در این شرایط، اگرچه بازگشت نرخ ارز در بازار آزاد به کانال ۳۰‌هزار تومان در نتیجه طولانی‌شدن مجدد این دور از مذاکرات احیای برجام توانسته است بر حجم تقاضا و خرید در رینگ پتروشیمی بورس‌کالا بیفزاید؛ اما برآورد افت نرخ جهانی محصولات پتروشیمی در میان‌مدت باعث شده است تا متقاضیان برای کسب سهم از عرضه‌‌‌ها حاضر به رقابت قیمتی در اغلب عرضه‌‌‌ها نباشند. در این شرایط، در حالی که داده‌‌‌های اقتصادی غرب و شرق با افزایش احتمال بروز رکود اقتصادی از میزان تقاضا برای محصولات پتروشیمی در بازارهای جهانی می‌‌‌کاهد، قطع عرضه گاز به اروپا از سوی روسیه می‌‌‌تواند اتفاقات جدیدی را در این بازار رقم بزند.

بازگشت خریدهای هیجانی به رینگ پتروشیمی

رونق به معاملات رینگ پتروشیمی بورس کالای ایران بازگشت؛ به این ترتیب در حالی که افت نرخ ارز در بازار آزاد ظرف هفته‌‌‌های گذشته باعث شده بود تا از حجم خرید در رینگ محصولات پتروشیمی بورس‌کالا کاسته شود، طولانی شدن مذاکرات احیای برجام و بازگشت نرخ ارز به کانال 30‌هزار تومان در بازار آزاد باعث شد تا مجددا صنایع تکمیلی فعال در این حوزه بر خریدهای خود بیفزایند. به این ترتیب، حجم محصولات پلیمری و شیمیایی فروش‌رفته از بازار فیزیکی بورس‌کالا ظرف یک‌هفته اخیر، از هفتم تا سیزدهم شهریور، به بیشترین میزان پس از نیمه خردادماه امسال رسید و در عین حال در رقمی بالاتر از میانگین حجم فروش هفتگی این محصولات در سال گذشته قرار گرفت.

تقابل سیگنال ارزی و نرخ جهانی

نرخ پایه محصولات پلیمری و شیمیایی برای عرضه در بازار فیزیکی بورس‌کالای ایران، روز گذشته با ترکیبی از رشد و کاهش قیمت اعلام شد. نرخ ارز نیمایی به‌‌‌عنوان یکی از پارامترهای اثرگذار بر تعیین قیمت پایه این محصولات در بازه زمانی یک‌هفته‌‌‌ای رشد 5/ 0درصدی داشت؛ این در حالی بود که قیمت صادراتی این محصولات به‌عنوان پارامتر دیگر تعیین‌‌‌کننده نرخ پایه همراه با ترکیبی از رشد و کاهش قیمت در محصولات مختلف همراه بود؛ بنابراین نرخ‌های پایه برای عرضه در روزهای پیش‌‌‌رو نیز با ترکیبی از کاهش و افزایش قیمت روبه‌رو شدند.

نرخ صادراتی محصولات پلیمری و شیمیایی همراستا با قیمت این محصولات در سایر بازارهای دنیا نوسان می‌کند؛ عرضه و تقاضا، بهای نفتا، نرخ نفت و بهای گاز طبیعی به بازار محصولات پتروشیمی سیگنال می‌دهند. همبستگی قیمتی میان محصولات زیرگروه پتروشیمی با نفت، نفتا و گاز طبیعی متفاوت بوده؛ اما به هر ترتیب، بازار انرژی اثرگذاری زیادی بر نوسان قیمتی این بازارها دارد، بنابراین برآورد قیمتی از آینده این بازارها می‌‌‌تواند شمای کلی از بازار محصولات پتروشیمی ارائه کند. این هفته نفتا در معاملات آتی بورس آمریکا تا 632دلار به ازای هر تن عقب نشست که این رقم کمترین نرخ فروش آن پس از ژوئن سال گذشته بود و در عین حال این محصول حدود 42‌درصد از اوج قیمتی ثبت‌شده برای آن در اوایل مارس امسال فاصله گرفته است. سقوط نرخ نفتا در بازارهای جهانی می‌‌‌تواند افت نرخ سایر کالاهای مشتق از نفت را در پی داشته باشد. به این ترتیب تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان محصولات پتروشیمی در بازار داخل باید منتظر سیگنال افت بیشتر قیمت جهانی در هفته‌‌‌های بعد باشند.

