بازار هنوز متعادل است و به احتمال قوی در کوتاه‌مدت این تعادل پابرجا می‌ماند؛ اگرچه تا پایان سال‌جاری هم زمان زیادی باقی نمانده است. در این گزارش تلاش کردیم تا سبک تابلوخوانی برای تحلیل دقیق‌تر بازار پلیمرها را تکمیل و موشکافی کنیم. در روزهای آینده باز هم به بررسی رخدادهای بازار خواهیم پرداخت.

  سیگنال‌های تابلوخوانی معاملات

از زمانی که سبک تحلیل تابلوخوانی را به شیوه‌های مرسوم در گزارش‌های بازار پلیمرها افزودیم تاکنون به سمت افزایش داده‌های قابل استناد پیش‌رفته‌ایم و با توجه به این رویکرد دو جدول مختلف نیز به گزار‌ش‌های هفتگی اضافه شده است. استفاده از این داده‌ها می‌تواند دورنمای نسبتا مطلوبی را از شرایط کلی معاملاتی در این بازار فراهم کند یعنی به کمک آنها هم وضعیت هفته پیش‌رو قابل ارزیابی است و هم می‌توان به یک نگاه کلی در مورد اوضاع قیمتی در بازار آزاد در هفته بعد دست یافت. البته این اطلاعات به خودی خود نمی‌تواند آینده بازار را تعیین کند یعنی تنها نگاه به این جداول و آمارها و برآورد وضعیت بازار از مسیر برتری عرضه بر تقاضا در بازار داخلی یا بالعکس آن نمی‌تواند به تحلیل جامع بدل شود. به‌عنوان چند نمونه مشخص باید به سایر داده‌های تاثیرگذار هم اشاره کرد. قیمت‌های پایه در هر هفته خود مهم‌ترین رکن قیمت‌گذاری در بازار است ولی همین سیگنال هم از دو مسیر مختلف نیاز به تعدیل دارد. با توجه به نوسان حجم عرضه و تقاضا، قیمت‌های کشف شده در بورس کالا متغیر هستند یعنی به‌صورت کلی از قیمت‌های پایه اعلامی به‌صورت کامل تبعیت نمی‌کنند و با تغییر در حجم عرضه و تقاضا شاهد تفاوت در حجم رقابت و نوسان قیمت‌ها هستیم.

به همین دلیل و با توجه به پراکندگی جدی گریدهای پلیمری در بورس و بازار در هفته‌های قبل اقدام به تعریف شاخص قیمت پلیمرهای دنیای اقتصاد کردیم تا از آن مسیر بتوانیم وضعیت قیمتی را با صراحت بیشتری مورد رصد قرار دهیم. این شاخص یکی از داده‌های مهم برای بازار پلیمرهاست زیرا واقعیت‌های قیمتی را با دقت مطلوبی نشان می‌دهد. به‌عنوان مثال در هفته گذشته قیمت‌های پایه در بورس کالا به نسبت هفته قبل از آن تغییری نداشت ولی در همین زمان شاهد کاهش حجم عرضه، تقاضا و معاملات پلیمرها در بورس کالا بودیم یعنی وضعیت هفته قبل با هفته قبل از آن از لحاظ التهاب خرید، جذابیت گریدها، میزان عرضه و تقاضا و واقعیت‌های زیرپوستی در بازار متفاوت بود. در همین زمان به رغم ثبات قیمت‌های پایه، شاخص پلیمرهای دنیای اقتصاد کاهش داشت یعنی واقعیت‌های قیمتی بازار با داده‌های مرسوم آن متفاوت بود. این یکی از این واقعیت‌ها بود ولی در فاز بعدی باید به داده‌های دیگری توجه کرد که نیاز به تحلیل را در کنار این آمارها تقویت می‌کند.

