کاهش قیمت‌های جهانی در کنار افت بهای نیمایی ارز دو اهرم اصلی افت نرخ‌های پایه بودند که البته بازار مدت‌هاست با کاهش قیمت‌ها به استقبال این افت نرخ احتمالی رفته بود. از سوی دیگر جرقه‌های محدودی از رشد قیمت‌ها در بازار آزاد هم مشاهده شده است که در روزهای نیمه‌تعطیل فعلی از اهمیت بالایی برخوردار نیست. افت قیمت‌ها در بازار آزاد پلیمرها مدت‌هاست که آغاز شده و با کاهش تقاضا در بورس‌کالا قدرت گرفته است، بنابراین کاهش قیمت‌های پایه می‌تواند به‌عنوان یک سیگنال رسمی برای تعیین سمت‌وسوی آینده این بازار مورد توجه قرار بگیرد، اگرچه کاهش نرخ شاید بتواند به افزایش جذابیت برای خرید در هفته جاری منتهی شود اما انتظار نداریم که در هفته نیمه‌تعطیل فعلی معاملات گسترده‌ای در بورس‌کالا به ثبت برسد.

کاهش قیمت‌های پایه محصولات پتروشیمیایی
افت محدود بهای نیمایی ارز و کاهش قیمت‌های جهانی موجب شد تا قیمت‌های پایه محصولات پتروشیمیایی بعد از مدت‌ها با کاهش همراه شود و چهره جدیدی را در بازار پلیمرها و محصولات شیمیایی شاهد باشیم.قیمت‌های جهانی بعد از مدت‌ها توانست چهره بازار محصولات پتروشیمی را تغییر دهد، آن‌هم در شرایطی که تاکنون رشد بهای نیمایی ارز اجازه خودنمایی چندانی به نوسان قیمت‌های بین‌المللی در سازوکار تعیین قیمت‌های پایه در بورس‌کالا ارائه نکرده بود. این شرایط در نهایت تغییر کرد تا در نهایت وزن اثرگذاری قیمت‌های جهانی بر نرخ‌های پایه در بورس‌کالا تقویت شود. این درحالی بود که بعد از هفته‌ها، بهای نیمایی ارز در متوسط هفتگی آن بالاخره کاهش یافت تا نگرانی‌های رشد بهای نیمایی ارز هم برای بازار پتروشیمیایی‌ها تقلیل یابد. اینکه بهای نیمایی ارز باز هم کاهش داشته باشد یا در همین سطوح فعلی باقی مانده و نوسان نرخ چندانی را تجربه نکند خود یکی از سوالات این روزهای بازار است ولی برای آن در کوتاه‌مدت نمی‌توان پاسخ قابل‌قبولی ارائه کرد، آن‌هم در شرایطی که بسیاری از پیش‌بینی‌ها درخصوص دورنمای قیمت‌ها در بازار نیمایی ارز تاکنون صحیح از آب در نیامده است. در هر حال چیزی که هم‌اکنون شاهد هستیم نوسان نرخ در قیمت‌های نسبتا بالای فعلی است که خود یک سرعت‌گیر در برابر رشد قیمت‌ها در این بازار به‌شمار رفته اگرچه از این پس نوسان محدود بهای نیمایی ارز هم اثرگذاری بزرگی بر نرخ‌های پایه بر جا نخواهد گذاشت. از سوی دیگر اگر شاهد افت بهای نیمایی ارز باشیم، اثرگذاری آن بر قیمت‌های پایه شدیدتر از چیزی خواهد بود که تاکنون تجربه شده است.

