در حال حاضر بیش از ۳هزارمگاوات نیروگاه فرسوده وجود دارد؛ نیروگاه‌‌‌هایی که براساس هدف‌گذاری صورت‌گرفته در سال ۹۷ قرار بود به مرور تا سال ۱۴۰۴ از مدار خارج شوند، بررسی‌‌‌ها اما نشان می‌دهد که بیش از نیروگاه‌‌‌های فرسوده، خطوط تولید به‌واسطه خاموشی‌‌‌ها متوقف شده‌اند.

فعالان بخش خصوصی می‌‌‌گویند مبلغی که دولت برای تعمیرات نیروگاه‌‌‌های بخش خصوصی پرداخت می‌کند، کفاف هزینه‌‌‌های این بخش را نمی‌‌‌دهد و نرخ خرید تضمینی برق توسط دولت، توجیه اقتصادی پرداخت هزینه‌‌‌های بالای این تعمیرات را برای سرمایه‌گذاران و مالکان از بین برده است و همین مساله افت سرمایه‌گذاری در این صنعت و ادامه خاموشی‌‌‌ها برای صنایع دیگر را به دنبال داشته است. از طرفی کارشناسان معتقدند تعمیر نیروگاه‌‌‌های فرسوده به‌ویژه برای نیروگاه‌‌‌هایی که بیش از ۳۰سال از تاسیس آنها می‌‌‌گذرد، تقریبا بیهوده و بدون کارآیی است و اقدام اثربخش، جایگزینی نیروگاه‌‌‌های جدید با واحدهای قدیمی است؛ چرا که علاوه بر مصرف بالای مصرف سوخت نیروگاه‌‌‌های فرسوده در زمستان، راندمان نیروگاه‌‌‌ها در بهترین حالت، ۲۵‌درصد است، این در حالی است که راندمان نیروگا‌‌‌های جدید ۳۵‌درصد است.

براساس آمارها، ۶۹‌درصد مالکیت نیروگاه‌‌‌های کشور برعهده بخش خصوصی و ۳۱‌درصد مالکیت آن بر عهده دولت است و بسیاری از این نیروگاه‌‌‌ها از جمله ۶۹درصدی که در دست بخش خصوصی است، به تعمیرات اساسی نیاز دارند. به گفته معاون راهبری تولید شرکت مادرتخصصی برق حرارتی در نشست خبری، تعمیرات بیش از ۹۷‌درصد نیروگاه‌‌‌ها به پایان رسیده و ۳‌درصد باقی‌مانده تا چند روز آینده به پایان می‌‌‌رسد. ناصر اسکندری عنوان کرد: تعمیرات همه نیروگاه‌‌‌ها برعهده ماست و این عدد شامل همه نیروگاه‌‌‌ها اعم از خصوصی و دولتی می‌شود.

وی همچنین گفت: برای نیروگاه‌‌‌های دولتی بیش از ۸‌هزار میلیارد هزینه شده است و حداقل ۷‌هزار مگاوات برای افزایش ظرفیت وجود دارد و در صورتی که صنعت برق استقبال کند وارد مدار می‌‌‌شوند. معاون راهبری تولید شرکت مادرتخصصی برق حرارتی در پاسخ به سوال «دنیای‌اقتصاد» عنوان کرد: همه نیروگاه‌‌‌های بخش خصوصی هم مطابق برنامه تعمیرات را انجام داده‌‌‌ و نقدینگی متناسب با تعمیرات را از محل مطالبات به طرق مختلف دریافت کرده‌اند و تعمیرات بخش خصوصی هم انجام شده است.معاون راهبری تولید شرکت مادرتخصصی برق حرارتی در پاسخ به سوال دیگر «دنیای‌اقتصاد» در مورد سهمیه‌‌‌بندی برق صنایع و ضرر تولید از محل خاموشی‌‌‌ها به دلیل کاهش سرمایه‌گذاری در این صنعت و راهکار کارشناسان مبنی بر آزادسازی بخشی از اقتصاد انرژی عنوان کرد: از سال گذشته صنعت برق در حال سرمایه‌گذاری برای احداث نیروگاه است تا بتواند انرژی مستمری را از نیروگاه‌‌‌ها دریافت کند و تولید مازاد را هم به شبکه بفروشد. به گفته او بخشی از نیروگاه‎‌‌‌ها حتی وارد مدار شده‌‌‌اند و خود صنعت برق برای احداث نیروگاه سرمایه‌گذاری می‌کند و از مزیت‌‌‌های دولتی و تشویق و تسهیلات وزارت نیرو بهره‌‌‌مند می‌شود و انرژی مازاد تولیدی را نیز به صنعت برق کشور می‌‌‌فروشد.

بیش از ۹۷‌درصد برنامه تعمیرات نیروگاه‌‌‌های حرارتی به پایان رسیده است

معاون راهبری تولید شرکت مادرتخصصی برق حرارتی همچنین با اشاره به انجام ۱۰۰‌هزار مگاوات برنامه تعمیرات نیروگاه‌‌‌های حرارتی کشور، از آمادگی کامل این واحدها برای تولید برق پایدار و مطمئن در روزهای اوج مصرف تابستان امسال خبر داد.

