حال با جهش ارز به کانال ۴۵هزار تومانی، تولید‌‌‌کنندگان ترجیح می‌دهند خرید‌‌‌ خود را افزایش دهند. این درحالی است که با تداوم برودت هوا، قطعی برق و گاز علاوه بر صنایع بالادستی به شهرک‌‌‌های صنعتی نیز رسیده است که می‌تواند عاملی بازدارنده در فرآیند تولید باشد. پیش‌بینی می‌شود که درصورت تداوم افت دما شدت قطعی گاز نیز بیشتر شود. با این‌‌‌حال با وجود سیگنال‌‌‌های متناقض تاکنون وزن افزایش بهای آزاد ارز در تاثیرگذاری بر میزان تقاضا بیشتر بوده است.

کاهش نقدینگی؛ محرک افت تقاضا

پس از چند‌‌‌ هفته رقابت‌‌‌ سنگین در رینگ داخلی پتروشیمی، هیجان خریداران برای معامله محصولات پلیمری و شیمیایی طی هفته پایانی دی‌ماه و هفته گذشته فرونشست. در حالی که جهش بهای ارز آزاد در دی‌ماه به کانال 40‌هزار تومانی موجب شد تا تقاضا برای این محصولات، آن هم در شرایطی که بحران گازی به شهرک‌‌‌های صنعتی نیز رسیده است افزایش چشمگیری پیدا کند، توقف نرخ نیما در سطح قیمتی 28هزار تومانی و نرخ آزاد در کانال 40‌هزار تومانی از هیجان رقابت‌‌‌ها کاست. در دوهفته گذشته خریداران به طور متوسط تقاضایی معادل 188‌هزار تن را به ثبت رساندند. این درحالی است که تقاضا در هفته میانی دی به سطح بیش از 220‌هزار تن نیز رسیده بود که نشان‌‌‌دهنده کاهش حدود 15درصدی است. عقب‌نشینی خریداران و کم‌شدن رقابت به کاهش حجم معاملات نیز انجامید و از طرفی موجب کاهشی‌شدن قیمت‌ها شد. به‌‌‌نظر می‌رسد خریداران در هفته‌‌‌های پیش به ‌‌‌دلیل انتظارات تورمی خرید‌‌‌هایی در حجم بالا انجام داده و با کاهش نقدینگی مواجه شده‌‌‌اند.

بررسی روند معاملات نشان می‌دهد در هر برهه که بازار با جهش‌های ارزی مواجه می‌شود، خریداران از نگهداری نقدینگی پرهیز کرده و ترجیح می‌دهند سرمایه خود را به کالا تبدیل کنند تا از زیان‌‌‌های بیشتر در امان بمانند. با‌‌‌این‌‌‌حال نمی‌توان تا ابد این چرخه را ادامه داد و کاهش منابع مالی تولید‌‌‌کنندگان پس از مدتی آنها را مجبور به عقب‌نشینی خواهد کرد؛ مساله‌ای که در دوهفته گذشته شاهد آن بوده‌‌‌ایم. البته به‌‌‌طور سنتی خرید محصولات در رینگ داخلی بورس‌کالا در هفته‌‌‌های پایانی هرماه با کاهش رونق نیز رو‌‌‌به‌روست. خریداران و فروشندگان در این بستر ملزم به رعایت سهمیه بهین‌‌‌یاب هستند که میزان مشخصی را برای خرید و فروش تعیین می‌کند. معمولا در هفته‌‌‌های اول ماه حجم معاملات بیشتری صورت می‌گیرد و در هفته‌‌‌های پایانی سهمیه کمتری برای دادوستد باقی می‌‌‌ماند. البته این مساله نسبت به سایر عوامل، تاثیر‌‌‌گذاری کمتری بر کاهش تقاضا دارد.

