این رشد نرخ‌های پایه در وضعیتی خودنمایی کرد که بازار حتی پس از اعلام این قیمت‌ها سمت و سوی کاهشی خود را حفظ کرد که نشان می‌دهد جریان غالب در بازار آزاد میل چندانی به تبعیت از خریدهای هیجانی پیشین ندارد. در گزارش‌های پیشین از احتمال تغییر فاز بازار سخن گفته بودیم آن‌هم در شرایطی که خرید در قیمت‌های بالای پیشین در بازار آزاد چندان موجه نبوده است.

افزایش ۲ درصدی قیمت دلار نیمایی مورد محاسبه در نرخ‌های پایه در روز گذشته موجب شد تا این قیمت‌ها میل به افزایش جدی داشته باشند و البته همین سیگنال را می‌توان دلیل اصلی رشد اکثر قریب به اتفاق قیمت‌های گریدهای پلیمری و ترکیبات شیمیایی در بورس دانست. انواع لاستیکی همچون استایرن بوتادین رابر (روشن و تیره) بیشترین رشد قیمت پلیمرها و منواتیلن گلایکول هم بیشترین رشد نرخ در بازار محصولات شیمیایی را به خود اختصاص دادند و از معدود کالاهایی که کاهش نرخ داشت می‌توان از اسید استیک نام برد که نزدیک به ۵ درصد افت نرخ داشت. البته همین شرایط نشان می‌دهد که به جز رشد قیمت دلار نیمایی برای متوسط هفته قبل، افزایش قیمت‌های جهانی هم در رشد نرخ‌های پایه در بورس کالا موثر بودند تا جایی که این روند عمومی افزایشی را در بورس کالا رقم زده است.

نگاهی به حجم معاملات پلیمرها در دو هفته اخیر نشان می‌دهد که دو رکورد معاملاتی مهم در بازار پلیمرها به ثبت رسیده که در کنار رشد قیمت‌های پایه در هفته جاری، این ذهنیت را ایجاد می‌کند که بازار رشد احتمالی قیمت‌ها در بورس کالا را حدس زده و با فرض این احتمال به سمت پوشش ریسک‌های احتمالی گام برداشته یا تلاش کرده تا از این نوسان قیمت‌ها بهره ببرد. این مطلب به نسبت قابل توجه است ولی در شرایطی که بازار در روز گذشته تبعیت چندانی از این رشد نرخ نداشته است یعنی با رشد دسته‌جمعی قیمت‌ها در بورس کالا شاهد رشد فراگیر قیمت‌ها در بازار آزاد نبوده‌ایم می‌توان گفت که این وضعیت نیاز به بررسی دقیق‌تری دارد.

همان‌گونه که عنوان شد حجم معاملات هفتگی پلیمرها در دو هفته اخیر بالاتر از ۹۰ هزار تن بوده که رکورد تاریخی بورس کالاست. این سیگنال به این معنی است که حجم عرضه‌ها در روزهای آینده در بازار آزاد بالا باقی خواهد ماند و اگر حجم عرضه‌ها نیز در سطوح بالایی در بورس کالا تجربه شود، پتانسیل واسطه‌گری یا سفته‌بازی یا موقعیت‌هایی موسوم به آربیتراژ (استفاده از اختلاف قیمت بین دو بازار همچون بورس کالا یا بازار آزاد) محدود خواهد شد. این مطلب به این معنی است که امکان رشد قیمت‌ها در بازار داخلی محدود شده و می‌توان گفت که بازار روند نزولی روزهای اخیر را باز‌هم سپری خواهد کرد.

البته این چهره ابتدایی از بازار است که در روزهای گذشته هم به آن اشاره کرده بودیم ولی باید دقیق‌تر به رخدادهای بازار نگریست. از هم‌اکنون می‌توان انتظار داشت که حجم عرضه‌ها در بورس کالا بالا باشد یعنی بخشی از التهاب احتمالی از هم‌اکنون محدود خواهد شد. از سوی دیگر رشد قیمت‌های پایه در بورس بیش از حد انتظار اهالی بازار بود یعنی احتمال جرقه‌های رشد قیمتی را باید در نظر گرفت. به‌عنوان مثال در روز گذشته اگرچه بازار به سمت افت قیمت‌ها متمایل شده بود ولی در اواخر فعالیت بازار باز هم جرقه‌هایی از رشد نرخ به ثبت رسید که نشان‌دهنده واکنش بازار به قیمت‌های اعلامی بود. این شرایط نشان می‌دهد که از دیروز تکانه‌های رشد نرخ پراکنده‌ای به ثبت رسیده و احتمال تداوم این جرقه‌های رشد قیمتی برای کوتاه‌مدت وجود دارد ولی چندان قدرتمند نخواهد بود. این شرایط به این معنی است که این هفته آخرین تکانه‌های رشد قیمتی در بازار تجربه خواهد شد و باید ادامه فعالیت در بازار را در سال آینده رهگیری کرد. در بازارهای جهانی هم البته رشد قیمت‌ها احتمالا به تضعیف نرخ منجر می‌شود یعنی باید پتانسیل تعدیل نرخ از مسیر قیمت‌های پایه در بورس کالا را هم در نظر گرفت.