در سال جاری به دلیل اعمال قیمت‌های دستوری در بازار پلیمرهای بورس کالا حجم تقاضا و البته حجم معاملات به‌طور گسترده‌ای افزایش یافت تا جایی که رکورد بیشترین حجم معاملات در تاریخ این بازار در نیمه اول امسال شکسته شد. این مطلب به معنی افزایش جدی تقاضا بود، بنابراین تقاضای مطرح شده برای سال جاری را نمی‌توان به‌عنوان یک اصل جدی به‌شمار آورد ولی استفاده از این فاکتور هم غیرقابل اجتناب است. از سوی دیگر به دلیل احتمال قاچاق پلیمرها از مرزهای رسمی و غیررسمی در نیمه اول امسال هم حجم معاملات در این بازه زمانی به شدت افزایش یافت ولی به مرور زمان و با الزامی شدن صادرات تنها از طریق تولیدکننده اصلی یا نماینده رسمی آن این فاکتور هم متعادل شد ولی در شرایط فعلی و با توجه به قیمت یک کالا در داخل و خارج از کشور جذابیت صادرات غیررسمی و حتی قاچاق به شدت کاهش یافته است.

  هزینه-فایده صنایع از وضعیت موجود

در هر حال کاهش حجم معاملات در بورس کالا به معنی احتمال رشد نرخ و افزایش آن یعنی تقویت تزریق کالا از بورس به بازار به معنی عدم رشد جدی نرخ است ولی در کنار آن باید نوسان قیمت‌های پایه را هم یک اصل به شمار آورد. البته تجربه ماه‌های اخیر نشان داده است که بازار بیش از قیمت‌های پایه، به نوسان تقاضا توجه می‌کند زیرا هیچ‌گاه در هفته‌های قبل تقاضا حالت تهاجمی و هیجانی به خود نگرفت ولی در کل شاهد بهبود حجم تقاضای داخلی در بازار آزاد و بورس کالا بودیم. البته خریدهای گسترده در بورس کالا در هفته‌های قبل هم به معنی افزایش جذابیت واسطه‌گری و سفته‌بازی بود ولی در شرایطی که بازار کشش رشد نرخ را نداشت و از هیجان تقاضا هم خبری نبود همین‌ خریدها به دستمایه‌ای برای نگرانی بدل شد و خریداران دیروز به فروشندگان امروز بدل شدند که همین سیگنال خود به معنی عدم رشد قیمت‌ها و حتی کاهش نرخ تعبیر شد. این سیگنال را باید جدی گرفت زیرا افت قیمتی در روزها و هفته‌های اخیر را می‌توان مترادف با زیان برخی معامله‌گران شجاع به شمار آورد یا کسانی که تنها به گفته این فرد مطلع یا آن فعال بازار اقدام به خرید می‌کردند. از سوی دیگر بازی‌های قیمتی با دلار نیمایی به‌عنوان اصلی‌ترین داده تأثیرگذار بر نوسان قیمت‌های پایه هم دراین‌خصوص به شدت مؤثر بود زیرا بازارساز اصلی توانست بسیاری از معامله‌گران و واسطه‌ها و سفته‌بازها را نه تنها خلع سلاح کند بلکه چیزی از نقره‌داغ کردن این افراد کم نداشت.  نوسان قیمت‌های پایه در شرایطی که با نوسان حجم معاملات و تغییر در حجم عرضه‌ها همخوان شود نه تنها اجازه رشد قیمت‌ها را نمی‌دهد بلکه با زیان واسطه‌ها، افت قیمت‌ها را برای اهالی بازار به همراه می‌آورد. در گذشته بارها به این نکته اشاره کرده بودیم که بازارسازی اصلی با ابزار نوسان قیمت‌های پایه در بورس کالا به فکر مدیریت بازار بوده و هست و اجازه نخواهد داد تا چند آگاه بازار یا فعال در فاز معاملات پلیمرها با پیش‌بینی وضعیت بازار از مسیر طرح‌ریزی‌شده به نفع خود و زیان صنایع تکمیلی استفاده کنند. در هر حال تاکنون بازی به نفع صنایع تکمیلی در جریان بوده است ولی برای آینده تضمینی وجود ندارد اگرچه از اما و اگرهای خود نیز برخوردار خواهد بود. فعالان بازار بهتر است از داده‌های فوق و تجربیات پیشین برای تحلیل واقعیت‌های بازار و همچنین ترسیم بهترین رویکرد برای استفاده حداکثری از ظرفیت‌های تولیدی بهره ببرند.

