این در حالی است که فاصله قیمت آزاد و نیمایی ارز هم کاهش یافته و می‌تواند محرکی برای افت تقاضا در قیمت‌های بالای فعلی به شمار رود که ذهنیتی شبیه به رکود تورمی را به همراه خواهد داشت. البته شیوع مجدد ویروس کرونا خود نگرانی جدیدی در برابر بازارهای کالایی داخلی است که آینده را پیچیده‌تر از قبل ترسیم کرده است. این موارد ترس از آغاز یک رکود جدید را هشدار می‌دهد آن‌هم در وضعیتی که بازارها هنوز از نگرانی‌های پیشین خود فاصله چندانی نگرفته‌اند.

بزرگ‌ترین رشد «شاخص قیمت پلیمرهای دنیای اقتصاد» در ۱۵ ماه اخیر
«شاخص قیمت پلیمرهای دنیای اقتصاد» در هفته گذشته با ۳۲/ ۱۰ درصد رشد همراه بود تا بزرگ‌ترین رشد قیمت‌های هفتگی از اسفندماه سال ۹۷ تاکنون را به ثبت برساند. اگرچه بخش مهمی از این رشد غیرمنتظره قیمت‌ها  به دلیل رقابت در خرید  PVC محقق شد، ولی نشانه برجسته‌ای از رشد قیمت‌ها در بورس کالاست. افزایش گام به گام و مستمر قیمت‌های پایه در بورس کالا با دو اهرم رشد قیمت نیمایی ارز و افزایش نرخ‌های جهانی در کنار رقابت برای خرید دو عامل اصلی این رشد نرخ بود که اثر آن به زودی در بازار آزاد نیز خودنمایی خواهد کرد. این در حالی است که روند افزایشی بهای نیمایی ارز به‌صورت مستمر ادامه یافته ولی از شتاب رشد قیمت‌ها کاسته شده است. این سیگنال را باید جدی گرفت زیرا یکی از مهمترین دلایل برای رشد قیمت‌های پایه را محدود می‌کند. از سوی دیگر افزایش قیمت‌های جهانی ادامه دارد اگرچه این نرخ نیز شاهد کاهش شتاب رشد قیمتی است. به عبارت دقیق‌تر هم‌اکنون بهای نفت خام، نفتا و حتی پلیمرها تا روزهای گذشته افزایشی بوده ولی  ضعف تقاضا در بازار آزاد مانع رشد قیمت‌ها شده است. همچنین بهای مواد اولیه پلیمری همچون اولفین‌ها از شتاب رشد قیمت‌های کمتری برخوردار بوده یعنی این ذهنیت وجود دارد که شتاب افزایش نرخ در بازارهای جهانی اندکی تقلیل یافته باشد یا دقیق‌تر فضایی تنفسی را به خریداران ارائه کرده تا در فاصله دو جریان افزایش قیمت اندکی آزادی عمل داشته باشند. البته این برآورد را باید در اواسط هفته جاری مورد بازبینی قرار داد آن‌هم در وضعیتی که هنوز پتانسیل رشد قیمت‌های پایه به نسبت وجود دارد. این موارد تنها برآورد اوضاع است و تا زمانی که قیمت‌های پایه به‌صورت رسمی اعلام نشده تمامی این موارد چیزی بیش از یک گمانه‌زنی نیست. در هر حال بازار نفت خام برنت قیمت‌های بالای ۴۰ دلار در هر بشکه را نیز تجربه کرده که خود یک محرک جدید قیمتی به شمار می‌رود و معادلات فوق را اندکی دگرگون خواهد کرد. در آینده بیشتر به این بحث خواهیم پرداخت ولی از هم‌اکنون بهتر است امکان یک رشد قیمت بزرگ را در اغلب بازارهای کالایی در نظر بگیریم که نفت خام پیش‌قراول آن بوده و به سایر بازارها سرایت خواهد کرد آن‌هم در شرایطی که هنوز روند صعودی بهای نفت خام متوقف نشده است.

