیم که البته صحت آن را می‌توان در حجم داد و ستد هفته گذشته مشاهده کرد. در هفته قبل حجم عرضه‌ها نزدیک به یک درصد کاهش داشت و به کمتر از ۸۲ هزار تن رسید. این سومین هفته است که شاهد کاهش مستمر عرضه‌ها هستیم و از اوج آن در هفته‌های اخیر یعنی رقمی نزدیک به ۹۴ هزار تن در هفته منتهی به ۱۱ مهر، به کمتر از ۸۲ هزار تن در هفته گذشته رسید که افت ۱۲ هزار تنی عرضه‌ها را نشان می‌دهد. این داده خود یکی از دلایل کاهش حجم معاملات به‌شمار می‌رود، ولی افت تقاضا به رقابت برای خرید در بازار هم منتهی نشد که از نوسان «شاخص قیمت پلیمرهای دنیای اقتصاد» قابل رهگیری است. این درحالی است که حجم عرضه‌های فعلی هنوز چیزی بیشتر از حداقل‌های بازار است و به‌جز چند گرید خاص، نمی‌توان در مورد کاهش عرضه‌ها انتقاد بزرگی داشت. البته کاهش حجم عرضه‌ها با افت تقاضا همراه شده است آن‌هم در شرایطی که تقاضای هفته قبل به نسبت هفته پیش از آن کاهش ۳۷/ ۴ درصدی دارد و به کمترین حد در ۶ هفته اخیر رسیده است. این سیگنال یعنی کاهش مستمر تقاضا را باید جدی گرفت زیرا دقیقا عکس روند کلی قیمت‌هاست یعنی با افت نرخ شاهد کاهش تقاضا هستیم که خود یکی از دلایل ورود بازار به رکود است و نشان می‌دهد بازار اثرپذیری از نوسان قیمت‌ها را کم‌رنگ ارزیابی می‌کند. این سیگنال درحالی ایفای نقش می‌کند که درصد داد و ستد عرضه‌ها در هفته گذشته به ۷۴/ ۶۵درصد رسیده که بالاترین رقم ثبت شده در ۳ هفته اخیر است گویی بازار همین عرضه‌ها را غنیمت شمرده و نیاز خود را به‌رغم کاهش قیمت‌ها تامین می‌کند. همین نکته نشان می‌دهد که باز هم ضرورت برای خرید، محرک اصلی معاملات بوده و هنوز شاهد معاملات سفته‌بازی در بازار پلیمرها نیستیم گویی هنوز ذهنیت بازار به‌صورت قاطع بر رشد قیمت‌ها تعلق نگرفته است.

از سوی دیگر بازار یک هفته نیمه‌تعطیل را پیش‌رو دارد و به‌صورت سنتی امکان کاهش حجم معاملات در هفته جاری وجود خواهد داشت، ولی با توجه به تجربیات هفته‌های اخیر، امکان رشد حجم معاملات حتی در یک هفته نیمه‌تعطیل هم منتفی نیست. در هفته‌های اخیر یک بار چنین رخدادی به ثبت رسید و ممکن است این داده باز هم خودنمایی کند.

  تغییر فاز بسیار آرام بازار آزاد پلیمرها
در بازار آزاد پلیمرها شاهد رخدادهای جدیدی هستیم که شاید بتواند آینده این بازار را تعیین کند. قیمت‌ها بعد از یک دوره مستمر از افت نرخ، در برابر کاهش مقاومت کرده و حتی درخصوص برخی گریدهای خاص، می‌توان جرقه‌های رشد نرخ جدیدی را مشاهده کرد. این رفتار یک سیگنال دوگانه را به بازار تزریق می‌کند؛ یکی آنکه بازار آزاد مدت‌هاست که نوسان قیمت‌های پایه در بورس‌کالا را به‌عنوان یک رکن اصلی قیمت‌گذاری یا مهم‌ترین داده تعیین نرخ به رسمیت شناخته و بازار هم خود را با قیمت‌های پایه در بورس و مخصوصا نرخ‌های کشف شده همسان‌سازی می‌کند. این روند به این معنی است که اگر باز هم شاهد افت قیمت‌های پایه در بورس‌کالا باشیم، بازار میل به کاهش قیمت‌ها را رها نخواهد کرد. در برابر این سیگنال یک داده دیگر هم متصور است و آن مقاومت بازار در برابر افت قیمت‌هاست؛ یعنی اگرچه بازار قیمت‌های بورس‌کالا را به رسمیت می‌شناسد، ولی با فراز و فرود تقاضا با فرض موجودی انبارها، هم‌اکنون درحال مقاومت در برابر افت نرخ است.

