به گزارش روابط عمومی انجمن لوله و اتصالات پی وی سی به نقل از نیپنا، صنعت پتروشیمی آفریقای جنوبی از دهه سوم قرن نوزدهم آغاز به کار کرد. این دوره را می‌توان به نوعی دوره انقلاب صنعتی در آفریقای جنوبی به شمار آورد، زیرا منجر به افزایش تعداد صنایع شد و این امر به نوبه خود برای همیشه روش کار و زندگی آفریقای جنوبی ها را تغییر داد.

 تمایل آفریقای جنوبی به بهره‌برداری از فرصت‌هایی که معادن الماس و طلا ایجاد کرده است، باعث ظهور یک بخش صنعتی بسیار قوی و متنوع شده است. دسترسی پایدار به این منابع معدنی نیازمند راه اندازی صنایعی بود که مواد منفجره تولید کنند، و همین امر باعث شد که خیلی زود صنعت کلر- آلکالی  و صنایع تولید مواد شیمیایی تخصصی آغاز به کار کند.

 در حال حاضر، با گذشت بیش از یک قرن از این اتفاق، هنوز هم این ویژگی مهم ترین ویژگی صنعت پتروشیمی آفریقای جنوبی به حساب می آید- اگرچه عوامل سیاسی اجتماعی اخیر نیر تغییرات ساختاری عمده و تغییرات صنعتی منجر شده است حضور صنعت پتروشیمی این کشور را در بازارهای جهانی تقویت کرده است.

 نگاهی به تاریخچه صنعت پتروشیمی در آفریقای جنوبی

 همانطور که در نمودار ۱ مشاهده می کنید کشور آفریقای جنوبی در جنوبی‌ترین نقطه قاره آفریقا واقع شده است. اقتصاد این کشور توسعه یافته ترین اقتصاد در قاره آفریقا محسوب می شود، مهمترین دلیل این سطح توسعه یافتگی و استفاده بهینه از منابع معدنی فراوان در این کشور و نیز بخش تولیدی متنوع و پیشرفته آن است.

 استان گوتنگ (Gauteng) در این کشور صنعت پتروشیمی آفریقای جنوبی را قبضه کرده است، به طوری که ۴۷ درصد از کلپچ شرکت‌های پتروشیمی این کشور در این منطقه واقع شده است، بعد از این منطقه منطقه کوازولو- ناتال (KwaZala-Natal) قرار دارد که ۱۸ درصد شرکت‌های پتروشیمی در آن واقع شده‌اند و پس از آن وسترن کیپ (Western Cape)  ۱۶ درصد از شرکت های پتروشیمی را در خود جای داده است.

 همانطور که پیشتر گفته شد صنعت پتروشیمی آفریقای جنوبی در اواخر قرن نوزدهم میلادی تاسیس شد تا تقاضا برای مواد شیمیایی و مواد  منفجره مورد نیاز در پروسه معدنکاری را تامین کند. از آنجایی که این کشور هیچگاه ذخایر بالادستی نفت مهمی نداشته است، صنعت پتروشیمی این کشور از ابتدا بر پایه گازی سازی ذخایر فراوان زغال سنگی موجود در این کشور بر آن نهاده شد.

 در سال ۱۸۷۸ میلادی، جورج ویلیام استاو (George William Stow)،  یک زمین شناس بریتانیایی، یک معدن زغال سنگ را در نزدیکی ورینیگینگ (Vereeniging) در ساحل رودخانه وال (Vaal) در آفریقای جنوبی را کشف کرد، که هم مرز با استان گوتنگ، امپومالانگا (Mpumalanga)، شمال غربی  و برخی استانهای کوچک دیگر بود.

در اوایل قرن بیستم، شهرهایی که در نزدیکی دره رودخانه وال بودند و از نظر منابع زغال سنگ بسیار ثروتمند بودند، مانند ورینیگینگ، واندربیجل پارک (Vanderbijlpark)، و ساسول برگ (Sasolburg)،  در واقع مرکز صنایع جدید شدند و امکانات و تجهیزاتی مانند برق، ایستگاه های تصفیه آب، بنگاه های مهندسی و کارخانه هایی که محصولاتی مانند فولاد، سوخت های مصنوعی و مواد شیمیایی تولید می‌کردند، در این مناطق ایجاد شدند.

این کسب و کارهای جدید و صنایع مرتبط با آن ها در این مناطق شکوفا شدند و جمعیت محلی از منافع و مزایای این شکوفایی بهره مند شدند.

 صنعت تولید و محصولات پتروشیمی در دهه ۱۹۵۰ در آفریقای جنوبی شروع به کار کرد، زمانی که نخستین کارخانه تبدیل زغال سنگ به مایعات (CTL) در سالزبورگ ساخته شد.

