در شرایط کنونی بهای نفت و نفتا در بازارهای جهانی افزایشی شده است؛ بنابراین انتظار می‌رود که قیمت‌های پایه در کوتاه‌مدت با سیگنال رشد نرخ جهانی مواجه شوند؛ اما با توجه به احتمال بروز رکود در اقتصاد جهانی، احتمال استمرار روند افزایشی در میان‌مدت و بلندمدت چندان قوی نیست.

چرا قیمت‌های پایه ارزان شدند؟

قیمت پایه محصولات پتروشیمی برای عرضه در هفته پیش‌‌‌رو از سوی صنایع تکمیلی با ترکیبی از کاهش و افزایش اعلام شد. در حالی که نرخ ارز نیمایی به‌عنوان یکی از دوفاکتور اصلی اثرگذار بر قیمت پایه بدون تغییر نرخ برابر 28‌هزار و 500تومان در نظر گرفته شد، از نرخ اغلب محصولات پلیمری و حدود نیمی از محصولات شیمیایی در بازارهای جهانی کاسته شد و این موضوع زمینه افت قیمت‌های پایه برای عرضه در هفته پیش‌‌‌رو را مهیا کرد. از 23محصول پلیمری، تنها نرخ 6محصول افزایش داشت و قیمت پایه سایر محصولات کاهشی اعلام شد. همچنین از 19محصول شیمیایی که در بازار فیزیکی بورس‌کالا عرضه می‌شوند، بهای 9محصول با رشد نرخ و قیمت پایه 10محصول کاهشی اعلام شد.

در شرایطی که سیاستگذاران ارزی وعده تثبیت نرخ ارز معیار در تعیین قیمت‌های پایه را می‌دهند، سیگنال جهانی، تنها عامل جهت‌‌‌دهنده به نرخ‌های پایه است. البته در این شرایط، نوسان بهای ارز در بازار آزاد، بر ذهنیت صنایع تکمیلی اثرگذار شده و با ایجاد رقابت میان متقاضیان برای کسب سهم از عرضه‌‌‌ها، زمینه رشد بهای فروش مواد اولیه صنایع تکمیلی را فراهم می‌کند. در شرایطی که بهای نفت و نفتا در بازارهای جهانی ظرف روزهای پایانی هفته قبل افزایشی شده است، این احتمال می‌رود که در هفته‌‌‌های بعد، نرخ پایه اغلب محصولات پتروشیمی با افزایش اعلام شود. این پیش‌بینی احتمالا به رونق رینگ پتروشیمی در هفته پیش‌‌‌رو منجر می‌شود و برخی صنایع تکمیلی نسبت به خرید مواد اولیه موردنیاز خطوط تولید خود پیش از اثرگذاری جریان رشد بهای انرژی بر بازار داخل اقدام می‌کنند.

سیگنال جهانی افزایشی می‌شود

قیمت فروش نفتا به‌عنوان محصولی که از آن به عنوان خوراک بسیاری از واحدهای پتروشیمی استفاده می‌شود، معیاری برای طیف گسترده‌‌‌ای از محصولات پتروشیمی است. این محصول ظرف یک‌هفته اخیر وارد مسیر رشد نرخ شد، به نحوی که در بازه هفتگی 8/ 3‌درصد بر ارزش آن افزوده شد و در روز جمعه هفتم آوریل برابر 18فروردین‌ماه با قیمت 700دلار به ازای هر تن معامله شد. در حالی بر ارزش نفتا در بازارهای جهانی ظرف یک‌هفته اخیر افزوده شد که روند نوسان بهای این محصول در هفته‌‌‌های قبل کاهشی بود و این جریان کاهشی در قیمت‌های پایه محصولات پتروشیمی عرضه‌شده در بازار فیزیکی بورس کالای کشور ظرف دوهفته اخیر منعکس شده بود. در این شرایط بازگشت نرخ نفتا به مسیر رشد در روزهای اخیر، سیگنالی مثبت برای قیمت‌های پایه محصولات پتروشیمی در عرضه‌‌‌های هفته‌‌‌های بعد به همراه خواهد داشت.

قیمت نفتا با نفت خام و محصولات پتروشیمی همبستگی زیادی دارد. این محصول در فرآیند پالایش نفت‌خام تولید می‌شود و خوراک بسیاری از واحدهای پتروشیمی و به‌خصوص واحدهای پلیمری است. در این شرایط بازگشت بهای نفت‌خام به مسیر رشد در بازارهای جهانی، حامی استمرار روند افزایش بهای نفتا در هفته‌‌‌های پیش‌‌‌رو خواهد بود. در حالی که تصمیم کشورهای اوپک‌پلاس مبنی بر کاهش تولید و عرضه نفت به بازارهای جهانی به‌‌‌عنوان سیگنالی بنیادی از رشد بهای نفتا حمایت می‌کند، افزایش تقاضا برای این محصول از سوی چین به‌‌‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده و واردکننده نیز پتانسیل رشد بهای این محصول را دارد. چین قدم‌‌‌های بزرگی در راستای پایان‌دادن به محدودیت‌های کرونایی در این کشور برمی‌‌‌‌دارد و در عین حال درصدد است با افزایش حمایت‌‌‌های دولتی، اقتصاد خود را در 2023 به مسیر رشد بازگرداند.