او با اشاره به اینکه برای پیک تابستان سال گذشته ۹۴‌هزار مگاوات برنامه تعمیرات نیروگاهی پیش‌بینی شده بود، افزود: به منظور افزایش آمادگی واحدهای تولید برق حرارتی برای پیک تابستان امسال نیز برای اولین بار بیش از ۱۰۰‌هزار مگاوات برنامه تعمیراتی در قالب ۷۳۰پروژه از شهریورماه سال گذشته در دستور کار قرار گرفته است.

اسکندری با تاکید بر اینکه بیش از ۹۷‌درصد برنامه تعمیرات نیروگاه‌‌‌های حرارتی به پایان رسیده است، ادامه داد: این اقدامات شامل تعمیرات اساسی واحدهای بخاری و گازی، بازدیدها و تعمیرات دوره‌‌‌ای بود که ظرف چند روز آینده با تکمیل تعمیرات واحدهای باقی‌مانده تمامی نیروگاه‌‌‌های حرارتی کشور آماده تولید برق پایدار در پیک تابستان امسال خواهند بود.معاون راهبری تولید شرکت برق حرارتی با اشاره به اینکه برای پیک تابستان سال گذشته یک‌‌‌هزار و ۱۱۳مگاوات برنامه ارتقای توان تولید نیروگاه‌‌‌های حرارتی انجام شده است، گفت: برای پیک تابستان امسال نیز برنامه‌‌‌ریزی مدونی صورت پذیرفته تا بتوانیم از این طریق ۴۹۰مگاوات به ظرفیت نیروگاه‌‌‌های کشور در زمان پیک مصرف تابستان بیفزایم.

اسکندری با بیان اینکه در روزهای اوج مصرف تابستان بیش از ۵۲‌هزار مگاوات از نیاز مصرف برق کشور توسط نیروگاه‌‌‌های حرارتی تامین خواهد شد، ادامه داد: با همت تمامی فعالان صنعت برق در تلاشیم تا پیک تابستان امسال را نیز مانند سال گذشته بدون مشکل سپری کنیم.

به گفته او نیروگاه‌‌‌های حرارتی در حال بهره‌‌‌برداری در اوج مصرف ۵۲‌هزار مگاوات برق را تامین می‌کنند که اکنون ۴۷‌هزار مگاوات است و تا چند روز آینده به ۵۲‌هزار مگاوات می‌‌‌رسد.

اسکندری راندمان فعلی نیروگاه‌‌‌های حرارتی را ۱/ ۳۹‌درصد اعلام کرد و گفت: مطابق برنامه‌‌‌ریزی‌‌‌های صورت‌گرفته درصددیم تا پایان امسال این رقم را به ۲/ ۳۹‌درصد افزایش دهیم تا با مصرف سوخت کمتر بتوان برق بیشتری تولید کرد. از این رو تبدیل واحدهای گازی به سیکل‌‌‌ترکیبی و احداث نیروگاه‌‌‌های راندمان بالا دو برنامه جدی این مجموعه برای افزایش راندمان نیروگاه‌‌‌های حرارتی خواهد بود.معاون راهبری تولید شرکت مادرتخصصی برق حرارتی با اشاره به اینکه در حال حاضر حداقل ۷‌هزار مگاوات ظرفیت برای احداث بخش بخار نیروگاه‌‌‌های سیکل‌‌‌ترکیبی وجود دارد، گفت: هم‌اکنون ۲۱‌درصد نیروگاه‌‌‌های کشور بخاری، ۳۱‌درصد گازی و ۴۸‌درصد سیکل‌‌‌ترکیبی هستند. در تلاشیم تا در گام نخست واحدهای سیکل‌‌‌ترکیبی کشور را افزایش دهیم و اگر واحد گازی جدیدی ساخته می‌شود، راندمان آن بالای ۵۰‌درصد باشد.اسکندری ضریب آمادگی تولید نیروگاه‌‌‌های حرارتی کشورمان را بالای ۹۸‌درصد برشمرد و گفت: این رقم در آمارهای جهانی حدود ۹۵‌درصد است که در تلاشیم امسال نیز بتوانیم ضریب آمادگی تولید نیروگاه‌‌‌های حرارتی را به بالای ۹۸‌درصد برسانیم.

