قیمت‌ها در بازار آزاد در هفته گذشته به‌شدت متناقض بود آن‌هم در شرایطی که این تناقض هنوز هم در بازار مشاهده می‌شود. سقوط آزاد بهای نفت خام در بازارهای جهانی حتی اگر مقطعی هم باشد اثرگذاری خود را بر نوسان قیمت‌های جهانی برجای گذاشته، ولی تاکنون بازار داخلی هنوز به یک روال متعادل و منطقی دست پیدا نکرده است. نوسان قیمت‌ها دلایلی دارد که بسیاری از آنها را باید در سیگنال‌های پنهان بازار جست‌وجو کرد اگرچه نوسان قیمت آزاد و نیمایی ارز، بیم‌وامید از نوسان قیمت‌های پایه یا تغییر فاز در بازارهای جهانی در این چارچوب می‌گنجد ولی این بازار را نمی‌توان با داده‌های مرسوم سال گذشته مورد ارزیابی قرار داد، زیرا همان‌گونه که شیوع ویروس کرونا خواسته یا ناخواسته سبک زندگی ما را تغییر داده، سبک معاملات ما را نیز دستخوش تغییر کرده است، اما این تغییر اندک‌اندک خودنمایی می‌کند. در ابتدا چند نمونه از این تغییرات را با هم مرور می‌کنیم:

حجم معاملات پلیمرها در هفته گذشته بیش از ۸۲ هزار تن بود که این رقم در مدت مشابه سال قبل یعنی در خلال اوایل فروردین تا اواخر اردیبهشت‌ماه در چند سال اخیر بی‌سابقه بوده است. نفت با قیمت منفی شاید برای اولین بار در بازارهای جهانی مشاهده شده و هیچ بعید نیست که در زمان‌های تحویل فیزیکی کالا (در معاملات آتی) باز هم خودنمایی کند بنابراین، بازارهای جهانی با یک تهدید جدی روبه‌رو هستند، ولی نه برای بازار پتروشیمی‌ها. کاهش جدی حجم تولید در پالایشگاه‌ها در جهان که دلیل اصلی افت قیمت‌ها و افزایش موجودی انبارها شده، حجم تولید نفتا به‌عنوان مهم‌ترین خوراک مایع در صنایع پتروشیمی در جهان را کاهش جدی داده است و اگر تقاضا، هرچند محدود به این بازارها بازگردد، قیمت تمام شده بالایی پیدا خواهد کرد، یعنی منتظر تکانه‌های پیش‌بینی نشده قیمت‌های جهانی باشیم. در هفته گذشته بیش از ۱۵ هزار تن PVC، ۴هزار و ۶۰۰ تن پلی‌پروپیلن شیمیایی و ۱۲ هزار و ۶۸۰ تن پلی‌پروپیلن نساجی دادوستد شده است که این ارقام برای اهل فن، دنیایی حرف نانوشته دارد آن‌هم در شرایطی که همین ارقام معاملاتی با این حجم‌های بالا باز هم با رقابت برای خرید روبه‌رو شد گویی کلام نانوشته‌ای همه را ترغیب به خرید کرده بود. البته معاملات گروه‌های کالایی جذاب در روز دوشنبه هفته گذشته ثبت شد، ولی معاملات مرسوم در روز سه‌شنبه انجام گرفت ولی خبرهای خوب قیمتی را روز دوشنبه شاهد بودیم و خبرهای بد نفتی را روز سه‌شنبه. این وضعیت نشان می‌دهد که رخدادهای بازار با طعم هیجان همراه بوده و آینده‌نگری به نسبت گذشته در این بازار کمرنگ شده است. این موارد در حالی است که بازار بورس و اوراق بهادار به‌شدت جذاب شده بنابراین، پتانسیل مهاجرت نقدینگی از بازار پلیمرها به بورس اوراق بهادار جدی است. این نکته نشان می‌دهد که آرام آرام سفته‌بازی در بازار پلیمرها را باید فراموش کنیم آن‌هم در وضعیتی که تورم نقطه به نقطه ۸/ ۱۹ درصد در آمارهای مرکز آمار ایران درج شده است. کاهش نرخ سود بانکی را هم باید مزید بر علت کرد، اگرچه عدم جذب منابع جدید به سیستم بانکی به معنی تزریق این پول به بازار سهام  است و احتمالا بازار پلیمرها از آن نفعی نمی‌برد. فاصله قیمت دلار آزاد و نیمایی هم که مدت‌ها به‌عنوان یک محرک برای رشد تقاضا مطرح می‌شد در هفته گذشته کاهش داشت، ولی به افت تقاضا منتهی نشد اگرچه برای هفته جاری فاصله این دو نرخ باز هم پایین باقی می‌ماند گویی برای بازار پلیمرها در تعیین قیمت‌های پایه، بی‌میلی چندانی به یکی شدن قیمت آزاد و نیمایی ارز وجود ندارد. تمامی بازی‌های معاملاتی و نوسان قیمت‌ها را باید در شرایطی در نظر گرفت که ماه رمضان فرارسیده و یک رکود سنتی آغاز شده است اما حجم معاملات این هفته است که اطلاعات بیشتری ارائه خواهد کرد آن‌هم در وضعیتی که انتظار داریم حجم معاملات به نسبت بالا باقی بماند ولی نه همچون هفته قبل.