به این ترتیب چشم‌‌‌انداز تقاضا برای محصولات حوزه انرژی از جمله نفتا مثبت است که این موضوع محرک رشد بهای این محصول در میان‌مدت خواهد بود. سیگنال‌‌‌های چین حامی رشد بهای کامودیتی‌‌‌هاست؛ اما داده‌‌‌های اقتصادی آمریکا و اروپا چندان جذاب نیستند. سیاست رشد مستمر نرخ بهره از سوی فدرال‌رزرو و تبعیت بانک‌های مرکزی اروپا از این سیاست، کشورهای غربی را در آستانه بروز رکود اقتصادی قرار داده است. بروز رکود در بزرگ‌ترین اقتصاد جهانی و کشورهای اروپایی با ایجاد جریان کاهش تقاضا در بازارهای کالایی سیگنال کاهشی قوی برای بازارهای کالایی به همراه خواهد داشت که نفت و نفتا نیز از این سیگنال کاهشی در امان نخواهند بود.

به این ترتیب اگرچه به نظر می‌رسد جریان قیمتی در رینگ نفتا در کوتاه‌مدت افزایشی باشد؛ اما بعید است که روند رشد نرخ در میان‌مدت و بلندمدت ادامه‌‌‌دار شود. در این شرایط کشورهای اروپایی ممنوعیت‌‌‌های جدیدی بر فرآورده‌‌‌های نفتی مسکو وضع کرده‌‌‌اند. به گفته تحلیلگران این موضوع باعث عرضه این محصولات به بازارهای جنوب شرق آسیا می‌شود که این امر نیز با ایجاد رقابت منفی در بازارهای صادراتی محصولات پتروشیمی تولید ایران که عمدتا رهسپار کشورهای جنوب شرق آسیا می‌‌‌شوند، می‌‌‌تواند سیگنال کاهشی دیگری برای این بازار در میان‌مدت به همراه داشته باشد. با این حال، از آنجا که چین، بزرگ‌ترین واردکننده انرژی جهان، گام‌‌‌های مهمی برای تقویت اقتصاد خود و پایان دادن به محدودیت‌های شدید ناشی از ویروس کرونا برمی‌دارد، ایالات‌متحده و اروپا به دلیل شرایط سخت مالی وارد رکود اقتصادی می‌‌‌شوند.

1401؛ زمان رونق بازار پتروشیمی‌‌‌ها

بررسی روند معاملات محصولات پتروشیمی‌‌‌ در هفته اخیر از روز دوشنبه 14فروردین تا روز یکشنبه 20فروردین از رونق رینگ محصولات شیمیایی حکایت داشت. در حالی که از عرضه محصولات شیمیایی در بازار فیزیکی بورس کالای ایران از نیمه اسفند تا نیمه فروردین‌ماه کاسته شده بود، در یک‌هفته اخیر بر میزان عرضه افزوده شد و صنایع تکمیلی نیز از عرضه‎‌‌‌ها استقبال زیادی داشتند. به این ترتیب ظرف ‌هفته منتهی به‌ روز یکشنبه 20فروردین‌ماه بالغ بر 60‌هزار تن محصول شیمیایی از رینگ پتروشیمی مورد معامله قرار گرفت. میانگین حجم فروش هفتگی محصولات شیمیایی از بازار فیزیکی بورس‌کالا در سال 1400 حدود 30‌هزار و 50 تن بود که در سال 1401 به حدود 33‌هزار و 500تن رسید.

انتظارات تورمی افزایشی و رشد تقاضای مصرفی دو عامل افزایش میانگین حجم فروش مواد اولیه شیمیایی ظرف هفته‌‌‌های اخیر بودند. میانگین حجم فروش محصولات پلیمری از رینگ بازار فیزیکی بورس‌کالا در هفته منتهی به ‌روز یکشنبه 20فروردین از مرز 90‌هزار تن عبور کرد. این رقم بالاتر از میانگین حجم فروش هفتگی در سال‌های 1400 و 1401، اما کمتر از میزان حجم فروش در برخی هفته‌‌‌های پایانی سال 1401 بود که طی آن حجم فروش از 100‌هزار تن نیز فراتر می‌‌‌رفت. میانگین حجم فروش هفتگی محصولات پلیمری از بازار فیزیکی بورس‌کالا در سال 1400 حدود 71‌هزار تن بود و در سال 1401 به حدود 83‌هزار تن رسید.