 اگر این مقاومت تداوم یابد که بعید نیست؛ جریان قیمتی مسیر جدیدی را برای خود ترسیم خواهد کرد که بعد از مدت‌ها افت نرخ و سپس ثبات شکننده بازار، جریان به سمت افزایش قیمت‌ها تغییر فاز خواهد کرد. این تغییر فاز به این معنی است که جریان تقاضا در بازار داخلی تقویت شده و در برابر آن، اگر همین حجم از معاملات در بورس‌کالا به ثبت برسد، تغییر فاز قیمتی به سمت رشد نرخ دور از ذهن نخواهد بود. این سیگنال بیش از همه از رشد زیرپوستی تقاضا در بازار داخلی حکایت دارد. حال اگر این موارد مخصوصا مقاومت در برابر افت قیمت‌ها را برجسته‌تر از قبل ارزیابی کنیم، می‌توان رشد تقاضا از مسیر تقاضای واقعی در صنایع تکمیلی را به‌عنوان یک اصل در نظر گرفت که خروجی آن بهبود محسوس و بیشتر حجم تولید و شاید خروج از رکود انتظاری در این بازار باشد.

برای تحلیل دقیق‌تر باید به نوسان قیمت‌های پایه پیش رو بیشتر از قبل توجه کرد و اگر شاهد باشیم که قیمت‌های پایه افت بزرگی نداشته و حتی جرقه‌های پراکنده از رشد قیمت‌ها را ثبت کند، جریان تقاضا به بازار داخلی و بورس‌کالا بازمی‌گردد و شرایط را متفاوت از چیزی که هست رقم خواهد زد. به‌نظر می‌رسد قیمت‌های پایه پیش رو مهم‌تر از هفته‌های قبل بوده و می‌تواند اطلاعات بهتری را به مخاطب ارائه کند. در هر حال همه چیز برای یک تغییر فاز در بازار پتروشیمی‌ها مهیاست و تنها به چند جرقه مهم نیاز دارد تا بازاری با چهره‌ای متفاوت را شاهد باشیم. حال در شرایطی که حجم معاملات در بورس‌کالا به یک ثبات نسبی رسیده و رشد چندانی نداشته است، می‌توان گفت که چهره بازار از مسیر کاهش موجودی انبارها نیز باید مورد رهگیری قرار گیرد. در شرایطی که موجودی انبارها به هر دلیل پایین باشد، تکانه‌های تقاضا اثرگذاری بزرگ‌تری بر روند معاملات و نوسان قیمت‌ها بر جای می‌گذارد.  از هم‌اکنون نمی‌توان رای به رشد قیمت‌ها و تغییر فاز بازار داد؛ ولی اگر داده‌های ذکرشده با محوریت نوسان قیمت‌های پایه در بورس‌کالا را شاهد باشیم، فاز روانی بازار هم تغییر کرده و شرایط برای بهبود و رشد قیمت‌ها مهیاتر از قبل خواهد بود.

  دورنمای بازار و یک پیچیدگی جدید
هیچ بعید نیست که بازار پلیمرها باز هم وارد یک فاز جدید از تجدید توانمندی‌های پیشین‌شده باشد. به‌صورت دقیق‌تر می‌توان گفت که بعد از مقاومت جالب بازار در هفته گذشته در برابر افت حجم معاملات و همچنین مقاومت بازار آزاد در برابر افت قیمت‌ها، ممکن است شاهد رشد حجم معاملات در هفته جاری باشیم؛ اگرچه این ادعا را نمی‌توان با صراحت بیان کرد. نه تنها در بازار پلیمرها، بلکه در بسیاری از بازارهای کالایی مشابه حتی در روزهای آغاز فصل بارندگی، شرایط به سمت قدرت‌نمایی جدیدی حرکت کرده است آن هم در وضعیتی که نرخ‌های موجود به قدری جذاب است که تولید را توجیه‌پذیر جلوه می‌دهد. از سوی دیگر انتظار می‌رود که صادرات محصولات نهایی به سمت بازار عراق از سر گرفته شود که تقاضای جدیدی را ایجاد خواهد کرد. همچنین بازار از روزهای سخت رکود در ماه‌های گذشته عبور کرده و تکانه‌های معاملاتی اواخر شهریور و اوایل مهرماه نیز چنین احتمالی را نشان می‌دهد گویی بازار می‌خواهد موفقیت‌های پیشین خود را بازیابی کند.

این رفتار معاملاتی را باید جدی گرفت؛ زیرا می‌تواند جریان جدیدی را برای بازار ترسیم کند. واقعیت‌های حجم تولید در روزها و هفته‌های اخیر تفاوت چشمگیری با اواسط تابستان دارد که در نهایت بستر اصلی برای تغییر فاز بازار را فراهم می‌آورد. از سوی دیگر فاصله قیمت دلار آزاد و نیمایی هم به نسبت بالاست و در دو هفته اخیر، بالاترین اختلاف نرخ را تا اواخر تیرماه نشان می‌دهد. این موارد در کنار تغییر در سبد تقاضای روزهای سرد سال در مقایسه با تابستان پتانسیل بهبود در بازار را مطرح می‌کند، اگرچه باید صراحت لهجه در مورد بهبود بازار را به بعد از اعلام قیمت‌های پایه در بورس‌کالا موکول کرد.
 

منبع: دنیای اقتصاد