همان‌گونه که عنوان شد رشد قیمت‌ها از دو مسیر مختلف ارزیابی می‌شود یکی افزایش قیمت‌های پایه در بورس کالا و دیگری رشد رقابت برای خرید. احتمال رشد قیمت‌های پایه در بورس کالا با شتاب کمتر وجود دارد ولی در مورد رقابت برای خرید اوضاع متفاوت است. قیمت‌های موجود در بورس و بازار به شدت بالاست و اگر این شاخص قیمتی یک هزار و ۱۰۰ تومان رشد نرخ داشته باشد رکورد تاریخی قیمت‌ها در بورس کالا را می‌شکند. این نکته را باید جدی گرفت آن‌هم در شرایطی که تقاضای واقعی در بازار آزاد به سطح قبل از کرونا نرسیده یعنی قیمت مواد اولیه با واقعیت تقاضای محصولات نهایی همخوانی کامل ندارد. این موارد را باید جدی گرفت، زیرا روند صعودی قیمت‌ها احتمالا با اندکی تعدیل ادامه خواهد یافت ولی تقاضا از این رشد قیمت‌ها حمایت کامل نمی‌کند. به عبارت ساده‌تر بازار به مرور زمان به رشد قیمت‌ها بدبین خواهد شد و این بدبینی به عقب‌گرد واقعی تقاضا منتهی شده و خرید را با توجیه کمتری روبه‌رو می‌سازد. تا این‌جای کار انتظار داریم تقاضا به آرامی کاهشی شود، ولی این ادعا که البته سال گذشته نیز مشاهده شد به دلایل بیشتری نیاز دارد. فاصله قیمت دلار آزاد و نیمایی (در نرخ‌های پایه) در هفته گذشته و روز اعلام قیمت‌های پایه محصولات پتروشیمی در بورس کالا؛ نزدیک به ۲ هزار و ۵۰ تومان بود که کمترین رقم از هفته منتهی به ۴ اردیبهشت‌ماه است. حال اگر رشد قیمت آزاد ارز نداشته باشیم ولی روند افزایشی قیمت نیمایی ادامه یابد این فاصله قیمتی باز هم کاهش یافته و به سطوح قیمتی سال گذشته باز می‌گردد. این مطلب کاهش جدی جذابیت خرید را به همراه دارد. این موارد را باید جدی گرفت زیرا حجم معاملات پلیمرها نیز به قدری بالا نیست که بتوان گفت خریداران به سمت خرید از بورس کالا ترغیب شده‌اند و حجم تقاضا  تفاوت معنی‌داری را با گذشته نشان نمی‌دهد.

اینکه قیمت‌ها به سمت رکوردهای قبلی حرکت می‌کند، ولی حجم معاملات چندان بزرگی به ثبت نمی‌رسد را باید مهم ارزیابی کرد. هرچند بازار در این روزها به عرضه‌های بیشتری نیاز داشته و در گروه‌های کالایی خاص پتانسیل افزایش حجم خرید وجود دارد که در صورت نیاز در روزهای آینده با دقت بیشتری به آن‌ اشاره خواهیم کرد.

داد و ستد نزدیک به ۱۸ هزار تنی PVC در هفته گذشته موجب شد تا حجم داد و ستد پلیمرها در بورس کالا به ۷۳ هزار و ۸۵۰ تن برسد که به رغم رشد هفتگی ۱۹ درصدی ولی رقم چندان جذابی نیست. این در حالی بود که حجم عرضه هفته گذشته پلیمرها تنها هزار تن بالاتر از متوسط عرضه هفتگی در نیمه دوم سال گذشته بود اما شاهد رشد ۲۹ درصدی تقاضا بودیم. در هفته گذشته به کمک تقاضای ۳۶ هزار تنی PVC، حجم تقاضای کل پلیمرها به نزدیکی ۱۲۵ هزار تن رسید که بالاترین رقم از اوایل اسفندماه سال گذشته است. رهگیری معاملات نشان می‌دهد خریداران باز هم نسبت به خرید ترغیب شده‌اند و رشد قیمت‌ها خود یکی از دلایل این رویکرد است. البته این هیجان برای خرید به معنی افزایش تزریق کالا از بورس به بازار خواهد بود که پتانسیل رشد مضاعف قیمت‌ها را محدود می‌کند اگرچه این روند صعودی نرخ ادامه داشته ولی تقاضا در برابر عرضه‌ها به احتمال قوی تعدیل خواهد شد اگرچه بازارها راهی جز تبعیت از رشد قیمت‌های پایه را پیش روی خود متصور نمی‌بینند.

منبع: دنیای اقتصاد