معاملات در هفته جاری

رکوردشکنی بهای ارز در هفته جاری دوباره انگیزه‌‌‌ای جدید به خریداران برای رقابت‌‌‌های قیمتی در معاملات پتروشیمی داده است. بررسی میزان دادوستد در رینگ داخلی بورس‌کالا از برتری تقاضا برای اکثر کالاهای عرضه‌شده به‌‌‌خصوص در زیرگروه پلیمری‌‌‌ها حکایت دارد. این درحالی است که امکان افزایش عرضه در هفته جاری به‌‌‌دلیل جبران عدم‌عرضه برخی محصولات پتروشیمی در هفته پایانی دی‌ماه نیز وجود دارد. با این‌‌‌حال آمار و ارقام نشان می‌دهد که در روزهای یکشنبه و دوشنبه هفته جاری میزان معاملات نسبت به عرضه به ترتیب به 96درصد و 99‌درصد رسیده است. این درحالی است که در محاسبه جدول قیمت‌های پایه منتشرشده در 2بهمن‌ماه با‌‌‌ وجود سبزپوشی قیمت‌ها، تغییرات نرخ نیمایی تقریبا صفر در نظر گرفته شده و عمده افزایش قیمت مربوط به رشد نرخ‌های جهانی بوده است. با این حال به‌‌‌نظر می‌رسد فتح‌‌‌ قله‌‌‌های جدید بهای آزاد ارز تولید‌‌‌کنندگان را بیش از قبل نسبت به آینده نگران کرده است و آنها ترجیح می‌دهند با ‌‌‌وجود خرید‌‌‌های سنگین در هفته‌‌‌های گذشته همچنان به رقابت قیمتی در این بستر بپردازند.

ثبات عرضه برخلاف تقاضا

برخلاف روند تقاضا که از افت و خیز‌‌‌ فراوانی طی ماه‌‌‌های گذشته برخوردار بود، بررسی میزان عرضه محصولات پتروشیمی در رینگ داخلی بورس‌کالا نشان می‌دهد که در ‌‌‌حال حاضر تصمیم بر حفظ عرضه‌‌‌ محصولات پلیمری و شیمیایی در سطح نزدیک به 140‌هزار تن است که رشد در محدوده 15درصدی را نسبت به فصل گرم سال نشان می‌دهد. این مساله‌‌‌ نیز موجب اطمینان خاطر خریداران شده و ذهنیت وفور محصولات را برای متقاضیان به‌‌‌‌‌‌وجود آورده است که خود می‌تواند از عوامل کاهش تقاضا باشد. البته میزان عرضه‌‌‌ها در هفته گذشته با کاهش 7000‌هزار تنی مواجه شد. عدم‌عرضه پتروشیمی‌‌‌های گروه باختر از دلایل کاهش عرضه در هفته گذشته بود. این شرکت هفته گذشته اعلام کرد که به‌‌‌دلیل فرارسیدن انتهای سال و لزوم جمع‌آوری اطلاعات مالی در هفته پایانی دی‌‌‌ماه عرضه‌‌‌ای در بورس‌کالا نخواهد داشت؛ اما در هفته جاری این عدم‌عرضه جبران می‌شود.

در حالی که در هفته‌‌‌های پیشین معاملات تحت‌تاثیر کاهش تقاضا قرار داشت، در روزهای اخیر بازار سیگنال‌‌‌های متناقضی دریافت کرد. با افزایش تنش‌‌‌های سیاسی بین ایران و اروپا، بهای آزاد ارز رکورد 45‌هزار تومان را نیز شکست؛ مساله‌ای که می‌تواند خریداران را به خرید‌‌‌های هیجانی به‌‌‌دلیل واهمه از افزایش قیمت‌ها در آینده نزدیک ترغیب کند. از طرفی خبرها حاکی از آن است که ترکش‌‌‌های تداوم دمای پایین در فصل سرد سال علاوه بر صنایع بالادست، در حال اصابت بر بدنه شهرک‌‌‌های صنعتی نیز است. روند قطعی گاز و برق در این شهرک‌‌‌ها نسبت به صنایع بالادست پتروشیمی کمتر است؛ اما احتمال اینکه با تداوم افت دما، شهرک‌‌‌های صنعتی مشمول خاموشی بیشتری شوند تا بتوان گاز بخش خانگی را تامین کرد افزایش یافته است. طبیعتا کاهش گاز و برق صنایع پایین‌‌‌دست بر میزان تولید و خرید‌‌‌ آنها اثر سوء داشته و می‌تواند تولید را با ضرر‌‌‌های بیشتری همراه کند؛ آن‌‌‌هم در شرایطی که بنگاه‌‌‌های صنعتی در داخل با مشکلاتی دیگر همچون تحریم، تورم مزمن و قیمت‌گذاری دستوری دست و پنجه نرم می‌کنند.