در قیمت‌های پایه اعلامی شاهد افت ۱۱۱ تومانی قیمت نیمایی ارز بودیم که از کاهش کمتر از یک درصدی این نرخ حکایت دارد. این مطلب موجب شد تا به‌جز گرید امولسیون ۶۸۳۴ برای گروه کالایی PVC؛ سایر گریدها با افت نرخ همراه شوند. ABS و گرید BG۸۲۱ پت بطری از بیشترین افت قیمت‌ها برخوردار بودند و بیش از ۴ درصد با کاهش نرخ پایه روبه‌رو شدند. در بازار محصولات شیمیایی بورس‌کالا نیز شاهد افت قیمت‌های پایه اغلب ترکیبات بودیم تا جایی که بیشترین کاهش نرخ را آروماتیک سنگین با ۲۳ درصد افت نرخ به ثبت رساند. همین نکته که محصولات شیمیایی که غالبا به‌عنوان ماده اولیه برای تولید دیگر محصولات پتروشیمی به‌کار می‌روند افت قیمت‌هایی شدیدتر از پلیمرها داشتند می‌تواند زمینه جدیدی برای افت قیمت تمام شده این کالاها در بازارهای جهانی به‌شمار رود. درخصوص قیمت‌های جهانی موثر بر قیمت‌های پایه نیز باید به این نکته اشاره کرد که در فرآیند قیمت‌نویسی در هفته‌ها و ماه‌های اخیر، انتقاداتی به این سازوکار مطرح بود و برخی اعتقاد داشتند که قیمت‌های جهانی شاید پایین‌تر از این نرخ هم امکان اعلام‌نظر داشته باشد.

در هر حال در شرایطی که شاهد افت گسترده قیمت‌ها در بازار جهانی نفت‌خام و فرآورده‌ها و خوراک صنایع بزرگ پالایشی و پتروشیمیایی هستیم پتانسیل افت نرخ‌های جدیدی برای بازار پلیمرها و ترکیبات شیمیایی مطرح شده است که امکان‌پذیر بودن افت قیمت‌های جهانی در نرخ‌های پایه را در بر دارد. این شرایط را باید در وضعیتی در نظر گرفت که هنوز افت قیمت‌های جهانی نفت‌خام با نوسان بهای پلیمرها در بازارهای بین‌المللی همخوانی چندانی ندارد یعنی احتمال تداوم افت نرخ را باید در بازارهای بین‌المللی در نظر گرفت، مگر آنکه تغییر سریع و شدیدی در بازار نفت‌خام به ثبت برسد که خود از اما و اگرهای خاصی برخوردار است ولی جرقه‌های رشد مقطعی بهای نفت را نمی‌توان در نظر نگرفت. افت قیمت‌های جهانی محصولات پتروشیمی مدت‌هاست که آغاز شده و با توجه به نوسان بهای نفت‌خام و همخوانی آن با دیگر بازارهای کالایی، عجیب نیست که این بازار بعد از چند تکانه قیمتی به سمت افت نرخ جدیدی حرکت کند یا حتی رشد نرخ بزرگی را به ثبت نرسانده یا حتی کاهش نرخ هم داشته باشد. این موارد اگرچه از هم‌اکنون قابل استناد نیست و نمی‌توان به‌عنوان یک پیش‌بینی به آن پرداخت ولی برای بازار محصولات پتروشیمیایی در جهان به‌عنوان یک نکته مثبت به‌شمار نمی‌رود.

البته همان‌گونه که در گزارش روز گذشته با عنوان روزهای سرنوشت‌ساز در بازارهای کالایی به آن اشاره کردیم؛ این روزها زمانی بسیار مهم برای اغلب بازارهای کالایی است و اگر بتوان اولین جرقه‌های رشد قیمت‌ها را مشاهده کرد می‌توان به تغییر فاز بازارهای جهانی امیدوار بود ولی باید نفت و محصولات پتروشیمی را استثنا دانست. حجم تقاضای نفت‌خام به‌شدت کاهش داشته و شاید افت تقاضا باز هم ادامه یابد که روزهای خوبی را برای بازار نفت به همراه ندارد. هنوز در مورد استمرار یا توقف جنگ نفتی در بازارهای جهانی داده‌ای قطعی در دست نیست که می‌تواند به وخامت بیشتر اوضاع منجر شود و اگر جنگ نفتی به جنگ پتروشیمی‌ها منتهی شود، دیگر امیدواری‌ها را باید برای اغلب بازارهای پلیمری و شیمیایی کنار گذاشت. این موارد یک چهره از بازاری است که با آن هر روز روبه‌رو هستیم و بهتر است تنها به این نکته اکتفا کنیم که بازارهای جهانی از پتانسیل افت قیمت‌ها برخوردار هستند.

