در شرایطی که واهمه از بروز رکود اقتصادی در دنیا و عدم‌بازگشت اقتصاد چین به مسیر رشد با سرعت مورد‌انتظار باعث شده است از حجم تقاضا برای انواع محصولات پتروشیمی در بازارهای جهانی کاسته شود و از نرخ آن‌ها کاسته شود، انتظارات افزایشی تورمی در کشور محرک خرید این محصولات در بازار داخل است.

رونق نسبی رینگ پتروشیمی

رینگ پتروشیمی‌ها در آخرین هفته از اردیبهشت‌ماه نسبتا پررونق بود؛ به شکل معمول با اتمام سهمیه خرید ماهانه متقاضیان برای هفته پایانی هر ماه، از میزان حجم معاملات در این بازه زمانی کاسته می‌شود. ظرف هفته پایانی اردیبهشت 1402 نیز از حجم معاملات محصولات پلیمری در بازار فیزیکی بورس کالای ایران کاسته شد، اما میزان حجم فروش محصولات شیمیایی افزایشی بود؛ چراکه در هفته سوم اردیبهشت، رینگ شیمیایی کم‌رونق بود و بنابراین سهمیه متقاضیان این محصولات برای خرید در هفته پایانی ماه باقی مانده بود. به سیاق هفته‌های قبل همچنان انتظارات افزایشی قیمتی متاثر از تورم و کاهش ارزش پول ملی باعث شده رینگ پتروشیمی کشور خلاف جریان بازار جهانی پررونق باشد. اگرچه رینگ پتروشیمی‌ها برای اغلب محصولات پررونق بود، اما رونق برخی معاملات به‌مراتب بیشتر بود. پلی‌پروپیلن، پلی‌اتیلن، برخی گریدهای پلی وینیل کلراید در رینگ پلیمری و اسید نیتریک و سود کاستیک در رینگ شیمیایی از جمله محصولاتی بودند که متقاضیان حاضر به رقابت‌های قابل‌ملاحظه‌ قیمتی برای کسب سهم از آن‌ها شدند.

واگرایی بازار داخلی و جهانی پلی‌پروپیلن

تقاضا برای پروپیلن‌ها در بازار فیزیکی بورس کالای ایران ظرف هفته پایانی اردیبهشت‌ماه  به سیاق گذشته همچنان افزایشی بود؛ به این ترتیب فروش این محصول با رقابت قیمتی قابل‌ملاحظه از سوی خریداران انجام شد. برتری محسوس تقاضا نسبت به عرضه و تعیین قیمت پایه براساس نرخ ارز 28هزار تومانی در شرایطی که نوسان نرخ ارز در بازار آزاد به انتظارات قیمتی متقاضیان جهت می‌دهد، باعث رقابت هیجانی در معاملات پلی‌پروپیلن‌ها می‌شود. ظرف هفته پایانی اردیبهشت نیز متقاضیان خرید پلی‌پروپیلن‌ها از بازار فیزیکی بورس کالای ایران حاضر به رقابت 50 تا 100درصدی برای کسب سهم از عرضه این محصول شدند. این در حالی بود که از نرخ پلی‌پروپیلن در بازارهای جهانی به شکل مستمری کاسته می‌شود. این روند کاهشی قیمت شامل حال بازارهای اروپا، آسیای شرقی، ترکیه و نرخ فروش آن فوب خلیج فارس است و ضعف تقاضا مهم‌ترین عامل این روند افت نرخ است.

در این شرایط فعالان این بازار می‌گویند فعلا خبری از بهبود تقاضا نیست و همین موضوع می‌تواند فشار کاهش قیمت را در این بازار ادامه‌دار کند.  در چنین شرایطی، انتظارات تورمی افزایشی و کسری عرضه پلی‌پروپیلن در بازار داخل باعث شده روند معاملات این محصول در بازار داخلی، با روند آن در بازارهای جهانی متفاوت باشد. در حالی نرخ ارز معیار در تعیین قیمت پایه محصولات پتروشیمی برابر 28هزار و 500تومان تثبیت شده است که ظرف هفته گذشته دلار در بازار آزاد در محدوده 51 تا 52هزار تومان نوسان داشت. درواقع نرخ ارز در بازار آزاد حدود 80درصد بالاتر از نرخ ارز معیار در تعیین قیمت پایه است. به این ترتیب رقابت تا 80 درصد برای کسب سهم از عرضه‌ها، به مفهوم رقابتی متناسب با نرخ ارز در بازار آزاد بوده و از این مسیر قابل‌توجیه است.

