موقعیت فعلی این صنعت نتیجه برنامه‌‌‌ریزی‌‌‌های گسترده و سرمایه‌گذاری‌‌‌های قابل‌توجه، به‌‌‌ویژه در اواسط دهه ۱۳۸۰ شمسی است. این تلاش‌‌‌ها به دو برابر شدن سهم صادرات صنعتی پتروشیمی در طول این دهه منجر شد. با این حال، از سال ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۴، صنعت پتروشیمی با چالش‌‌‌هایی مواجه شد. اجرای طرح هدفمندسازی یارانه‌‌‌ها و خصوصی‌‌‌سازی‌‌‌ها باعث کاهش روند توسعه و ظرفیت‌‌‌سازی در این بخش شد. اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی، برخلاف روندهای جهانی، موجب تقسیم نامطلوب صنعت پتروشیمی ایران شد. این صنعت به گروه‌‌‌هایی از افراد و نهادها، گاه غیرمرتبط، واگذار شد که عمدتا به دنبال حفظ وضع موجود و سودآوری کوتاه‌‌‌مدت بودند. تا به امروز، تولید محصولات پتروشیمی عمدتا بر اساس فناوری و مواد اولیه در دسترس صورت گرفته، بدون آنکه توجه کافی به توسعه زنجیره ارزش شود. برای نمونه، در سال‌های اخیر، تولید و فروش محصولاتی مانند آمونیاک، اوره، متان، متانول، اتان و اتیلن حجم قابل‌توجهی داشته است. اما این رویکرد، فرصت‌‌‌های ناشی از گسترش زنجیره ارزش را نادیده گرفته است. در حالی که با استفاده از این مواد به عنوان خوراک اولیه و تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر، می‌توان به توازن بهتری در زنجیره ارزش دست یافت. این استراتژی می‌تواند به افزایش درآمد فروش، تامین بهتر نیازهای داخلی و خارجی، ایجاد فرصت‌‌‌های شغلی بیشتر و سایر مزایای اقتصادی و اجتماعی منجر شود. اگر در سال‌های آینده صنعت پتروشیمی را به عنوان یک صنعت پیشران متصور باشیم؛ باید به پارادایم‌‌‌های آینده این صنعت و جهت حرکت صنعت پتروشیمی در جهان توجه کنیم.

صنعت پتروشیمی جهان در حال تجربه تغییرات ساختاری و تکنولوژیکی عمیقی است که چشم‌‌‌انداز آن را برای دهه‌‌‌های آینده شکل می‌دهد. این صنعت به دلیل نقش حیاتی در تولید محصولات متنوع مانند پلاستیک‌ها، مواد شیمیایی و سوخت‌‌‌های صنعتی، بخش کلیدی اقتصاد جهانی محسوب می‌شود. ارزش بازار پتروشیمی جهانی در سال ۲۰۲۴ حدود ۶۴۵ میلیارد دلار برآورد شده است و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۳۳ به بیش از ۱۰۴۵ میلیارد دلار برسد. عواملی همچون رشد جمعیت، شهرنشینی، توسعه فناوری‌‌‌های پیشرفته و تاکید بر پایداری زیست‌‌‌محیطی، موتور محرک این رشد هستند.

در این میان، پلیمرهای جدید به‌‌‌ویژه مواد پایدار و زیست‌‌‌تخریب‌‌‌پذیر جایگاه ویژه‌‌‌ای پیدا کرده‌‌‌اند. افزایش آگاهی عمومی از تاثیرات منفی ضایعات پلاستیکی بر محیط‌زیست و الزام به کاهش اثرات کربنی، تولیدکنندگان را به سمت توسعه موادی مانند پلی‌‌‌آکریلونیتریل (PAN)، پلی‌‌‌لاکتیک‌‌‌اسید (PLA)‌، پلی‌‌‌هیدروکسی‌‌‌آلکانوآت (PHA)  و پلی‌‌‌اتراترکتون (PEEK)  سوق داده است. این پلیمرها از منابع تجدیدپذیر تولید شده و در صنایعی مانند بسته‌‌‌بندی و پزشکی کاربرد دارند. علاوه بر این، پلیمرهایی مانند پلی‌‌‌کربنات که در صنایع پیشرفته‌‌‌ای مانند خودروهای برقی و تجهیزات خورشیدی استفاده می‌‌‌شوند، به دلیل وزن سبک و مقاومت بالا، مورد توجه قرار گرفته‌‌‌اند. همچنین، توسعه فناوری‌‌‌های بازیافت شیمیایی و مکانیکی به یکی از اولویت‌‌‌های کلیدی تبدیل شده و تولیدکنندگان به‌‌‌طور فزاینده‌‌‌ای در تلاش برای بهره‌‌‌گیری از مزایای اقتصاد چرخشی هستند.