در حالی که نرخ نفت از مهم‌ترین سیگنال‌‌‌های جهت‌‌‌دهنده به بازار محصولات پتروشیمی است، عرضه و تقاضا برای هر محصولی می‌‌‌تواند روند نوسان نرخ آن را از سایر محصولات تا حدی جدا کند. با وجود این، واهمه از بروز رکود اقتصادی در دنیا باعث شده است تا تقاضا برای انواع کالاها به‌شدت افت داشته باشد و این موضوع نیز فشار کاهش بیشتر قیمت را به محصولات پتروشیمی وارد می‌کند. چین به‌‌‌عنوان بزرگ‌ترین بازار مصرف محصولات پتروشیمی در دنیا با احتمال رکود اقتصادی مواجه است. اصرار دولت چین بر اجرای سیاست کرونا صفر و اعمال قرنطینه‌‌‌های سختگیرانه در این کشور از سویی تولید و مصرف محصول را در چین تحت فشار کاهشی قرار داده و از سوی دیگر نااطمینانی نسبت به اقتصاد را در بزرگ‌ترین اقتصاد کالامحور جهانی رقم زده است. در این شرایط، شاخص مدیران خرید چین در ماه اوت برای دومین‌ماه متوالی مجددا در نرخی کمتر از 50واحد که سطح بروز رکود است، اعلام شد که این موضوع بدبینی به بازارهای کالایی را شدت بخشید.

در چنین شرایطی بر تعداد مبتلایان به کرونا در چین افزوده می‌شود و دولت این کشور ظرف روزهای اخیر مجددا نسبت به قرنطینه چند شهر بزرگ اقدام کرده است. در این شرایط، اصرار دولت چین بر اجرای قرنطینه باعث شده است تا بدبینی نسبت به تقاضا برای نفت و سایر محصولات پتروشیمی در بازارهای جهانی به وجود آید و احتمال عقبگرد قیمتی این محصولات در هفته‌‌‌های آینده تقویت شود. در حالی که سیگنال‌‌‌های چینی فشار کاهش قیمت را برای بازار محصولات پتروشیمی به همراه دارند، صحبت‌‌‌های هفته گذشته رئیس فدرال‌رزرو مبنی بر اولویت داشتن مهار تورم و اصرار بر اجرای سیاست‌‌‌های سختگیرانه انقباضی حتی با وجود ریسک بروز رکود جهانی باعث می‌شود تا محصولات پتروشیمی از این منظر نیز با سیگنال مضاعف کاهشی روبه‌رو شوند. به این ترتیب، در حالی که محصولات پتروشیمی در بازارهای مختلف جهانی با سیگنال کاهش تقاضا ارزان می‌‌‌شوند، نوسان مثبت نرخ ارز در بازار داخل مانع از آن می‌شود که این بازار به فاز رکودی فرو رود. اگرچه افت قیمت در بازارهای جهانی به کاهش قیمت در بازار داخل منجر می‌شود؛ اما میزان تقاضا برای خرید مواد اولیه از سوی صنایع تکمیلی عمدتا از نرخ ارز سیگنال می‌گیرد.

قطع گاز اروپا، سیگنال افزایشی یا کاهشی رینگ پتروشیمی

در حالی که افت تقاضا برای نفت و مشتقات آن با واهمه از بروز رکود اقتصادی زمینه عقبگرد قیمتی در بازار جهانی محصولات پتروشیمی را به وجود آورده بود، جنگ انرژی میان روسیه و اروپای غربی وارد فاز جدیدی شد. روز جمعه دوم سپتامبر، پس از آنکه کشورهای گروه۷ اعلام کردند در حال پیشبرد طرح اعمال سقف قیمتی بر صادرات نفت روسیه برای کاهش درآمدهای این کشور هستند، روسیه از قطع کامل عرضه گاز به اروپا از طریق  خط لوله «نورداستریم‌یک» خبر داد. روسیه وجود نشتی در توربین باقی‌مانده این خط لوله را عامل قطعی کامل عرضه گاز آن عنوان کرد و زمان آن را نامشخص دانست.

اما اروپایی‌‌‌ها این تصمیم را تقابل با اعمال سقف قیمتی بر نفت صادراتی روسیه عنوان کردند. به هر ترتیب این تقابل می‌‌‌تواند اقتصاد اروپا را در آستانه رکود جدی قرار دهد. به این ترتیب، بازار محصولات پتروشیمی با بحران احتمالی جدید در بخش انرژی روبه‌روست. شدت گرفتن تنش انرژی میان روسیه و اروپا به کاهش تولید محصولات پتروشیمی در این منطقه منجر می‌شود و در عین حال می‌‌‌تواند تقاضا را در این بازار تحت فشار کاهشی قرار دهد. تجربه نشان داده است که افت تقاضا در فاز کوتاه‌مدت تاثیر به‌مراتب بیشتری بر بازارهای کالایی داشته و سقوط نرخ را به همراه دارد، این در حالی است که افت عرضه در بلندمدت بر بازار اثرگذار شده و می‌‌‌تواند اثرات تورمی بلندمدتی را به همراه آورد.