اگرچه تا همین چند وقت پیش صنعت شیمیایی این کشور به جای اینکه از مواد اولیه داخلی استفاده کند بیشتر متکی به واردات خوراک و انواع مواد اولیه بود. این خودکفایی استراتژیک در دسترسی به انواع سوخت به دنبال تاسیس دو کارخانه بزرگ تبدیل زغال سنگ به مایعات توسط ساسول در سکوندا در اوایل دهه ۱۹۸۰ میلادی بود.

امروزه، بخش تولید سوخت های مصنوعی به عنوان منبعی برای تولید انرژی و نیز به عنوان مهمترین منبع تامین خوراک مواد شیمیایی و مواد اولیه محسوب می شود.

 صنعت تولید مواد شیمیایی این کشور بر اساس محیط قوانین و مقررات و اصول سیاسی رژیم آپارتاید - در دوره زمانی بین سال های ۱۹۴۸ تا ۱۹۹۴- شکل گرفته است، دوره ای که در آن یک دولت حداقلی سفید قوانین را به نوعی تنظیم می کرد که تفکیک نژادی به ضرر اکثریت سیاه پوست این کشور مبنای همه کارها قرار گیرد.

واکنش دنیا به چنین اتفاقی در آفریقای جنوبی منزوی کردن این کشور از نظر اقتصادی، از نظر فنی و نظامی توسط تحریم های بین المللی بود - وضعیت ناپایداری که مانع پیشرفت آفریقای جنوبی و شکوفایی اقتصادی و سیاسی آن شد.

 سال هایی که رژیم آپارتاید در آفریقای جنوبی حکومت می کرد،  به عنوان سال های یاد می‌شود که در آن آفریقای جنوبی به طور کامل از تجارت بین المللی کنار گذاشته شده بود، و به اجبار  به خودکفایی و تمرکز بر روی جایگزینی محصولات وارداتی، مانند انرژی، تسلیحات نظامی، مواد شیمیایی و لوازم خانگی با تولیدات داخلی روی آورده بود. در ادامه همین رویکرد کارخانه های کوچک نیز ساخته شده بود که بتواند نیازهای داخلی را تامین کند.

 در دوره جایگزینی محصولات وارداتی، کارخانه های شیمیایی در مناطقی از این کشور ساخته شدند که کارخانه های تولید سوخت مصنوعی بر پایه زغال سنگ نزدیک بودند، و این کارخانه ها خوراک مورد نیاز آنها را تامین می کردند. این کارخانه ها اکثراً در حاشیه شهر پرجمعیت گوتنگ، بزرگترین بازار  آفریقای جنوبی هم برای کالاهای صنعتی و هم کالاهای مصرفی ساخته شدند.

 این کارخانه ها از نظر ساختار هزینه‌ای بسیار کوچکتر از کارخانه‌های در سطح جهان هستند و به همین دلیل در بازارهای صادراتی قدرت رقابتی ندارند، یکی از دلایل عمده این اتفاق هزینه بسیار بالای حمل و نقل محصولات به بخش های ساحلی است. با این وجود این مناطق به کشورهای همسایه آفریقایی مانند زیمباوه، نامیبیا، سوازیلند، موزامبیک و بوتسوانا بسیار نزدیک هستند.

 انزوای صنعت پتروشیمی آفریقای جنوبی از رقابت بین المللی در دوره رژیم آپارتاید، و همچنین قیمت های بسیار بالای مواد اولیه باعث شد که محصولات پتروشیمی تولید شده در داخل خاک آفریقای جنوبی در بازارهای صادراتی رقابت‌پذیری چندانی نداشته باشند.

 اما این رویه در دهه ۱۹۹۰ خاتمه یافت، زمانی که رئیس جمهور وقت فردریک ویلم دو کلرک (Frederik Willem de Klerk)  مذاکراتی را با کنگره ملی آفریقا (ANC)  رهبری نلسون ماندلا آغاز کرد تا به آپارتاید پایان دهد.

 این تلاش‌ها در سال ۱۹۹۴ با برگزاری انتخابات دموکراتیک چند نژادی به اوج خود رسید، دولت جدید جدیدی به رهبری کنگره ملی آفریقا تشکیل شد و تحریم های بین المللی برداشته شد.

حالا دیگر آفریقای جنوبی بازهم در جامعه جهانی مشارکت می‌کند، شرکت‌های پتروشیمی این کشور تمرکزشان بر این است که قدرت رقابت بین المللی خود را افزایش دهند و صنعت پتروشیمی نیز بر همین اساس خود را با شرایط جدید وفق می دهد.

در سال ۲۰۰۴، وزارت تجارت و صنعت آفریقای جنوبی کارگاه های آموزشی را برای صنایع پتروشیمی، تولید انواع پلاستیک و فیبرهای مصنوعی - بخش هایی از اقتصاد آفریقای جنوبی که به نظر می‌رسد پتانسیل بسیار بالایی برای پیشرفت در آینده داشته باشند- برگزار کرد که تاثیر بسزایی بر روی عملکرد این صنعت داشت.