افت نرخ پایه ادامه‌دار شد

قیمت پایه محصولات پلیمری و شیمیایی برای عرضه در بازار فیزیکی بورس کالای ایران برای هفته پیش ‌رو از روز دوشنبه اول خرداد تا روز یکشنبه هفتم این ماه عمدتا با کاهش قیمت اعلام شد. نرخ ارز معیار در تعیین قیمت پایه محصولات پتروشیمی به سیاق هفته‌های قبل برابر 28هزار و 500تومان و بدون تغییر در نظر گرفته شد، اما افت مجدد قیمت محصولات پتروشیمی فوب خلیج فارس متاثر از کاهش قیمت در سایر بازارهای جهانی باعث شد دفتر توسعه صنایع تکمیلی محصولات پتروشیمی، قیمت‌های پایه اغلب محصولات این بازار را برای چهارمین هفته متوالی کاهشی یا بدون تغییر اعلام کند.

برخلاف بازار داخل و رونق تورمی رینگ پتروشیمی‌ها در بازار فیزیکی بورس کالای ایران، تقاضا برای محصولات پتروشیمی در بازارهای جهانی از شرق تا غرب محدود شده و این موضوع سیگنال منفی موثری برای قیمت‌ها به همراه داشته است. در حالی که واهمه از بروز رکود اقتصادی باعث شده تقاضا برای این محصولات در بازار کشورهای غربی تحت فشار کاهشی باشد، عدم بازگشت اقتصاد چین به مسیر رشد مطابق انتظار سیگنال کاهنده دیگری برای بازار این محصولات در آسیای جنوب شرقی به همراه داشته و زمینه افت نرخ آن‌ها را فراهم کرده است.

ورق در رینگ جهانی برمی‌گردد

ظرف یک هفته اخیر نرخ بسیاری از محصولات پتروشیمی در بازارهای جهانی کاهش داشت و همین موضوع زمینه افت نرخ پایه این محصولات در بازار داخل را فراهم کرد؛ با این وجود ظرف این هفته نفتا به مسیر رشد نرخ بازگشت و بخشی از زیان خود ظرف هفته‌های قبل را در بازارهای جهانی جبران کرد. در صورتی که نفتا بتواند ظرف هفته پیش ‌رو نیز جریان فعلی افزایش نرخ خود را حفظ کند، انتظار می‌رود قیمت محصولات پتروشیمی در بازارهای جهانی برای هفته‌های بعد افزایشی شود. در روز جمعه نوزدهم‌ ماه مه هر تن نفتا با نرخی برابر 584دلار در معاملات آتی بازارهای جنوب شرق آسیا معامله شد؛ این نرخ حدود 7/ 1درصد نسبت به نرخ فروش آن در هفته قبل بیشتر بود؛ اما همچنان بازده نفتا در بازه ماهانه منفی 8/ 13درصد و بازده آن در بازه سالانه منفی 9/ 34درصد بود.

نفتا به‌ عنوان خوراک بسیاری از واحدهای پتروشیمی دنیا استفاده می‌شود؛ بنابراین نرخ آن همگرایی بالایی با نرخ پتروشیمی‌ها در میان‌مدت دارد. در عین حال نرخ نفتا با بهای نفت خام نیز همگراست و بنابراین به شکل معمول نوسان نرخ محصولات پتروشیمی از نوسان نرخ نفت خام نیز سیگنال می‌گیرد؛ اما این اثرگذاری به شکل معمول با وقفه زمانی همراه است. ظرف ماه‌های اخیر بازار نفت تحت فشار کاهشی قوی متاثر از تضعیف تقاضا، افت نرخ‌های قابل‌ملاحظه‌ای به ثبت رسانده است؛ بخش قابل‌توجهی از این کاهش قیمت در سایر بازارهای کالایی و به‌خصوص رینگ پتروشیمی‌ها نیز اثرگذار شده است. در این شرایط برخی تحلیلگران جهانی به بهبود بازار جهانی انرژی در نیمه دوم سال با ایجاد تعادل در بخش عرضه و تقاضا امیدوار هستند؛ تحقق این پیش‌بینی خوش‌بینانه می‌تواند روند افت نرخ مستمر در رینگ پتروشیمی‌ها را نیز برای نیمه دوم سال 2023 محقق کند. بازگشت بهای نفت، نفتا و محصولات زیرگروه پتروشیمی به مسیر رشد نرخ در نیمه دوم سال 2023 در وهله اول نیاز به پایبندی روسیه به برنامه کاهش تولید او‌پک‌پلاس و در گام بعدی نیاز به بهبود تقاضا از ناحیه چین دارد.