او ادامه داد: بهره‌برداری نیروگاه‌‌‌ها زمانی است که از گاز استفاده کنند؛ ولی جنس دومی هم برای آنها تعریف شده که نیروگاه‌‌‌های بخار امکان مصرف مازوت دارند که ۱۴نیروگاه بیشتر نیستند. بقیه نیروگاه‌‌‌ها از گازوئیل استفاده می‌کنند. بنابراین الزامی برای استفاده از سوخت مایع وجود ندارد. بهره‌‌‌برداری از نیروگاه‌‌‌ها با راندمان‌‌‌های بالا یکی از موضوعاتی است که باید به آن توجه کرد. اکنون از نیروگاه‌‌‌های با راندمان‌‌‌های بالا استفاده می‌‌‌کنیم. نیروگاه‌‌‌های سیکل ترکیبی و کلاس‌آف راندمان بالا هستند و از ترکیبی از نیروگاه‌‌‌ها استفاده می‌‌‌کنیم. معاون راهبری تولید شرکت مادرتخصصی برق حرارتی افزود: در بررسی‌ای که انجام شد، تاثیر آلودگی نیروگاه‌‌‌ها  تنها ۹/ ۱درصد است و خودروها بیشترین آلودگی را دارند و در تهران و حوالی تهران بیش از ۱۰سال است که از مازوت استفاده نکرده‌ایم.او ادامه داد: در حوزه برق حرارتی رویکرد ما این است که سوخت کمتر استفاده کنیم و نیروگاه‌‌‌های با راندمان پایین از گردونه تولید خارج شوند. به‌عنوان مثال، نیروگاه بعثت در حال کسب مجوزهای زیست‌محیطی است و با راندمان بالا و مصرف آب کمتر و.... وارد مدار می‌شود.در مورد نیروگاه طرشت مولدهایی طراحی شده ری هم جایگزین آن در نظر گرفته شده است.

اسکندری توضیح داد: نیروگاه‌‌‌های جدیدی وارد مدار شده‌اند و برخی در حال پیوستن به شبکه هستند؛ اما بسته به اینکه تراز گاز به چه شکل باشد، از مازوت استفاده می‌‌‌کنیم که میزان مصرف معین و مشخصی ندارد؛ زیرا با استفاده از مازوت حداقل تعمیرات ما ۵۰‌درصد افزایش می‌‌‌یابد.

کمبود نقدینگی نیروگاه‌‌‌ها و عقبگرد تولید

در حال حاضر نیروگاه‌‌‌های بخش خصوصی با کمبود نقدینگی روبه‌رو هستند. کاهش تولید برق از سوی این نیروگاه‌‌‌ها که نزدیک به ۷۰‌درصد نیروگاه‌‌‌های کشور را شامل می‌شود، ناترازی تولید و مصرف برق را تشدید خواهد کرد و ساعات خاموشی صنایع و بخش مولد کشور را افزایش خواهد داد. از همین رو کارشناسان با نگرانی از کاهش تولید و افزایش قیمت در زنجیره تولید و بازار مصرف به‌واسطه قطع برق صنایع، تاکید دارند که قیمت خرید برق از نیروگاه‌‌‌های بخش خصوصی توسط دولت اصلاح شود یا نیروگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و بخش خصوصی تولیدکننده برق به صورت مستقیم و بدون دخالت دولت با صنایع معامله کنند؛ در غیر‌این صورت ناترازی تولید و مصرف برق هر سال تشدید شده و تولید و صادرات متحمل زیان بیشتری می‌شود.

در همین راستا دبیر انجمن سیمان کشور اعلام کرد؛ متوسط مصرف سیمان در تابستان سال گذشته حدود ۵میلیون و ۲۰۰‌هزار تن بود، در حالی که تولید در سال‌جاری باید به این عدد برسد. او عنوان کرد: با اعدادی که برای قطعی برق اعلام شده قابلیت تولید سیمان در این حجم وجود ندارد. علی‌اکبر الوندیان با بیان اینکه ساعات قطعی برق صنعت سیمان به فعالان این حوزه در حال ابلاغ است، گفت امسال نیز با محدودیت‌هایی در ساعت دسترسی به برق مواجه خواهیم بود. به گفته او میزان کاهش برق صنایع به استان‌‌‌ها با محوریت استاندار در سال ۱۴۰۲ واگذار شده است.

علاوه بر صنعت سیمان، صنعت فولاد نیز در سال گذشته به‌واسطه قطع برق متحمل زیان ۹۰۰میلیون دلاری شد. فعالان صنعت فولاد می‌‌‌گویند در سال ۱۴۰۱، ۸میلیون تن و به عبارتی ۳۰‌درصد تولید فولاد نسبت به هدف‌گذاری ۳۸میلیون تنی تولید فولاد از دست رفت و امسال نیز این صنعت به واسطه قطعی برق با کاهش میزان تولید روبه‌رو ‌‌‌خواهد بود و با ادامه خاموشی‌ها، در سه‌ماه پیک امسال نیز۳۰‌درصد تولید محقق نخواهد شد و به‌طور میانگین ۳میلیون تن تولید کمتر خواهد بود. طی روزهای گذشته شرکت توزیع نیروی برق، براساس سه برنامه پیشنهادی، برق صنایع سیمان و فولاد را از خرداد تا شهریور سهمیه‌‌‌بندی کرد. براساس این سهمیه‌‌‌بندی به صنایع به نوعی حق انتخاب داده شده است تا طی سه‌ماه با ۳۰ درصد، دوماه با ۶۰‌درصد و یک‌ماه با ۹۰‌درصد کاهش بار انرژی روبه‌رو شوند، اما فعالان صنعت می‌‌‌گویند قطعی برق در عمل بسیار بیشتر اتفاق می‌‌‌افتد و تجربه نشان داده است که به میزان گفته‌شده اکتفا نمی‌شود.