  نوسان شاخص قیمت پلیمرهای دنیای‌اقتصاد در هفته‌های اخیر

به‌رغم ثبات قیمت‌های پایه پلیمرها در هفته گذشته، شاهد بودیم که شاخص قیمت پلیمرهای دنیای اقتصاد در بورس کالا در هفته قبل ۵۵/ ۲‌درصد کاهش یافت و به ۸ هزار و ۶۲۱ تومان رسید. این نرخ البته در هفته‌های اخیر و دقیق‌تر در ۵ هفته اخیر کاهشی بوده است که با نوسان قیمت‌های پایه در بورس کالا همخوانی ندارد. این داده را باید جدی گرفت زیرا همین نوسان قیمت‌ها به‌صورت مشخص در بازار داخلی هم تجربه شده است یعنی به‌رغم چند جرقه مهم رشد قیمتی، ولی بازار در نهایت نه‌تنها از قیمت‌های پایه در بورس کالا، بلکه از نرخ‌های کشف شده در این بازار رسمی تبعیت کرده است که در شاخص قیمت‌ پلیمرهای دنیای‌اقتصاد می‌توان این نوسان قیمت‌ها را به وضوح مشاهده کرد.

در هفته گذشته شاخص قیمت پلیمرهای دنیای‌اقتصاد بدون توجه به نوسان قیمت‌های پایه به کمترین حد از شاخص قیمت شهریورماه تاکنون رسید که سیگنال بسیار مهمی برای بازار است. دلیل این رخداد هم می‌تواند بخشی از واقعیت‌های این بازار را روشن کند. افزایش نسبی قیمت دلار نیمایی در روزهای اخیر در کنار کاهش قیمت‌های جهانی پلیمرها و سایر محصولات پتروشیمی و سپس افزایش این نرخ موجب شد که نرخ‌های پایه در بورس کالا در سطوح متعادلی قرار بگیرند، اگرچه در کل این نرخ افزایشی قلمداد می‌شود. در کنار آن افزایش حجم معاملات در هفته‌های اخیر در کنار ثبات نسبی حجم عرضه‌ها موجب شد تا بازار تا ابتدای هفته گذشته هم با تغذیه کافی روبه‌رو شده و هم هیجان خرید آن اندکی کاسته شود. این شرایط در کنار ثبات نسبی عرضه‌ها و البته اما و اگرهایی در مورد شرایط و امکان‌پذیری صادرات مواد اولیه موجب شد تا در هفته گذشته پتانسیل رقابت در بورس کالا به‌شدت کاهش یابد تا در نهایت شاخص قیمتی کشف شده به کمترین سطح برسد. البته تغذیه کافی بازار به این معنی بود که نه‌تنها پتانسیل رشد نرخ بزرگی در بازار آزاد وجود نداشت بلکه برتری عرضه بر تقاضا به روند کاهش قیمت‌ها منجر شد. همین نکته البته جذابیت رقابت را در هفته گذشته به‌شدت کاهش داد و در نهایت ضعف قیمتی شاخص را موجب شد. همین داده را شاید بتوان یکی از سرعتگیرهای رشد قیمتی در بازار هفته جاری به‌شمار آورد حتی اگر قیمت‌های پایه هم افزایشی شود.

  وضعیت معاملات پلیمرها در هفته گذشته

معاملات پلیمرها در هفته گذشته در بورس کالا از وضعیت مطلوبی حکایت دارد. حجم معاملات بیش از ۵۰ هزار تن بوده یعنی بازار در رونق معاملاتی به‌سر برده است. همچنین در هفته‌های اخیر وضعیت معاملات به‌شدت جذاب بوده است و رکوردهای مهمی نیز به ثبت رسید یعنی کاهش نسبی حجم معاملات در یک هفته اخیر رخداد چندان مهمی به‌شمار نمی‌رود. البته این احتمال هم وجود دارد که یک جریان کاهشی بر نمودار حجم معاملات سایه انداخته باشد و بازار از این پس میل به کاهش حجم داد و ستد را در پیش خواهد گرفت ولی این احتمال به معنی افت حجم معاملات در هفته جاری نیست.