  احتمال کاهش قیمت‌های جهانی
اگرچه برای عموم قیمت‌ها در بازارهای جهانی محصولات پتروشیمی نمی‌توان سمت و سوی دقیقی را لحاظ کرد و شاید بتواند تنها به شاخص‌های قیمتی مخابره‌شده از سوی برخی از موسسات خبری و تحقیقاتی استناد کرد ولی نوسان قیمت مواد اولیه را می‌توان یک سیگنال اثر‌گذار و مهم به‌شمار آورد. نوسان بهای نفتا به‌عنوان مهم‌ترین‌ خوراک مایع در صنایع پتروشیمی دقیقا سیگنالی مهم برای ترسیم متوسط بهای تمام‌شده محصولات پتروشیمی در بازارهای جهانی با محوریت کشورهای شرق آسیا خواهد بود، آن‌هم در شرایطی که احداث واحدهای پتروشیمی و پالایشگاهی با سرعت بیشتری در دستور کار شرکت‌های بزرگ در جهان قرار گرفته است. این در حالی است که بهای نفتا هم در قرابت بالایی با نوسان قیمت نفت خام قرار دارد و تجمیع این داده‌ها در کنار عدم جذابیت گسترده خرید برای محصولات پتروشیمی در بازارهای جهانی، می‌توان گفت که بازارهای جهانی آزادی عمل چندانی برای استفاده از رشد قیمت نفت خام و نفتا ندارند ولی در نهایت میل به رشد قیمت‌ها در بازارهای صادراتی و بین‌المللی را نمی‌توان نادیده گرفت. شرایط کلی بازار از رشد قیمت‌های جهانی خبر می‌دهد ولی با توجه به تغییرات اخیر، نوسان بهای نفت خام، بیم و امید از کاهش قیمت جهانی نفتا و همچنین ترس از عقبگرد تقاضای جهانی محصولات پتروشیمی، می‌توان این احتمال را مطرح کرد که روند افزایشی قیمت‌ها در بازارهای جهانی متوقف شده یا از شتاب رشد آن کاسته شده است. این روند البته هنوز در بازار نفتا ایفای نقش دقیقی نداشته؛ ولی نگاهی به نمودار نوسان نرخ هم نشان می‌دهد که از این پس باید امکان رشد قیمت نفتا را با ابهام مدنظر قرار داد. اگرچه در طول یک هفته اخیر در بازارهای جهانی شاهد افزایش ۴/ ۱ درصدی بهای نفتا بودیم ولی در اواخر هفته گذشته این روند صعودی به یک مسیر کاهشی وارد شد و در نهایت پایان هفته‌ای نزولی را تجربه کردیم.

این شرایط به معنی عدم رشد محسوس قیمت‌های جهانی خواهد بود و همین رخداد می‌تواند تاثیرات مختلفی بر جای بگذارد. کاهش جذابیت‌های صادراتی در قیمت‌های پایین‌تر جهانی یکی از این موارد خواهد بود و خریداران هم با توجه به واقعیت‌های صادراتی و هزینه‌های جانبی احتمالا با کاهش قیمت‌های بین‌المللی تمایل کمتری برای خرید از ایران خواهند داشت. این مطلب ناخودآگاه جذابیت عرضه در بازار داخلی را تقویت خواهد کرد؛ آن‌هم در شرایطی که روزهای آینده بازار وارد فاز نیمه تعطیل خود شده و بهتر است تنها امروز و فردا را زمانی جذاب برای عرضه پلیمرها در بورس کالا به شمار آورد. اگر جریان عمومی قیمت‌های جهانی بیش از حد انتظار در ذهن عرضه‌کنندگان اصلی کاهشی باشد، احتمال رشد عرضه‌ها در هفته جاری در بورس کالا تقویت خواهد شد که در نهایت به عدم رشد نرخ در بازار داخلی و کاهش رقابت برای خرید در بورس منتهی می‌شود. این شرایط را باید جدی گرفت؛ زیرا با فرض سیگنال‌های مختلف در بازارهای جهانی و بیم و امید از عمیق‌تر شدن رکود در بسیاری از اقتصادهای بزرگ جهان با تمرکز بر بازارهای کالایی، بازارهای بین‌المللی از جذابیت پیشین برخوردار نبود و این به معنی افزایش عرضه در بازار داخلی است.

در فاز بعدی باید به نوسان قیمت‌های پایه اشاره کرد، زیرا دومین سیگنال تاثیرگذار بر نوسان قیمت‌های پایه در بورس کالا نرخ‌های جهانی است. اگر به نوسان قیمت‌های پایه در هفته‌های اخیر نگاهی بیندازیم، متوجه خواهیم شد که جریان قیمتی تاثیرگذار بر نرخ‌های پایه برای قیمت‌های جهانی افزایشی بوده است؛ یعنی نرخ‌های پایه در بورس کالا نشان می‌دهد که قیمت‌های جهانی صعودی در نظر گرفته شده‌اند. این سیگنال هم نشان می‌دهد که قیمت‌ها به نسبت افزایش یافته بنابراین تغییر فاز نرخ یا عقبگرد قیمت‌های جهانی مورد محاسبه در نرخ‌های پایه چندان دور از ذهن نیست.

به‌عنوان نتیجه‌گیری می‌توان به این موارد اشاره کرد. پتانسیل کاهش قیمت‌های جهانی محصولات پتروشیمی وجود دارد. بنابراین یک اهرم مهم برای تعیین قیمت‌های پایه در بورس کالا کاهشی ارزیابی خواهد شد و البته ازجذابیت‌های صادراتی کاسته شده و همچنین امکان بالابودن حجم عرضه‌ها در بورس کالا تقویت خواهد شد. از سوی دیگر حجم عرضه‌ها اغلب در روزهای ابتدایی سال بالاست؛ زیرا تولیدات شرکت‌های پتروشیمی در روزهای تعطیل فضایی برای فروش نداشته است. بنابراین افزایش عرضه در بورس کالا منطقی خواهد بود. حال اگر قیمت‌های جهانی را نزولی فرض کنیم بازار باز هم شاهد عرضه‌های بالا در روزهای اخیر در بورس کالا خواهد بود که سرعت‌گیر مهمی برای رشد قیمت‌ها به شمار می‌رود.

منبع: دنیای اقتصاد