به‌‌رغم این چالش‌‌ها، افزایش صادرات به کشورهای همسایه و بهبود قیمت جهانی برخی محصولات پتروشیمی به رشد درآمدهای ارزی این صنعت کمک کرد. این در حالی است که برخی محدودیت‌های بین‌المللی، دسترسی به تجهیزات و دانش فنی را محدود کرده و عملا هزینه‌‌های تولید را افزایش داده است. در این سال، برخی از پروژه‌‌های نیمه‌‌تمام نیز پیشرفت داشتند و در دهه فجر امسال فازهای ۳۰۰۰ و ۴۰۰۰ و واحد ABS شرکت توسعه پلیمر پادجم و پست برق ۲۳۰ کیلوولتی شهرک پتروشیمی مکران در منطقه آزاد چابهار افتتاح شد. اهمیت این پروژه در این است که پس از راه‌‌اندازی واحدهای یوتیلیتی شامل آب، برق، بخار و سایر سرویس‌‌های جانبی امکان آغاز افتتاح پروژه‌‌های زیرساختی قطب سوم پتروشیمی کشور در چابهار مهیا خواهد بود. 

.اما همچنان باید به موضوع توجه داشت که محدودیت سرمایه‌گذاری و فناوری، سرعت توسعه پتروشیمی را کاهش داده است. عدم‌توازن در زنجیره ارزش نیز باعث شد برخی از واحدهای بالادستی با کمبود خوراک مواجه شدند، در حالی که در بخش‌‌هایی مانند پلیمرها، ظرفیت مازاد وجود داشت که باعث نوسانات شدید قیمتی شد.

چالش اصلی صنعت پتروشیمی در سال ۱۴۰۳

کمبود گاز طبیعی و تامین خوراک بزرگ‌ترین چالش صنعت پتروشیمی در سال ۱۴۰۳ بوده است. افزایش مصرف خانگی و نیروگاهی گاز در فصل پاییز و زمستان، باعث کاهش تامین خوراک برخی مجتمع‌‌های پتروشیمی شد و در برخی موارد، سهمیه‌‌بندی خوراک را به دنبال داشت.  مقرر شده است که در برنامه هفتم پیشرفت کشور ظرفیت صنعت پتروشیمی به ۱۳۱ میلیون تن برسد، اما اکنون ۲۱‌درصد ظرفیت صنعت پتروشیمی را نمی‌توان استفاده کرد که بنا بر اعلام مسوولان شرکت ملی پتروشیمی ۶۰‌درصد از آن یعنی چیزی معادل ۱۲درصد ظرفیت سالانه پتروشیمی به دلیل نبود گاز است. این در حالی است که به گفته ربانی سرپرست بهینه‌سازی شرکت صنایع ملی پتروشیمی ایران هر روز قطع گاز حدود ۱۰ همت از عدم‌النفع پتروشیمی‌ها به کشور آسیب می‌زند

. با توجه به موارد فوق جمعا به گفته دبیرکل انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی قطع و محدودیت گاز در سال ۱۴۰۳ بیش از ۱.۵ میلیارد دلار خسارت به این صنعت وارد کرده است. سیاست‌‌های غیرشفاف در تخصیص خوراک، قیمت‌گذاری دستوری، عدم‌سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌‌ها و عدم‌اصلاح سیاست‌‌های انرژی از جمله عواملی بودند که به صنعت آسیب زدند.

اقدامات کمک‌‌کننده: توسعه صادرات به بازارهای منطقه‌‌ای، بهره‌‌گیری از تهاتر برای تامین تجهیزات، افزایش بهره‌‌وری در برخی مجتمع‌‌ها و توسعه محصولات با ارزش افزوده بالاتر، از جمله اقدامات مثبت بودند.

پیشنهادها برای سال ۱۴۰۴

افزایش سرمایه‌گذاری در بهینه‌‌سازی مصرف انرژی و کاهش هدررفت گاز طبیعی، استفاده از نیروگاه‌های خورشیدی و کاهش مصرف گاز در نیروگاه‌های گازی، اصلاح سیاست‌‌های قیمت‌گذاری خوراک و تمرکز بر تبدیل ایران به هاب گازی منطقه می‌تواند تا حد زیادی این مشکل را برطرف کند.  یکی از مهم‌ترین روش‌های حل مشکل گازی پتروشیمی‌ها به خصوص در فصل زمستان استفاده از ظرفیت گازی کشورهای همسایه از جمله ترکمنستان و روسیه است که می‌توان گاز را با قیمت منطقه‌ای وبین‌المللی در اختیار پتروشیمی‌ها قرار داد و از کل ظرفیت این صنعت استفاده کرد. در صورت تامین پایدار گاز از ترکمنستان، فشار بر شبکه داخلی نیز کاهش خواهد یافت. به این معنا که ایران می‌تواند گاز ترکمنستان را در شمال کشور مصرف کند و معادل آن را در غرب کشور به ترکیه صادر و در جنوب در صنایع پتروشیمی مصرف کند. این سناریو به تامین بهتر گاز برای صنایع داخلی کمک خواهد کرد. 

توجه به این نکته مهم است که بیشتر پتروشیمی‌‌های گازی ایران در عسلویه و ماهشهر متمرکز هستند که خوراک خود را از منابع گاز پارس جنوبی تامین می‌کنند. ضمنا این موضوع می‌تواند به کاهش هزینه‌های انتقال گاز از جنوب به شمال نیز بکاهد. جمع‌بندی این موضوع این است که اگر این قرارداد به‌‌درستی مدیریت شود، می‌تواند حتی به کاهش کمبود گاز کشور کمک کند. سناریوی بهینه این است که ایران از گاز ترکمنستان برای تامین پایدار گاز شمال و شمال شرق کشور استفاده کند و در نتیجه، مقدار بیشتری از تولید داخلی خود را برای صنایع پتروشیمی و نیروگاهی در جنوب کشور آزاد کند.