حجم عرضه پلیمرها در هفته گذشته در بورس کالا با ۴/ ۱۴‌درصد کاهش روبه‌رو و موجب شد تا این رقم به بیش از ۷۷ هزار و ۶۰۰ تن برسد که رقم مطلوب و قابل‌قبولی به‌شمار می‌رود. این در حالی بود که این رقم نزدیک به ۱۱‌درصد بالاتر از متوسط عرضه هفتگی امسال و ۴‌درصد بالاتر از رقم سال گذشته است. این شرایط باز هم نشان می‌دهد که عرضه‌ها در کل قابل‌قبول بوده است. بر اساس این حجم از عرضه‌ها، کمتر از ۷۶ هزار تن تقاضا در بورس کالا به ثبت رسید یعنی پس از ۴ هفته التهاب خرید، در هفته گذشته حجم تقاضا کمتر از عرضه‌ بود و البته به نسبت هفته قبل از آن بیش از ۳۰‌درصد کاهش داشته است. این وضعیت چیزی است شبیه به اشباع خرید یعنی خریداران دیگر توان و تمایل به خرید ندارند اگرچه کاهش جذابیت عرضه‌ها نیز در این‌خصوص موثر بوده است. از سوی دیگر در هفته‌هایی که قیمت‌های پایه تغییر نمی‌کند ناخودآگاه و به‌صورت سنتی (همچون سال‌های قبل) حجم تقاضا نیز کاهش می‌یابد زیرا در هفته قبل از آن حجم تقاضای بیشتری به ثبت رسیده است.

در هفته گذشته حجم معامله پلیمرها در بورس کالا به نسبت هفته قبل از آن ۶/ ۲۲‌درصد کاهش یافته و موجب شد این حجم به ۵۸ هزار و ۸۰۰ تن برسد که کمترین حد در ۵ هفته اخیر است. این در حالی است که این رقم در مقایسه با متوسط امسال نزدیک به یک‌‌درصد کمتر بوده ولی در مقایسه با سال گذشته ۱۲‌درصد بیشتر به ثبت رسیده است. همین رقم نشان می‌دهد که به‌رغم کاهش حجم معاملات، ولی بازار نیاز‌های خود را به‌صورت کلی برآورده کرده و شرایط متعادل و متوازنی به ثبت رسیده است.همان‌گونه که در جدول هم قابل مشاهده است نزدیک به ۷۶‌درصد از عرضه‌ها مورد معامله قرار گرفته و همچنین نسبت تقاضا در مقایسه با عرضه به رقمی نزدیک به ۹۸‌درصد رسیده است. این موارد البته با دقت بالاتری در جداول وجود دارد ولی نشان می‌دهد که از جذابیت خرید در مقایسه با هفته‌های گذشته کاسته شده است.

با توجه به موارد فوق می‌توان گفت که بازار در هفته قبل با چیزی شبیه به اشباع خرید روبه‌رو شده ولی در شرایطی این وضعیت معاملاتی به ثبت رسیده است که بازار چهره‌ای نیمه تعطیل داشته و روزهای تعطیلی ابتدای هفته گذشته تاثیر خود را در نهایت بر جای گذاشته است. با توجه به این شرایط پتانسیل بالابودن عرضه در بازار داخلی بالاست یعنی با نادیده گرفتن داده‌های جانبی، پتانسیل چندانی برای رشد قیمت‌های داخلی در این هفته وجود ندارد.

نکته پایانی را می‌توان در برآورد قیمت‌های پایه در هفته جاری لحاظ کرد. این هفته باز هم می‌توان گفت که امکان رشد قیمت‌های پایه در بورس کالا وجود دارد ولی تا زمانی که این نرخ به‌صورت رسمی اعلام نشده است نمی‌توان در این خصوص اظهارنظر قاطعی داشت. البته با فرض رشد قیمت‌های پایه بازار پلیمرها بورس کالا از پتانسیل رشد عرضه نیز برخوردار خواهد شد زیرا شایعاتی در مورد کاهش قیمت ارز به گوش می‌رسد که می‌تواند در قیمت دلار نیمایی هم تاثیرگذار باشد. این مطلب یعنی امکان کاهش قیمت‌های برای هفته‌های بعد وجود دارد و عرضه‌کنندگان شاید این سیگنال را درک کنند و برای استفاده از نرخ‌های بالاتر حجم عرضه‌های خود را افزایش دهند. این روند کلی به این معنی است که بازار اگرچه پتانسیل رشد نرخ دارد ولی این افزایش قیمت‌ها می‌تواند به تعویق بیفتد و شاید شاهد تقابل چند داده متناقض باشیم. البته هر گروه کالایی شرایط خاص خود را خواهد داشت ولی در کل می‌توان گفت که میل به صعود قیمت‌ها چندان قوی نخواهد بود ولی به مرور زمان جرقه‌های رشد نرخ افزایش می‌یابد.

منبع: دنیای اقتصاد