چیزی که بیش از همه برای بازارهای داخلی مهم است نوسان قیمت‌های پایه در بورس‌کالا و رقابت برای خرید به‌شمار می‌رود که خروجی آن نوسان نرخ در بازار آزاد را به همراه خواهد داشت. بازار آزاد هم مدتی است که با افت قیمت‌ها همراه شده و این همراهی می‌تواند با فرض اعلام کاهشی قیمت‌های پایه ادامه‌دار باشد.

البته شاهد جرقه‌های پراکنده رشد قیمت‌ها هستیم که در نیمه‌تعطیل بودن بازار هم چندان غیرطبیعی به‌نظر نمی‌رسد. اینکه برخی از واحدهای تولیدی هنوز به خرید مواد اولیه برای تولید در روزهای تعطیل مشغول هستند و حتی شاید احتمال تغییر فاز بازار را برای سال آینده در نظر گرفته‌اند محرک‌هایی برای رشد قیمت‌ها به‌شمار می‌رود که در کنار آن برخی اما و اگرهای حمل و نقل را دلیلی برای این جرقه‌های رشد قیمت‌ها در نظر گرفته‌اند. در هر حال رصد بازار از دو مسیر قیمت‌های پایه و حجم عرضه‌ها نشان می‌دهد که بازار با محوریت معاملات گسترده و پتانسیل بالابودن حجم عرضه در هفته جاری با احتساب تحویل در سال آینده پتانسیل چندانی برای رشد نرخ ندارد و این وضعیت فعلی همراه با جرقه‌های رشد نرخ نیز گذرا خواهد بود. نوسان قیمت نیمایی ارز هم گویی توانایی بزرگی برای رشد نرخ ندارد و این سیگنال هم به مرور زمان اثر خود را بر بازار برجای می‌گذارد، گویی نرخ‌های بورس‌کالا از دو مسیر با سرعت‌گیرهای بزرگی روبه‌رو شده‌اند؛ یکی قیمت‌های پایه و دیگری پتانسیل رقابت که هر دو محدود شده است. البته برای سال آینده انتظار نداریم که باز هم مشکلات فنی همچون میزان تزریق خوراک را شاهد باشیم، مگر آنکه ورود به فاز تعمیر و نگهداری ابهامات جدیدی را رقم بزند که هم‌اکنون زمان پرداختن به آنها نیست. البته اگرچه کاهش قیمت مواد اولیه یک خبر خوب برای واحدهای تولیدی در صنایع تکمیلی است ولی بهتر است این مطلب را هم در نظر داشت که اگر کاهش قیمت‌ها به معنی رکود تعبیر شود، تنها دامن‌گیر بازار مواد اولیه نخواهد بود و به بازار محصولات نیز سرایت می‌کند. اگر سال آینده سال سختی برای اقتصاد قلمداد شود، به تمامی ارکان آن باز می‌گردد و قطعا نمی‌توان به وضوح از کاهش قیمت مواد اولیه خوشحال شد یا از افت حجم معاملات در بورس‌کالا نگران بود. تمامی این موارد را باید در کنار هم مورد ملاحظه و توجه قرار داد که می‌تواند نگرانی‌ها و امیدواری‌های خاص خود را به همراه داشته باشد. در برابر هر فرصتی در بازار تهدیدهایی وجود دارد و بالعکس در برابر تهدیدات هم می‌َ‌توان فرصت‌هایی را به دست آورد. از هم‌اکنون تقاضا در بازار محصولات نهایی کاهش داشته است و شاید سال آینده با کاهش بیشتری همراه باشیم که داستان این بازار را با پیچ‌وخم‌های جدیدی روبه‌رو می‌سازد. در آینده باز هم به این موارد خواهیم پرداخت.

منبع: دنیای اقتصاد