موارد فوق اوج تناقض است و جالب‌تر آنکه رفتارهای متناقض باز هم ادامه داشته و دارد. به‌رغم افت قیمت‌های جهانی شاهد رشد نرخ در بازار داخلی برای روزهای اخیر بودیم شاید معامله‌گران از رشد بهای نیمایی ارز نگران‌شده‌اند. قیمت‌های پایه نیز امروز اعلام خواهد شد و باز هم ترجیح می‌دهیم تا قبل از اعلام رسمی این نرخ از هرگونه گمانه‌زنی خودداری کنیم ولی رفتار قیمتی این روزهای بازار نشان می‌دهد که معامله‌گران رشد قیمت‌ها را حدس زده‌اند. ذهنیتی که نه می‌توان آن را تأیید و نه می‌توان رد کرد. اینکه گریدهای جذاب در بازار هم رشد نرخ داشته و هم افزایش حجم معاملات بیش از همه نشان از ترس اهالی بازار از رشد قیمت‌هاست تا جایی که خرید را گزینه‌ای کم‌هزینه به شمار آورده‌اند. البته وقتی که قیمت‌های اخیر را با قیمت‌های اواخر بهمن و اوایل تا اواسط اسفند مقایسه می‌کنیم واقعا نرخ‌های جذابی مشاهده می‌شود.

حال سوال اینجاست که رفتار بازار در روزها و هفته‌های اخیر منطقی بوده یا احساسی؟ ساده‌ترین پاسخ به این سوال آن‌هم در شرایط قیمتی فعلی رفتار احساسی اهالی بازار است، ولی واقعیت به هیچ‌عنوان این‌گونه نیست. رفتار بازار امسال با ادبیات سال گذشته دیگر قابل تفسیر نیست و تنها می‌توان گفت چیزی که شبیه به سال گذشته باقی مانده شیوه گزارش‌نویسی بر اساس آمارهای معاملات است که شاید آن‌هم باید تغییر کند.

با توجه به تمامی این موارد بهتر است به بازار به گونه‌ای دیگر بنگریم. رشد تقاضای احتمالی در بسیاری از گروه‌های کالایی به تازگی آغاز شده و این واقعیت با تغییر در سبک زندگی افراد همراه می‌شود. اگر پلاستیک‌ها را خط مقدم مبارزه با کرونا در نظر بگیریم و جایگاه ظروف یکبارمصرف را برجسته‌تر از قبل ارزیابی کنیم، اتمسفر تقاضا در بازارهای کالایی تغییر خواهد کرد. تا چند ماه پیش چه کسی فکر می‌کرد که فروش شیلد (محافظ) پلاستیکی صورت در خیابان‌ها رایج شده و تقاضا داشته باشد. این موارد، تازه کوچک‌ترین تغییراتی است که ما می‌بینیم و غالب تغییرات هنوز خودنمایی محسوسی نداشته‌اند گویی تغییر در سبک زندگی افراد بعد از بازار نفت خام بیش از همه بازار محصولات پتروشیمی را در بر می‌گیرد.

نکته مهم آنکه این تغییر را هنوز در بازار حس نکرده‌ایم و نمی‌دانیم چه چهره‌ای پیش‌روی بازار خواهد بود و باید از چه سبک تحلیل در معاملات استفاده کرد. احتمالا هفته جاری اطلاعات بهتری از معاملات را در اختیار خواهیم داشت، ولی تغییر اتمسفر تحلیلگری را باید در دستور کار جدی قرار داد.

منبع: دنیای اقتصاد